Με βάση το νέο σύστημα αξιολόγησης, θα αξιολογηθούν φέτος οι Δημόσιοι Υπάλληλοι, οι οποίοι θα κρίνονται, πλέον, για την παραγωγικότητα, την αποδοτικότητα και τα προσόντα τους.
Όπως χαρακτηριστικά τονίζει σε εγκύκλιό της η Διευθύντρια του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού (ΤΔΔΠ), Έλενα Οικονομίδου-Αζίνα, στόχος του νέου συστήματος αξιολόγησης, μεταξύ άλλων, είναι η αντιμετώπιση των διαχρονικών προβλημάτων/αδυναμιών του προηγούμενου συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και κυρίως του προβλήματος της ισοπεδωτικής αξιολόγησης, που λειτουργεί ως αντικίνητρο για τους υπαλλήλους, δυσχεραίνει τη διαδικασία προαγωγών και αποτελεί τροχοπέδη στη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας της δημόσιας υπηρεσίας.
Μάλιστα, στην εγκύκλιο της η κ. Αζίνα αναφέρεται όχι μία αλλά οκτώ φορές στον όρο «ισοπεδωτική αξιολόγηση», σε μία προσπάθεια να καταδείξει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ότι από τούδε και στο εξής δεν θα πρέπει να λαμβάνουν όλοι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι 9άρια ή 10άρια και να χαρακτηρίζονται ως «εξαίρετοι».
Σύμφωνα, πάντως, με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί, η ετήσια αξιολόγηση των Δημοσίων Υπαλλήλων θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2024, ούτως ώστε οι Ετήσιες Υπηρεσιακές Εκθέσεις για τους υπαλλήλους να υποβληθούν στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας το αργότερο μέχρι τις 31 Μαρτίου 2024, με εξαίρεση τους απασχολούμενους σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης που οι ετήσιες Υπηρεσιακές Εκθέσεις ετοιμάζονται μεταξύ της 1ης Σεπτεμβρίου και της 30ης Νοεμβρίου.
Προκειμένου, δε, να υπάρχει περιθώριο για εξέταση τυχον ενστάσεων των υπαλλήλων και έγκαιρη υποβολή τους στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, οι Υπηρεσιακές Εκθέσεις θα πρέπει να συμπληρωθούν και να επιδοθούν στους υπαλλήλους στις αρχές Φεβρουαρίου και το αργότερο μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου, ενώ οι υπάλληλοι που επιθυμούν να υποβάλουν ένσταση, θα πρέπει να το πράξουν εντός δέκα ημερών από την επίδοση της Έκθεσης.
Οι στόχοι της αξιολόγησης
Με βάση τα όσα αναφέρει η κ. Αζίνα στην εγκύκλιό της, η αξιολόγηση των Δημοσίων Υπαλλήλων αποβλέπει κυρίως:
• Στη διαπίστωση της καταλληλότητας των υπαλλήλων που τελούν επί δοκιμασία για μονιμοποίηση στη δημόσια υπηρεσία,
• Στη διαπίστωση, εκτίμηση και προσδιορισμό του βαθμού καταλληλότητας των υπαλλήλων για προαγωγή σε θέσεις Προαγωγής και σε θέσεις Διατμηματικής Προαγωγής, και
• Στην υποβοήθηση της ανάπτυξης των ικανοτήτων των υπαλλήλων και στη βελτίωση της απόδοσής τους, καθώς και της ορθολογιστικής λειτουργίας και διεύθυνσης της δημόσιας υπηρεσίας.
Σημειώνεται ότι, με βάση τον Κανονισμό 4, για σκοπούς αξιολόγησης της απόδοσής τους, οι υπάλληλοι διαχωρίζονται σε δύο ιεραρχικά επίπεδα, το ιεραρχικό επίπεδο 1 που αφορά στο διευθυντικό και μεσο-διευθυντικό προσωπικό και το ιεραρχικό επίπεδο 2 για το προσωπικό σε θέσεις εισδοχής και προσωπικό σε θέσεις με μισθολογική κλίμακα κάτω από την Κλίμακα Α13(ii).
Σε σχέση με την αξιολόγηση του προσωπικού στο ιεραρχικό επίπεδο 2, που θα λαμβάνεται υπόψη για σκοπούς προαγωγής, η Διευθύντρια του ΤΔΔΠ τονίζει ότι αυτή «δεν πρέπει να οδηγεί ούτε σε υπερβαθμολόγηση ούτε σε ισοπεδωτική αξιολόγηση των υπαλλήλων, προκειμένου οι αξιολογήσεις, οι οποίες αποτελούν βασικό κριτήριο για την πλήρωση των θέσεων Προαγωγής, με βαρύτητα 45% και κριτήριο με χαμηλότερη βαρύτητα (15%) για την πλήρωση των θέσεων Διατμηματικής Προαγωγής, με βάση τον ‘περί Αξιολόγησης Υποψηφίων για Προαγωγή, Διατμηματική και Πρώτο Διορισμό και Προαγωγή στη Δημόσια Υπηρεσία Νόμο’, να συμβάλουν στην επιλογή των καταλληλότερων υποψηφίων».
Πάντως, για διευκόλυνση όλης διαδικασίας και αποφυγή, όπως τονίζει εκ νέου, του προβληματικού φαινομένου της ισοπεδωτικής αξιολόγησης, στον Κανονισμό 9 προβλέπεται η πραγματοποίηση συνάντησης αρχές του έτους σε επίπεδο Γενικού Διευθυντή Υπουργείου/Υφυπουργείου με τους Προϊστάμενους των Τμημάτων/Υπηρεσιών που υπάγονται σε αυτό, για σκοπούς παροχής κατευθυντήριων γραμμών σε ό,τι αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης και για αποφυγή ισοπεδωτικής βαθμολόγησης των υπαλλήλων και ακολούθως, οι Προϊστάμενοι Τμημάτων/Υπηρεσιών παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές, για τους ίδιους σκοπούς, στους αξιολογητές του Τμήματος/Υπηρεσίας τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε ό,τι αφορά τις Ανεξάρτητες Υπηρεσίες ή άλλες Υπηρεσίες ή Γραφεία που δεν υπάγονται σε Υπουργείο/Υφυπουργείο, πραγματοποιείται συνάντηση του οικείου Προϊστάμενου Τμήματος με τους αξιολογητές, για τους ίδιους σκοπούς.
Όπως υπογραμμίζει η Διευθύντρια του ΤΔΔΠ, για την αξιολόγηση του έτους 2023, η συγκεκριμένη συνάντηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός του μηνός Ιανουαρίου του 2024 και σε αυτήν ενδείκνυται όπως καθοριστούν κάποιες βασικές αρχές για καθοδήγηση του τρόπου βαθμολόγησης των υπαλλήλων.
Πώς θα γίνεται η αξιολόγηση και οι βαθμολογίες
Ως προς την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, η κ. Αζίνα αναφέρει ότι «ιδιαίτερα καθοδηγητικός στη διαδικασία αξιολόγησης προς αποφυγή του προβληματικού φαινομένου της ισοπεδωτικής αξιολόγησης είναι ο Κανονισμός 8, που περιγράφει την αριθμητική βαθμολογία από το 1 μέχρι το 10 για αξιολόγηση των υπαλλήλων του ιεραρχικού επιπέδου 2».
Ο εν λόγω Κανονισμός, επισημαίνει, «αποσκοπεί στην καθοδήγηση των Προϊσταμένων και των Λειτουργών Αξιολόγησης, ώστε να διαβαθμίσουν ανάλογα την αξιολόγηση των υπαλλήλων τους, προκειμένου η αξιολόγησή τους να είναι δίκαιη και αντικειμενική, να αποφεύγεται η ισοπεδωτική αξιολόγηση και γενικά να εξυπηρετούνται οι σκοποί της αξιολόγησης», τονίζοντας παράλληλα ότι «σύμφωνα με τον Κανονισμό, οι βαθμοί 9 και 10 θα πρέπει να αποδοθούν μόνο σε υπαλλήλους που διακρίνονται από τους συναδέλφους τους, συνεπώς δεν μπορούν όλοι να λαμβάνουν τέτοια βαθμολογία».
Συγκεκριμένα και με βάση τον Κανονισμό 8, η ετήσια αξιολόγηση της απόδοσης των υπαλλήλων για σκοπούς προαγωγής σε θέσεις προαγωγής και σε θέσεις Διατμηματικής Προαγωγής, γίνεται με αριθμητική κλίμακα βαθμολογίας από το ένα (1) μέχρι το δέκα (10), με ένα ακέραιο αριθμό, με ψηλότερο βαθμό το δέκα (10) και χαμηλότερο βαθμό το ένα (1), ενώ για κάθε κριτήριο αξιολόγησης δίνεται συγκεκριμένη αριθμητική βαθμολογία όπως καθορίζεται πιο κάτω και η τελική βαθμολογία βασίζεται στον μέσο όρο της βαθμολογίας όλων των κριτηρίων:
• Με βαθμό το δέκα (10) βαθμολογείται ο υπάλληλος ο οποίος, στο βαθμό που του αναλογεί έχει επιδείξει καθόλα εξαιρετικές δεξιότητες/ικανότητες, εργασιακές συμπεριφορές και αξίες που τον διακρίνουν προδήλως συγκριτικά με τους συναδέλφους του και του οποίου η εργασία και η απόδοση, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά υπερβαίνει σε μεγάλο βαθμό τα αναμενόμενα επίπεδα απόδοσης στον τομέα της εργασίας του·
• Με βαθμό το εννέα (9) βαθμολογείται ο υπάλληλος ο οποίος, στο βαθμό που του αναλογεί, έχει επιδείξει εξαιρετικές δεξιότητες/ικανότητες, εργασιακές συμπεριφορές και αξίες που τον διακρίνουν συγκριτικά με τους συναδέλφους του, και του οποίου η εργασία και η απόδοση, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά υπερβαίνει τα αναμενόμενα επίπεδα απόδοσης στον τομέα της εργασίας του·
• Με βαθμό το επτά (7) και (8) βαθμολογείται ο υπάλληλος ο οποίος, στο βαθμό που του αναλογεί έχει επιδείξει πολύ ικανοποιητικές δεξιότητες/ικανότητες, εργασιακές συμπεριφορές και αξίες·
• Με βαθμό το πέντε (5) ή το έξι (6) βαθμολογείται ο υπάλληλος ο οποίος, στο βαθμό που του αναλογεί έχει επιδείξει καλές δεξιότητες/ικανότητες, εργασιακές συμπεριφορές και αξίες, αλλά για να αντεπεξέλθει στα καθήκοντα του χρειάζεται κατά κανόνα συνεχή καθοδήγηση και υποστήριξη·
• Με τους βαθμούς τρία (3) ή τέσσερα (4) βαθμολογείται ο υπάλληλος, του οποίου η απόδοση είναι κάτω από το αποδεκτό μέτρο·
• Με τους βαθμούς ένα (1) ή δύο (2) βαθμολογείται ο υπάλληλος, του οποίου η απόδοση έχει κριθεί ως εντελώς ανεπαρκής.
Με βάση τον ίδιο Κανονισμό, εξάλλου, βαθμολογία τέσσερα (4) και κάτω χρήζει ειδικής αιτιολόγησης, ενώ σε περίπτωση βαθμολογίας δύο (2) και κάτω, εξετάζεται από τον οικείο Προϊστάμενο Τμήματος κατά πόσο η ανεπαρκής απόδοση του υπαλλήλου οφείλεται σε λόγους που δυνατό να συνιστούν πειθαρχικό παράπτωμα δυνάμει του Νόμου.
Η μεγάλη ευθύνη των Λειτουργών Αξιολόγησης
Για την σωστή αξιολόγηση των Δημοσίων Υπαλλήλων, πάντως, μεγάλη ευθύνη θα φέρουν οι Λειτουργοί Αξιολόγησης, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, θα πρέπει:
• Για το συμφέρον, τόσο της υπηρεσίας όσο και του αξιολογούμενου υπαλλήλου να προβαίνουν σε χαμηλές αξιολογήσεις, εάν αυτές δικαιολογούνται από την απόδοση του υπαλλήλου,
• Να έχουν υπόψη τους ότι ο υπάλληλος δεν έχει μόνο ικανότητες αλλά και ελλείψεις, γι’ αυτό και η αξιολόγηση θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα με σαφήνεια και αντικειμενικότητα,
• Να συμπληρώνουν τις Υπηρεσιακές Εκθέσεις Αξιολόγησης με υπευθυνότητα και περίσκεψη, παραθέτοντας σχετικά σχόλια, εάν το θεωρούν σκόπιμο, και
• Να προσπαθούν έτσι ώστε κατά την αξιολόγηση να εφαρμόζεται ενιαίο μέτρο κρίσεως.
Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζει η κ. Αζίνα, «αναμένεται ότι το μέτρο που θα ακολουθηθεί για την αξιολόγηση του εναλλάξιμου προσωπικού που είναι τοποθετημένο σε κάθε Υπουργείο ή Υφυπουργείο ή Τμήμα ή Ανεξάρτητο Γραφείο ή Υπηρεσία, θα είναι το ίδιο που θα ακολουθηθεί για την αξιολόγηση των υπαλλήλων που οργανικά ανήκουν στο συγκεκριμένο Υπουργείο ή Υφυπουργείο ή Τμήμα ή Ανεξάρτητο Γραφείο ή Υπηρεσία, αποφεύγοντας συνειρμούς ότι ενδέχεται να αδικήσουν υπαλλήλους, σκεπτόμενοι ότι άλλοι Προϊστάμενοι θα βαθμολογήσουν αυτή την κατηγορία προσωπικού με μεγαλύτερη επιείκια, κάτι που θα αποφευχθεί μόνο αν όλοι οι Προϊστάμενοι Τμημάτων και οι Λειτουργοί Αξιολόγησης αντιμετωπίσουν με τη δέουσα προσοχή το θέμα της αξιολόγησης όλων των υπαλλήλων τους».
Καταληκτικά η κ. Αζίνα αναφέρει ότι «αναμένεται από όλους τους Λειτουργούς Αξιολόγησης και ειδικά από τους Προϊστάμενους Τμημάτων ότι θα αντιμετωπίσουν τη διαδικασία της αξιολόγησης των υπαλλήλων τους με τη δέουσα προσοχή και υπευθυνότητα, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των νέων Κανονισμών Αξιολόγησης και κυρίως να αποτραπεί το προβληματικό φαινόμενο της ισοπεδωτικής αξιολόγησης».
Σημειώνεται, τέλος, ότι η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας με βάση τους Κανονισμούς, θα πρέπει να δημοσιοποιεί στην Ετήσια Έκθεσή της στατιστικά στοιχεία για την ορθή εφαρμογή του συστήματος αξιολόγησης, τόσο ανά Υπουργείο ή Υφυπουργείο και τμήμα, όσο και ανά κατηγορία εργαζομένων. Παράλληλα, η ΕΔΥ πρέπει να υποβάλει και οποιεσδήποτε εισηγήσεις κρίνει σκόπιμο για την βελτίωση του συστήματος αξιολογήσης και την αποτροπή λαθών, καταχρήσεων και αυθαιρεσιών.
ΜΑΡΙΟΣ ΑΔΑΜΟΥ