H παρούσα ανάλυση έχει ως στόχο την παρουσίαση της διακύμανσης της μέσης ετήσιας τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος σε συνάρτηση με τη διακύμανση του κόστους συμβατικής παραγωγής, στη βάση της διμηνιαίας τιμολόγησης της ΑΗΚ για οικιακό καταναλωτή της διατίμησης 01, τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Πέραν τούτου επιχειρείται επιγραμματική επισήμανση και αξιολόγηση σημαντικών παραγόντων, που επηρεάζουν αυξητικά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. 

Σημειώνεται σχετικά ότι, όπως έχουμε αναφέρει σε πολλές περιπτώσεις, το κόστος της συμβατικής παραγωγής (κόστος διαχείρισης συστήματος συμβατικής παραγωγής, κόστος καυσίμου και κόστος των ρύπων) καθορίζει και θα συνεχίσει να καθορίζει την τιμολόγηση της ηλεκτρικού ρεύματος για τα επόμενα χρόνια από την ΑΗΚ. Συνεπώς, ο βασικός στόχος των αρμόδιων φορέων θα πρέπει να είναι η μείωση του τιμολογίου της ΑΗΚ, που επιτυγχάνεται μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης του ηλεκτρικού συστήματος και της αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο. 

Διπλασιασμός της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος

Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος τα τελευταία τέσσερα χρόνια, όπως παρουσιάζεται στο πιο κάτω γράφημα, έχει ακολουθήσει ανοδική πορεία και από τα 18 Σεντ/kWh που βρισκόταν το 2020, το 2023 διπλασιάστηκε στα 35 Σεντ/kWh σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 100%. 

Διακύμανση του κόστους συμβατικής παραγωγής 

Όπως έχουμε προαναφέρει, οι κύριες συνιστώσες του κόστους συμβατικής παραγωγής είναι το κόστος καυσίμου και το κόστος των ρύπων, των οποίων η μέση ετήσια διακύμανση παρουσιάζεται στα παρακάτω γραφήματα. 

Το κόστος καυσίμου έχει ακολουθήσει σχεδόν παρόμοια πορεία, όπως η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, και από 10 Σεντ/kWh που βρισκόταν το 2020, το 2023 σκαρφάλωσε στα 17,5 Σεντ/kWh (αύξηση της τάξης του 75%). 

Το κόστος των ρύπων έχει ακολουθήσει εκρηκτική πορεία και από τα 2 Σεντ/kWh που βρισκόταν το 2020, το 2023 απογειώθηκε και έφθασε τα 7 Σεντ/kWh. 

Αξιολόγηση και σχόλια επί των διακυμάνσεων 

Λαμβάνοντας υπόψη τα όσα αναφέρονται στο πιο πάνω κείμενο, εξάγονται τα ακόλουθα κύρια συμπεράσματα:

1. Η μέση ετήσια τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος το 2023 έχει διπλασιαστεί σε σύγκριση με αυτή για το 2020. 
2. Η αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της τιμής του καυσίμου (~8 Σεντ/kWh) και του κόστους των ρύπων (~5 Σεντ/kWh). 
3. Το κόστος καυσίμου αποτελεί την πιο σημαντική μεταβλητή (ποσοστιαία 50%) για τον καθορισμό της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, που επηρεάζεται κυρίως από εξωγενείς παράγοντες.
4. Το κόστος των ρύπων έχει ακολουθήσει εκρηκτική τροχιά και το 2023 απογειώθηκε με αύξηση (σε σύγκριση με αυτό για το 2020) της τάξης του 250%. 

Παράγοντες που επηρεάζουν αυξητικά το κόστος του ηλεκτρισμού

Με δεδομένο γεγονός το διπλασιασμό της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος για το 2023, προβάλλεται το ερώτημα και ο προβληματισμός κατά πόσο αυτή η αύξηση θα μπορούσε να μετριαστεί προς όφελος του καταναλωτή με διαφορετική διαχείριση του ηλεκτρικού συστήματος και της αγοράς ηλεκτρισμού. 

Στη συνέχεια αναφέρονται σημαντικοί παράγοντες, πέραν του κόστους καυσίμου και του κόστους των ρύπων, που επηρεάζουν αυξητικά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος:

• Η συνέχιση της λειτουργίας των πεπαλαιωμένων ατμοστρόβιλων του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού Δεκέλειας μέχρι το 2029, των οποίων η αντικατάσταση θα μπορούσε να συμβάλει καταλυτικά στη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων,
• η αυξημένη διείσδυση ΑΠΕ χωρίς κεντρικό σχεδιασμό της παραγωγής και συστήματα αποθήκευσης, γεγονός που συμβάλλει στην αντιοικονομική λειτουργία των συμβατικών μονάδων και στην αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και 
• η λειτουργία της Μεταβατικής Ρύθμισης για την Αγορά Ηλεκτρισμού, χωρίς όφελος αλλά επιβάρυνση για την καταπληκτική πλειοψηφία των καταναλωτών που τιμολογείται από την ΑΗΚ. 

Χρειάζεται αλλαγή πλεύσης 

Για τη μείωση ή έστω τη συγκράτηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ως αποτέλεσμα διαφορετικής διαχείρισης σημαντικών παραγόντων που δυνητικά επηρεάζουν αυξητικά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, χρειάζεται θεσμοθετημένη επιβολή κεντρικού σχεδιασμού στην ανάπτυξη σημαντικών έργων παραγωγής -για την αποτροπή κοστοβόρων συνθηκών ανεπάρκειας ή υπερεπάρκειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας- καθώς επίσης και αλλαγή πλεύσης στην αγορά ηλεκτρισμού, όπως εξάλλου απαιτούν και οι πρόνοιες της πρόσφατης μεταρρύθμισης της ΕΕ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Σημειώνεται σχετικά ότι στο πλαίσιο αυτής της μεταρρύθμισης επιχειρείται η αποσύνδεση του τρόπου αποζημίωσης της παραγωγής ΑΠΕ από το συμβατικό κόστος παραγωγής, κάτι που είχαμε εισηγηθεί σε προηγούμενη αρθρογραφία μέσω της OFFSITE/BRIEF.

Χριστάκης Χατζηλαού*

*Ο Χριστάκης Χατζηλαού είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός με πολυετή πείρα στη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος