ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ BRIEF

Μεγάλη συζήτηση προέκυψε μετά την πρόσφατη έκδοση χρέους από την κυβέρνηση, η οποία άντλησε 1 δισ. ευρώ μέσω πενταετούς ομολόγου με επιτόκιο 0,5% σε ετήσια βάση. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι για το συγκεκριμένο ομόλογο η χώρα θα πρέπει να πληρώνει κάθε τέλος του χρόνου ποσό της τάξης των 5 εκατ. ευρώ ως επιτόκιο, ενώ στην ωρίμανση του ομολόγου θα πρέπει να αποπληρωθεί το ποσό που έχει αντληθεί από την έκδοση του ομολόγου. 
Ποια όμως είναι τα στοιχεία που καθορίζουν το επιτόκιο για τις εκδόσεις χρέους μιας χώρας και είναι τελικά ακριβά ή φθηνά που δανείστηκε η Κύπρος; Σε αυτά τα βασικά ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει η ομάδα της Brief στη βάση δεδομένων και παραμέτρων που έχει η χώρα ενώπιόν της. 

Οι προοπτικές και οι κίνδυνοι 

Στη διαμόρφωση του επιτοκίου το οποίο διαμορφώνεται ουσιαστικά από τις συνθήκες που μια χώρα αντιμετωπίζει, ρόλο και μάλιστα πρωταγωνιστικό διαδραματίζουν τα υφιστάμενα δεδομένα, οι προοπτικές αλλά και οι δυνητικοί κίνδυνοι που ένα κράτος έχει μπροστά του. Την ίδια ώρα οι ευρύτερες συνθήκες στις οικονομίες, η νομισματική πολιτική και οι εν γένει συνθήκες στα χρηματοπιστωτικά συστήματα παίζουν τον δικό τους ρόλο. Για παράδειγμα τόσο η Κύπρος όσο και η Ευρώπη διάγουν μακρά -πλέον- περίοδο χαμηλών έως και αρνητικών επιτοκίων. Αυτή η κατάσταση σαφώς επηρεάζει και τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. Συνεπώς, η δήλωση του Υπουργού Οικονομικών αναφορικά με το «χαμηλότερο επιτόκιο που έχει επιτευχθεί ποτέ για 5ετή διάρκεια στην Κυπριακή Δημοκρατία» ήταν περισσότερο πολιτική παρά τεχνοκρατική και προφανώς είχε στόχο να δώσει έναν θετικό τόνο για την οικονομία της χώρας εν μέσω της πανδημικής κρίσης. Στην ουσία όμως, δεν μπορούν να συγκρίνονται τα σημερινά επιτόκια και οι αντίστοιχες συνθήκες στην Κύπρο και διεθνώς με τα δεδομένα που υπήρχαν -για παράδειγμα- προ πενταετίες ή δεκαετίας. 

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Την ίδια ώρα, το ύψος του χρέους, η δημοσιονομική πολιτική που ακολουθεί μια κυβέρνηση, η εικόνα του τραπεζικού τομέα, το πλάνο μεταρρυθμίσεων και οι προοπτικές ανάπτυξης μιας  χώρας αποτελούν στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη τόσο από τους οίκους αξιολόγησης όσο και από τις αγορές. Τα συγκεκριμένα στοιχεία αντανακλούν στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. Ταυτόχρονα, οι κίνδυνοι που μια χώρα αντιμετωπίζει, που μπορεί να προκύπτουν από τις κοινωνικές ανισότητες έως την πολιτική αστάθεια και από τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό έως το ενδεχόμενο εμπλοκής σε πολεμική σύρραξη ή έστω στρατιωτικό επεισόδιο, συνθέτουν ένα πλέγμα προκλήσεων που επηρεάζουν τις αποδόσεις -αρνητικά- των κρατικών ομολόγων. 

Η εικόνα της Κύπρου 

Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα η Brief συνέλεξε και παραθέτει σημαντικά στοιχεία που αφορούν την Κύπρο και επί της ουσίας συνθέτουν την εικόνα του αξιόχρεού της. 

Χρέος & Έλλειμμα 

Σε επίπεδο δημοσίου χρέους η Κύπρος εκτιμάται να κινηθεί κάπου στο 115% με 120% για το 2020, έτος κατά το οποίο οι επιπτώσεις της πανδημίας επέφεραν οικονομική ύφεση που υπολογίζεται κάπου στο 6% και ταυτόχρονα ανάγκη για μεγάλες οικονομικές παρεμβάσεις από το κράτος για ενίσχυση αφενός του τομέα της Υγείας και αφετέρου για στήριξη της απασχόλησης και των επιχειρήσεων. Συνεπώς, οι ανάγκες της χώρας ήταν τέτοιες όπως και οι συνθήκες της πανδημίας που οδήγησαν σε αύξηση του χρέους και παράλληλα σε έλλειμμα και οικονομική ύφεση. 

Ταυτόχρονα, η Κύπρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που καταγράφουν υψηλό δείκτη δημοσίου χρέους. Πιο συγκεκριμένα, η Κύπρος βρίσκεται λίγο πιο κάτω από τις Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιταλία και Γαλλία σε επίπεδο χρέους (βάσει έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με στοιχεία της Κομισιόν). 

Αξιολογήσεις 

Ένας άλλος σημαντικός πυλώνας σε σχέση με τη διαμόρφωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων είναι οι αξιολογήσεις από τους διεθνείς οίκους, με κυριότερους σε σχέση με τον αντίκτυπο που έχουν οι μελέτες τους στο διεθνές στερέωμα να είναι οι οίκοι Moody’s, Fitch και Standard & Poor’s. 

Το παρόν καθεστώς αξιολογήσεων δεν είναι και το καλύτερο αφού η Κύπρος είναι στο όριο της επενδυτικής και της μη επενδυτικής βαθμίδας, κάτι που με απλά λόγια σημαίνει ότι η εικόνα της κυπριακής οικονομίας στα μάτια των διεθνών οίκων είναι ναι μεν σταθερή αλλά με αυξημένους κινδύνους οι οποίοι ανά πάσα στιγμή και με κάποιο απροσδόκητο εκτροχιασμό μπορούν να ρίξουν ττη χώρα στα junk των αξιολογήσεων. 

Πιο ειδικά αναφέρεται ότι από τους Standards & Poor’s το αξιόχρεο της Κύπρου βαθμολογείται με BBB-. Η εν λόγω αξιολόγηση αποτελεί το δέκατο σκαλί στην κλίμακα αξιολογήσεων του οίκου η οποία περιλαμβάνει συνολικά 22 σκαλοπάτια. Την ίδια ώρα ο οίκος Moody’s αξιολογεί την Κύπρο με Ba2, βαθμολογία η οποία αποτελεί το 12ο σκαλοπάτι στην κλίμακα αξιολογήσεων του οίκου. Με τη σειρά τους οι Fitch αξιολογούν το αξιόχρεο της Κύπρου με ΒΒΒ-, βαθμίδα που βρίσκεται στο 10ο σκαλοπάτι των αξιολογήσεων του οίκου. Υπενθυμίζεται, ότι η Κύπρος αποκλείστηκε από τις αγορές προ δεκαετίας όταν οι αξιολογήσεις της από τους διεθνείς οίκους ήταν τέτοιες που καθιστούσαν την έκδοση χρέους από τις αγορές ασύμφορη και συνεπώς αδύνατη, κάτι που αρχικά οδήγησε στο ρωσικό δάνειο των 2 δισ. ευρώ και έπειτα βεβαίως στην επιλογή του προγράμματος στήριξης μέσω της τρόικας, οδό την οποία ακολούθησαν άλλες τρεις χώρες της Ευρώπης (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ελλάδα). 

Στον πιο κάτω πίνακα οι παρούσες αξιολογήσεις από τους διεθνείς οίκους για το αξιόχρεο της Κύπρου: 


 
Ο ρόλος των μεταρρυθμίσεων 
Οι μεταρρυθμίσεις και γενικώς ένα πλαίσιο διαρθρωτικών αλλαγών που καθιστούν ή επιδιώκουν να καταστήσουν μια οικονομία πιο παραγωγική, πιο αποδοτική και φιλική για προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων αποτελούν στοίχημα για όλες τις οικονομίες του κόσμου. Ταυτόχρονα, οι μεταρρυθμίσεις δίνουν και το μήνυμα στις αγορές ότι μια οικονομία έχει τον τρόπο και τις απαραίτητες πολιτικές αποφάσεις για να εφαρμόσει πλάνο που θα διευρύνει τις αναπτυξιακές προοπτικές της. Στην Κύπρο κατά τα χρόνια του Μνημονίου οι στόχοι των μεταρρυθμίσεων περιελάμβαναν σημαντικά στοιχεία για σημαντικά θέματα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, η αύξηση της παραγωγικότητας του δημοσίου, η υιοθέτηση one stop shop λύσεων για τις ξένες επενδύσεις και της βελτίωσης του χρόνου απονομής δικαιοσύνης. Οι πλείστες από αυτές δεν υλοποιήθηκαν, ενώ ως εξόχως δύσκολη αποδεικνύεται και η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης η οποία έχει πρώτα και κύρια οικονομική προέκταση σε σχέση με τους στόχους που επιδιώκεται να επιτύχει. 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Το πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών που εφαρμόζει ή όχι μια χώρα, αποτελούν στοιχεία τα οποία λαμβάνονται υπόψη από τους οίκους αξιολόγησης και συνεπώς από τις αγορές που καθορίζουν, με τη ζήτησή τους, τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. 

Συμπερασματικά 

Η πιο πάνω καταγραφή δεδομένων, αριθμών και παραμέτρων που αφορούν την κυπριακή οικονομία αποτελούν το πλέγμα διαμόρφωσης των αποδόσεων χρέους που εκδίδει η Δημοκρατία αναλόγως των αναγκών της. Η περίοδος που διανύουμε είναι μια περίοδος χαμηλών επιτοκίων κάτι που ευνοεί την έκδοση χρέους, στα πλαίσια έκτακτων αναγκών χρηματοδότησης των δημόσιων οικονομικών και της εσωτερικής αγοράς. Ταυτόχρονα, είναι και μια ευνοϊκή περίοδος για κινήσεις προς αναχρηματοδότηση του χρέους, δηλαδή για πράξεις που θα διευρύνουν τον ορίζοντα ωρίμανσης του δημοσίου χρέους αλλά και μείωσης του ετήσιου κόστους για την αποπληρωμή τόκων. 

Η Κύπρος έχει συγκεκριμένες δυνατότητες, αδυναμίες και πλεονεκτήματα ή έστω θετικά στοιχεία τα οποία μαζί συνθέτουν την εικόνα της οικονομίας, η οποία αξιολογείται από τους διεθνείς οίκους και έχει αντίστοιχο αντίκρισμα στις προθέσεις των διεθνών επενδυτών που κατά βάση επενδύουν στα κρατικά ομόλογα της χώρας.