• Ο Ιάκωβος Ιακώβου αναλύει τα νέα δεδομένα στην ενέργεια 
• Πώς ο COVID19 αλλάζει το ενεργειακό τοπίο παγκοσμίως & στην Κύπρο
• Βάζουν stop οι εταιρείες σε πετρέλαιο και βενζίνη; 
• Ενδιαφέρουν τις εταιρείες νέα κοιτάσματα ορυκτού πλούτου;
• Πώς επηρεάζει η νέα τάση και τα νέα δεδομένα τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Κύπρου;

Συνέντευξη στον Σωτήρη Νικηφόρου

Μεγάλες αλλαγές επισυμβαίνουν παγκοσμίως στον τομέα της ενέργειας, αλλαγές τις οποίες επιτάχυνε και ο COVID 19, αφού φαίνεται οι παγκόσμιοι κολοσσοί να επισπεύδουν τα πλάνα τους για απεξάρτηση από τον ορυκτό πλούτο, δηλαδή πετρέλαιο και Φυσικό Αέριο. 

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσει η παραγωγή πετρελαίου και των παραγώγων αυτού όπως π.χ. βενζίνη αλλά θα υπάρχει μετάβαση σε διαδικασίες πράσινης ενέργειας.  

Ο Ιάκωβος Ιακώβου*, Δικηγόρος, με ειδίκευση στο Ενεργειακό Δίκαιο και Φυσικούς Πόρους (Queen Mary University of London), σε συνέντευξη του στην Brief αναλύει τα νέα δεδομένα και αποκρυπτογραφεί τους στόχους των εταιριών ενέργειας. 

Χαρακτηριστικά μεταφέρει την φράση του πρώην Σαουδάραβα Υπουργού Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων, Αχμέτ Ζακί Γιαμανί, ο οποίος είπε ότι όπως η εποχή του λίθου δεν τερματίστηκε λόγω της έλλειψης πέτρας έτσι και η εποχή του πετρελαίου θα παρέλθει πολύ πριν, πολύ νωρίτερα δηλαδή το πετρέλαιο εξαντληθεί από τον πλανήτη μας. 

Για να μας δώσει ακόμα καλύτερη εικόνα για το κλίμα που επικρατεί στα ενεργειακά και την εξέλιξη των πραγμάτων, σημειώνει τα πλάνα της Σαουδικής Αραβίας, μιας κατεξοχήν πετρελαϊκής χώρα, η οποία στα πλαίσια του προγράμματος ‘Οραμα 2030’ έθεσε στόχο να έχει την οικονομική απεξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο στα επόμενα 10 χρόνια. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει υπογράψει συμφωνία δημιουργίας του μεγαλύτερου ηλιακού πάρκου στον κόσμο αξίας $200 δισεκατομμυρίων.

Επιπλέον μας παραθέτει  τα πλάνα κολοσσών εταιρειών που ασχολούνται με την ενέργεια, όπως η Νορβηγική Equinor, η  British Petroleum η Άγγλο-Ολλανδική Shell και η Γαλλική Total οι οποίες έχουν ανακοίνωση τον οδικό τους χάρτη όπου στόχος είναι μέχρι το 2050 να μηδενίσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ενώ η Ιταλική ENI έθεσε ως στόχο την μείωση κατά 80% μέχρι το 2050. Η στροφή τους προς την πράσινη ενέργεια είναι εμφανής. 

Την ίδια ώρα ο κ. Ιακώβου απαντά και στο ερώτημα για το τι μέλλει γενέσθαι με τα αποθέματα υδρογονανθράκων που εντοπίστηκαν στην Κυπριακή ΑΟΖ σχολιάζοντας και την εξαγορά της Noble από την Chevron.

Ακολουθεί αυτούσια η συνέντευξη του κ. Ιακώβου με τις πολύ ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις.

Η πανδημία του Κορωνοϊού επέφερε αλλαγές σε ενεργειακό επίπεδο ανά το παγκόσμιο; 

Αναντίλεκτα, ο κορωνοϊός έχει επηρεάσει τις ζωές και την καθημερινότητά μας άρδην, έτσι και ο τομέας της ενέργειας έχει δεχθεί βαριά πλήγματα. Συγκεκριμένα οι χαμηλές τιμές πετρελαίου επέφεραν ή θα επιφέρουν άμεσες αλλαγές σε ένα κατεξοχήν συντηρητικό κλάδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο κλάδος του σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου ( shale oil and gas) ο οποίος και μετέτρεψε τις ΗΠΑ σε νούμερο ένα παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο αντιμετωπίζει προβλήματα βιωσιμότητας αφού οποιαδήποτε τιμή κάτω των $30 το βαρέλι κρίνεται ασύμφορη για εξόρυξη. 

Επίσης, η ανακοίνωση πτώχευσης της πρωτοπόρου στον κλάδο του shale gas στις ΗΠΑ Chasepeake θεωρείται προάγγελος για ντόμινο πτωχεύσεων. Οι ανησυχίες ωστόσο εδράζονται όχι στο σήμερα αλλά κυρίως στο αύριο και στο κατά πόσον οι τιμές του πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ανακάμψουν και εάν και εφόσον πότε, όπου οι απόψεις των αναλυτών διίστανται. 
 
Ακόμη, ο κωρονοϊός ήρθε σε μια ιστορική μεταβατική περίοδο για τον τομέα, όπου από την μια είχαμε τις ήδη σχετικά χαμηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου λόγω και της υπερπροσφοράς του μαύρου χρυσού που υπάρχει στον πλανήτη μας. Όπου απτό παράδειγμα της υπερπροσφοράς πετρελαίου που υπάρχει είναι όταν το Ιράν επιτέθηκε στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας τον Σεπτέμβριο του 2019 με αποτέλεσμα να σταματήσει το 5% της ημερήσιας παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου η τιμή του βαρελιού μετακινήθηκε από $57 το βαρέλι στα $69, ενώ υπό κανονικές συνθήκες η τιμή θα έφτανε στα ύψη.
 
Από την άλλη, ο κωρονοϊός ανάγκασε την επιτάχυνση της προσπάθειας των ενεργειακών εταιρειών , που είχε ήδη ξεκινήσει, για μείωση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος στην βάση της Συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα η Συμφωνία προβλέπει από τα υπογράφοντα κράτη μείωση των εκπομπών ρύπων του φαινομένου του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 50% έως το 2050. Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι το 70% της παγκόσμιας ενεργειακής πίτας κατέχεται από κρατικές εταιρείες.  

Γενικότερα, αυτός ο χρόνος έφερε όσες αλλαγές δεν έφεραν ολόκληρες δεκαετίες στον τομέα της ενέργειας και η ιστορία θα τον θυμάται ως χρόνο σταθμό.

Συνεπώς, ποια είναι η κατεύθυνση των ενεργειακών εταιρειών; 

Η κατεύθυνση των ενεργειακών εταιρειών είναι προς την αναθεώρηση προϋπολογισμών με σκοπό τον ισοσκελισμό της ζημιάς και κατ’ επέκταση απόσειση από τους ισολογισμούς τους μη κερδοφόρων ή και επιζήμιων περιουσιακών στοιχείων όπου συνολικά υπολογίζονται στα $900 δισεκατομμύρια. 

Ακόμη, ο κωρονοϊός επισπεύδει την διαδικασία μετάβασής, των ενεργειακών κολοσσών, προς την δραστική μείωση του οικολογικού τους αποτυπώματος. Μεταξύ άλλων, η Νορβηγική Equinor, η  British Petroleum η Άγγλο-Ολλανδική Shell και η Γαλλική Total έχουν ανακοίνωση τον οδικό τους χάρτη όπου στόχος είναι μέχρι το 2050 να μηδενίσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ενώ η Ιταλική ENI έθεσε ως στόχο την μείωση κατά 80% μέχρι το 2050. Επίσης η Saudi Aramco έχει ανακοίνωση πρόσφατα τον δικό της οδικό χάρτη για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου που παράγονται από τις εγκαταστάσεις της.

Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία, μια κατεξοχήν πετρελαϊκή χώρα, στα πλαίσια του προγράμματος 'Όραμα 2030’ όπου στόχο έχει την οικονομική απεξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, έχει υπογράψει συμφωνία δημιουργίας του μεγαλύτερου ηλιακού πάρκου στον κόσμο αξίας $200 δισεκατομμυρίων.

Πρακτικά όμως αυτό τι σημαίνει; Στροφή των εταιρειών προς ΑΠΕ; 

Να τονίσουμε εδώ ότι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου δεν σημαίνει μόνο και αποκλειστική στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας άρα πράσινη ενέργεια. Ήδη εδώ και χρόνια γίνεται μελέτη για νέες τεχνολογικές λύσης όπως το Carbon Capture and Storage όπου στην ουσία θα αποθηκεύεται το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο σε υπόγεια πηγάδια καθώς και η παραγωγή ενέργειας από σύγχρονους, ασφαλείς και οικονομικά βιώσιμους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Ειδικά η τελευταία λύση μελετάται για χώρες της Αφρικής όπου η χρήση φθηνού κάρβουνου για παραγωγή ενέργειας είναι ευρύτατη.  

Θα είναι ο κόσμος απεξαρτημένος από τις ορυκτές (πετρέλαιο και ΦΑ) πρώτες ύλες σε 50 χρόνια; 

Όπως πολύ σοφά έχει δηλώσει ο γνωστός Σαουδάραβας πολιτικός και πρώην Υπουργός Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων της χώρας, Αχμέτ Ζακί Γιαμανί, όπως η εποχή του λίθου δεν τερματίστηκε λόγω της έλλειψης πέτρας έτσι και η εποχή του πετρελαίου θα παρέλθει πολύ πριν, πολύ νωρίτερα δηλαδή το πετρέλαιο εξαντληθεί από τον πλανήτη μας. 

Ωστόσο το πότε θα γίνει αυτό είναι μια δύσκολη εξίσωση. Οι προ κωρονοϊού αναλύσεις εκτιμούσαν ότι η ζήτηση πετρελαίου θα συνεχίσει να αυξάνεται έως και το 2036 όπου και θα έφθανε στο ζενίθ της για να πάρει μετά την κατιούσα μια για πάντα. 

Πέραν τούτου όμως, κάποιος πρέπει αναλογιστεί ότι μέχρι το 2030 η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι  το 92% - εννοώ ο στόχος των Ηνωμένων Εθνών είναι το 100% -  του πληθυσμού της γης θα έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα. Αυτό μεταφράζεται σε αύξηση κατά 27% της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας ήτοι αύξηση κατά 6% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων που σχετίζονται με την ενέργεια. 

Ακόμη, κανείς μπορεί να παρατηρήσει από την καθημερινότητα μας ότι ο άνθρωπος κινείται προς την ηλεκτροποίηση των πάντων όπως π.χ.  μέσα μεταφοράς. Αυτό συνεπάγεται και ραγδαία αύξηση στην ζήτηση ηλεκτρικού ρεύματος. Την ίδια στιγμή πρέπει να λεχθεί ότι ναι μεν οι ΑΠΕ έχουν γνωρίσει μια τεράστια τεχνολογική ανάπτυξη και έχει πέσει σημαντικά το κόστος κατασκευής τους αλλά ακόμη δεν προσφέρουν την ασφάλεια και αξιοπιστία των ορυκτών πρώτων υλών για παραγωγή ενέργειας.

Με βάση τα πιο πάνω θα έλεγα ότι είναι δύσκολο ο κόσμος και ειδικότερα χώρες της Αφρικής  να απεξαρτοποιηθούν  πλήρως από το πετρέλαιο και το ΦΑ – είμαι αισιόδοξος για το κάρβουνο-  μέχρι το 2050.

Στον αντίποδα, θεωρώ πολύ πιθανόν το ενδεχόμενο ο πλανήτης μας να απεξαρτηθεί από τους ρύπους του φαινομένου του θερμοκηπίου οι οποίοι εκπέμπονται από τον τομέα της ενέργειας γενικότερα μέχρι το 2050.

Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί η κατάσταση με τα ενεργειακά στην Κύπρο;

Αυτή την χρονική περίοδο τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο και οποιαδήποτε εκτίμηση μπορεί αύριο να αποδειχθεί λανθασμένη. Ωστόσο, τα δεδομένα σήμερα είναι ότι έχουμε μια απρόβλεπτη παγκόσμια αγορά στην οποία οι ενεργειακές εταιρείες προσπαθούν να ξαναβρούν τον βηματισμό τους αναθεωρώντας και χαράζοντας νέους σχεδιασμούς. Με άλλα λόγια, μια εξόρυξη η οποία μπορεί να ήταν οικονομικά βιώσιμη και εμπορεύσιμη πριν τρεις μήνες σήμερα μπορεί να ασύμφορη.

Όλα αυτά αποτυπώνονται στην πρόσφατη ανακοίνωση αναστολής εργασιών στο οικόπεδο Αφροδίτη από την εταιρεία Noble η οποία αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες. Με θετικό πρόσημο κρίνεται βεβαίως η εξαγορά της από τον κολοσσό Chevron αφού διασφαλίζεται η Αμερικανική παρουσία στο οικόπεδο μέσον μάλιστα της δεύτερης μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας των ΗΠΑ. Μένει ωστόσο να δούμε τι μέλλει γενέσθαι και ποιες είναι οι προτεραιότητες της Chevron και εάν η μη συμπερίληψη του Αφροδίτη ως νέου δυνατού στρατηγικού περιουσιακού στοιχείου στο δελτίο τύπου δεικνύει το ενδιαφέρον της εταιρείας προς το οικόπεδο. 

Ακόμη, η παγκόσμια υπερπροσφορά  πετρελαίου και φυσικού αερίου που σε συνδυασμό με την χαμηλή ζήτηση αναγκάζει τις τιμές να πάνε προς τα κάτω. Αποτέλεσμα, οι χώρες OPEC+ να έχουν ανακοινώσει ιστορική συμφωνία για μειώσεις στην παραγωγή πετρελαίου μέχρι και το 2022.  

Για να δώσουμε ακόμη μία εικόνα, όταν τον περασμένο Νοέμβριο η Βραζιλία έβγαζε στις αγορές μια πλειάδα οικοπέδων όπου είχαν ανακαλυφτεί τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου και ΦΑ όλοι μιλούσαν για τις μεγαλύτερες προσφορές που έχουν δοθεί στην ιστορία του πετρελαίου και τα εκτιμόμενα ποσά ζάλιζαν. Στο τέλος εξελίχτηκε σε ένα παγκόσμιο Βατερλό για την Βραζιλία όπου ο μοναδικός προσφοροδότης για κάποια από τα οικόπεδα ήταν η κρατική εταιρεία πετρελαίου της χώρας και μάλιστα η τιμή που προσέφερε ήταν και η χαμηλότερη - εδώ πρέπει να αναγνωριστεί ότι η μικρή Κύπρος κατάφερε να ελκύσει εταιρείες κολοσσούς στην ΑΟΖ της.

Εάν σε όλα τα πιο πάνω προσθέσουμε τον παράγοντα Τουρκία όπου καταπατώντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου εμποδίζει την ομαλή λειτουργία των εργασιών στα οικόπεδα της Κύπρου αλλά και τις συνεχείς εντάσεις στην περιοχή τότε θεωρώ πως η Κυπριακή Δημοκρατία ως εν δυνάμει χώρα παραγωγής πετρελαίου και ΦΑ μπορεί να βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.

* Ο Ιάκωβος Ιακώβου είναι Δικηγόρος, με ειδίκευση στο Ενεργειακό Δίκαιο και Φυσικούς Πόρους (Queen Mary University of London) και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο στο  Ναυτικό δίκαιο.