Η επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Τουρκία την περασμένη Παρασκευή (28/3) αποτελεί ουσιαστικά την επισφράγιση της αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Οι εξελίξεις και το σκηνικό που δημιουργείται στην Ανατολική Μεσόγειο, και ειδικότερα η προσπάθεια αλλαγής ισορροπιών στην περιοχή, φέρνει την Ρωσία στο πλευρό της Τουρκίας ως τον στενότερο σύμμαχός της.
 
Κατά γενική ομολογία η στρατηγική συμμαχία Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας για τον αγωγό East Med, παρακάμπτει την Τουρκία και τη Ρωσία. Οι δύο χώρες είναι αναμφισβήτητα οι μεγάλοι χαμένοι από την συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού.

Παρενθετικά να αναφέρουμε ότι πρόκειται για έναν αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο έως την Ευρώπη. Το project East Med προβλέπει να κατευθύνονται υποθαλάσσια προς την Κύπρο τα αποθέματα από τα κοιτάσματα της λεκάνης του Λεβιάθαν στο Ισραήλ, για να φτάνουν στις ακτές της Κρήτης και έπειτα μέσω της Πελοποννήσου να καταλήγουν στην Ιταλία. Το έργο υπολογίζεται ετήσιας δυναμικότητας 10 δισ. κυβικά μέτρα, με δυνατότητα αύξησης στα 16 δισ. κυβικά μέτρα. Ο East Med θα διανύει περίπου 2.000 χλμ. και το μεγαλύτερο τμήμα του θα βρίσκεται υποθαλάσσια σε βάθος έως και 3 χλμ. Θα αποτελέσει ίσως τον μεγαλύτερο και βαθύτερο υποθαλάσσιο αγωγό στον κόσμο.

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Για την Τουρκία, αυτό το νέο γεωοικονομικό δόγμα Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας της Ανατολικής Μεσογείου, με την ισχυρή υποστήριξη μάλιστα των ΗΠΑ, τοποθετεί την περαιτέρω επιδείνωση των διμερών σχέσεων τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Αμερική, και ταυτόχρονα μειώνεται η γεωστρατηγική της ισχύ στην περιοχή, καθότι μένει εκτός ενεργειακού παιγνιδιού.

Είναι πρόδηλο ότι τα οικονομικά και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή είναι υψίστης σημασίας. Οι προοπτικές για ανακαλύψεις αποθεματικών υδρογονανθράκων είναι τεράστιες, μετά τις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων Λεβιάθαν το 2010 στις ακτές του Ισραήλ, και του "Ζορ" το 2015 στα ανοιχτά της Αιγύπτου. Μία ανακάλυψη, βέβαια, που κέντρισε και το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών όπως η αμερικανικών συμφερόντων Exxon Mobil, να επενδύσουν σε έρευνες και γεωτρήσεις στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, η οποία βρίσκεται παρακείμενα του "Ζορ". 

Η παρουσία άλλωστε του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο στην πρόσφατη τριμερή στα Ιεροσόλυμα, φανέρωσε και τις προθέσεις των ΗΠΑ να στηρίξουν τον άξονα Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδα αλλά και της  Αιγύπτου, παρακάμπτοντας την Τουρκία από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου και στέλνοντας ταυτόχρονα μήνυμα αποφασιστικότητας στη Ρωσία, για υλοποίηση των σχεδιασμών απεξάρτησης της Ευρώπης από τους υδρογονάνθρακες της.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η Ανατολική Μεσόγειο με τα σημερινά δεδομένα, μπορεί να παρουσιάζεται ως μία εναλλακτική πηγή φυσικού αερίου, σύμφωνα όμως με γνώστες γεωπολιτικής στρατηγικής, ο East Med -ο οποίος είναι μικρότερος από τον ρωσικό αγωγό North Stream- δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει πλήρως την Ε.Ε και να της επιτρέψει την πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία. Μπορεί ωστόσο να περιορίσει το ρόλο της Ρωσίας ως αποκλειστικού προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης.

Η μερική, βέβαια, απεξάρτηση της Ε.Ε. από τους υδρογονάνθρακες της Ρωσίας μπορεί να της προκαλέσει απώλειες πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Η οικονομία της Ρωσίας στηρίζεται στο μεγαλύτερο βαθμό από τις εξαγωγές ορυκτού πλούτου.

Η μεγαλύτερη, όμως, απειλή για την Ρωσία είναι η μελλοντική προοπτική και οι εκτιμήσεις για τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου που κρύβει η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, και τα οποία πιστεύεται ότι αν ανακαλυφθούν μπορούν να εφοδιάσουν ολόκληρη την Ευρώπη.

>>>Διαβάστε εδώ όλες τις ειδήσεις - Κεφάλαιο Ενέργεια Brief <<<

Από την κατάρριψη του Su-24 στα τετ-α-τετ Ερντογάν- Πούτιν 
Η στρατηγική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού East Med, φαίνεται πως οδήγησε τις δύο χώρες σε αμοιβαίο συμβιβασμό και τους επέτρεψε να αφήσουν πίσω τους την πρόσφατη κατάρριψη του ρωσικού Su-24 το 2015 από τουρκικά μαχητικά, αλλά και την δολοφονία του Ρώσου πρέσβη στην Τουρκία το 2016, όπως επίσης και τη δήλωση Μεντβέντεφ πως η Τουρκία υποθάλπτει το ISIS...

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η πάλαι ποτέ φίλη χώρα της Κύπρου, Ρωσία, δεν τοποθετείται στις τουρκικές προκλήσεις στην ΑΟΖ, παρά μόνο με ήπιες και ελάχιστες ανακοινώσεις.

Ενδεικτικό της ανάπτυξης των στενών σχέσεων των δύο χωρών είναι και η παραλαβή του Α/Α συστήματος S-400 της Ρωσίας από την Τουρκία. 

Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ την περασμένη Παρασκευή στην Αττάλεια, εξέφρασε ικανοποίηση που οι σχέσεις Τουρκίας - Ρωσίας αναπτύσσονται περισσότερο κάθε μέρα. Από την πλευρά του μάλιστα ο Ρώσος Υπουργός είπε πως παρακολουθούν με ικανοποίηση τις εργασίες για την αγορά των S400 από την Τουρκία.

Στην κοινή συνέντευξη Τύπου, οι Υπουργοί παραδέχτηκαν ότι υπάρχει βελτίωση σε κάθε τομέα, από τις οικονομικές σχέσεις μέχρι τις πολιτιστικές με σημαντικά προγράμματα.
 
Η αποκατάσταση των διμερών σχέσεων, τόσο σε επίπεδο αμυντικής συνεργασίας, όσο και σε επίπεδο εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας, αποτυπώνεται και μέσα από την ανακοίνωση της προγραμματισμένης συνάντησης του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στη Μόσχα, στις 8 Απριλίου. 

Υπενθυμίζεται ότι Ερντογάν- Πούτιν συναντήθηκαν ξανά αρχές του 2019 μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Ενός θέματος επίσης κοινής επιδίωξης των δύο χωρών!

Οι δύο ηγέτες είχαν συναντηθεί ξανά στο περιθώριο της Συνόδου της G20 την 1η Δεκεμβρίου 2018. Συναντήθηκαν επίσης και με τον Ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί στο πλαίσιο μιας συνόδου για τη Συρία στο Σότσι, τον περασμένο Φεβρουάριο.

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της συνεργασίας των δύο χωρών, αποτελεί και η κατασκευή του πρώτου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία, του σταθμού «Άκουγιου» αλλά και η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Ευκαιρία απεμπλοκής της τουρκικής απειλής
Είναι έκδηλο ότι ο East Med πλήττει τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα Ρωσίας-Τουρκίας, και είναι αναμενόμενο ότι οι δύο χώρες θα προσπαθήσουν να εμποδίσουν την κατασκευή του αγωγού.

Από τη μία η Ρωσία εκτός της οικονομικής απώλειας, θα απωλέσει ταυτόχρονα την γεωπολιτική επιρροή που ασκεί σήμερα έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ο ενεργειακός τροφοδότης της περιοχής.

Από την άλλη η Τουρκία θα απωλέσει τα μεγαλεπίβολα σχέδια της να καταστεί ως κόμβος μεταφοράς ενέργειας, ούτως ώστε να ασκεί γεωστρατηγικό έλεγχο στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη. Ταυτόχρονα με την κατασκευή του East Med αναγκάζεται να απεμπολήσει τις οικονομικές φιλοδοξίες της ως ενεργειακός τροφοδότης της Δύσης. 

Την ίδια στιγμή, όμως, είναι προφανές ότι το Ισραήλ αλλά και η Αίγυπτος, δεν πρόκειται να αφήσουν την Τουρκία να αναπτύξει τα φιλόδοξα γεωπολιτικά σχέδια της στην περιοχή. Έχοντας βέβαια και την στήριξη της Αμερικής που δείχνει διατεθειμένη να προστατεύσει τις πολιτικές του Ισραήλ-Νετανιάχου ακόμη και στην Παλαιστίνη. Για το που μέχρι μπορεί να φτάσει η στήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ, φάνηκε και στις 24 Μαρτίου με την υπογραφή Τράμπ του διατάγματος για την αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψίπεδα Γκολάν. Μία κίνηση που προκάλεσε οργίλες αντιδράσεις σε Τουρκία-Ρωσία και Σαουδική Αραβία.

Ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εμπεδώσει ότι η επιλογή αγωγού μέσω Τουρκίας για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, αποτελεί μεγάλο ρίσκο για ενδεχόμενες μελλοντικές εκβιαστικές τακτικές για επίτευξη των στόχων της Τουρκίας. Αποτελεί δε και ένας από τους λόγους που Ε.Ε εκδηλώνει το έντονο ενδιαφέρον της για τον East Med με την χρηματοδότηση του έργου.

Εν κατακλείδι ο EastMed αποτελεί ίσως την ευκαιρία για την Κύπρο να απεμπλακεί από την τουρκική απειλή, αφού όπως φαίνεται μπορεί να καθορίσει σημαντικό ρόλο ανάμεσα στην σύνδεση ευρωπαϊκών, αμερικανικών, ισραηλινών και αιγυπτιακών συμφερόντων έναντι στο απεγκλωβισμό των υπερδυνάμεων Ρωσία- Τουρκία.