Την ώρα που η κυβέρνηση εντατικά επεξεργάζεται ολοένα και περισσότερες λύσεις για στήριξη της οικονομίας, επιχειρήσεις, επαγγελματικοί σύνδεσμοι, κόμματα και μεμονωμένα άτομα συγκρίνουν την προηγούμενη οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα μας με τη σημερινή κρίση. 

Την ίδια ώρα γίνονται συγκρίσεις για τις ομοιότητες και τις διαφορές, με σκοπό βεβαίως να απαντηθεί το καθοριστικό ερώτημα: Πόσο γρήγορα θα εξέλθει της σημερινής κρίσης η Κύπρος; 

Επιδιώκοντας να προσεγγίσει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια το εν λόγω θέμα, η Brief παρουσιάζει τόσο την περιπετειώδη πορεία της οικονομίας μας και ειδικότερα του ΑΕΠ, όσο και τις μεγάλες διαφορές που εντοπίζονται σήμερα σε σχέση με την προηγούμενη κρίση.

Στον πιο κάτω πίνακα αποτυπώνεται η ετήσια, ποσοστιαία μεταβολή του κυπριακού ΑΕΠ από το 2011 μέχρι και φέτος. Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα του 2019 δεν είναι τελικά και του 2020 αφορούν εκτιμήσεις της Κομισιόν για το τρέχον έτος, όπως έχουν πρόσφατα και προκαταρκτικά δημοσιευθεί. 

   Απότομη και βαθιά ύφεση 
Οι επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονομία έγιναν αισθητές από τις πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του lockdown. Ο τζίρος επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου -πλην υπεραγορών-, εστίασης, τουρισμού και ψυχαγωγίας έπεσε κατακόρυφα και σε πολλές περιπτώσεις έπιασε πάτο. Η αδρανοποίηση της παραγωγής, η μεγάλη πτώση της κατανάλωσης και της κινητικότητας των πολιτών σε συνδυασμό με το κλείσιμο των αεροδρομίων, αποτελούν ίσως την κυριότερη και πιο ουσιαστική διαφορά της σημερινής κρίσης με αυτήν του 2013. 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Αυτό εκτιμάται σε οικονομική ύφεση που θα κινηθεί μεταξύ 6% και 8% αν και πιο ασφαλείς προβλέψεις θα μπορούν να γίνουν μετά το καλοκαίρι όταν θα ξεκαθαρίσουν δύο βασικά δεδομένα: 
•    Πόση επιβατική κίνηση και με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί, στα κυπριακά αεροδρόμια και 
•    Πώς η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα θα αντιδράσει στη μάχη κατά του ιού και κατά πόσον το επόμενο Φθινόπωρο ο ιός θα επανέλθει μέσω ενός δεύτερου, σημαντικού κύματος. 

Τα δημοσιονομικά 
Το κράτος σε αυτή την κρίση ήταν σε σαφώς πιο ευνοϊκή θέση σε σύγκριση με το 2013, αφού τα ρευστά διαθέσιμα αλλά και η θέση, του κράτους σε σχέση με την πιστοληπτική του ικανότητα ήταν σε τέτοια κατάσταση που του επέτρεψαν να πάρει σειρά δημοσιονομικών μέτρων, προς στήριξη επιχειρήσεων και κυρίως των εργαζομένων. 

Σε συνδυασμό με την προσδοκία και την εκτίμηση των ειδικών ότι η συγκεκριμένη κρίση είναι προσωρινή, το κράτος διοχέτευσε ότι είχε και δεν είχε προς στήριξη της οικονομίας σε μια προσπάθεια να την διατηρήσει στην καλύτερη δυνατή κατάσταση για να μπορέσει σύντομα να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς. 

Το μεγάλο στοίχημα άπτεται της συγκράτησης απολύσεων και του ψαλιδίσματος μισθών, στοιχεία που επηρεάζουν άμεσα και σημαντικά την κατανάλωση και συνεπώς μεγάλο κομμάτι της εγχώριας αγοράς και των εσόδων του κράτους, τόσο από φορολογίες του εισοδήματος όσο και από φόρους κατανάλωσης και εταιρικούς. 

Η θέση του τραπεζικού τομέα 
Τόσο από πλευράς κεφαλαιακής επάρκειας -και με τη συνδρομή των εποπτικών αρχών- όσο και από πλευράς ρευστότητας οι τράπεζες της χώρας είναι σαφώς σε καλύτερη θέση, σε σύγκριση με το 2013. Άλλωστε, προ επταετίας η κρίση ήταν σε μεγάλο βαθμό και τραπεζική ενώ σήμερα τα αρνητικά δεδομένα επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα λόγω της πανδημίας και των αυστηρών μέτρων που εφαρμόζονται για αναχαίτισή της. 

Η κεφαλαιακή επάρκεια δίνει ευελιξία σε σχέση με τις επιλογές που οι κυπριακές τράπεζες θα εφαρμόσουν για στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ενώ τους δίνει περιθώριο απορρόφησης μέρους μελλοντικών ζημιών που πιθανώς να προκύψουν από τη σημερινή κρίση. Παράλληλα, το μεγάλο περιθώριο ρευστότητας σε συνδυασμό με τις εποπτικές χαλαρώσεις δημιουργούν συνθήκες ευκολότερης δανειοδότησης στην αγορά, παρά τις δυσκολίες που οι ίδιες οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν. 

Οι ενέσεις ρευστότητας σε επιχειρήσεις, είτε μέσω του σχεδίου κρατικών εγγυήσεων, είτε καθαρά μέσω της σχέσης τράπεζας-πελάτη είναι καθοριστικής σημασίας κατά τη σημερινή συγκυρία. Η ευελιξία που θα δείξουν οι τράπεζες αποτελεί στοίχημα για ολόκληρη την οικονομία και συνεπώς και για τις ίδιες, αφού δίχως ομαλότητα στην αγορά η δυνατότητα αποπληρωμής δανείων επιδεινώνεται. 

Εργασιακές συνθήκες και αγορά
Τα εργασιακά μπορεί κάποιος με μια πρώτη και απλή ανάγνωση της σημερινής κατάστασης να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αποτελούν το πρώτο θύμα σε μια κρίση. Όπως το 2013 έτσι και φέτος, επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα ενήργησαν πολύ άμεσα περικόπτοντας μισθούς -πρώτα και κύρια- και δευτερευόντως θέσεις εργασίας. 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Οι πρακτικές επιχειρήσεων για τις οποίες έλαβε πληροφόρηση η Brief κάνουν λόγο για κούρεμα μισθών από 10% έως και 30%, κυρίως για εταιρείες που έχουν δει τον κύκλο εργασιών τους να περιορίζεται σημαντικά. Πάντως, φαίνεται σε πρώτη φάση να επιλέγεται η απόφαση της οριζόντιας περικοπής μισθών προς διατήρηση των θέσεων εργασίας. Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα βιώνουν πρώτοι -ως συνήθως- τόσο τη φύση όσο και την έκταση μέτρων περικοπής δαπανών. Η συνδρομή τους στην κατανάλωση αλλά και σε σχέση με την εξυπηρέτηση υποχρεώσεων όπως δάνεια, ενοίκια, δίδακτρα σχολείων ή φροντιστηρίων κτλ. 

Τουρισμός
Η πιο βαθιά πληγή σε οικονομικό κλάδο καταγράφεται στον τουρισμό, όχι τόσο σε σχέση με το 2013 αλλά ευρύτερα αναφορικά με την πορεία μιας βιομηχανίας η οποία εισφέρει ως άμεσο έσοδο στην οικονομία πέραν των €2 δισ. ετησίως, από την τουριστική δαπάνη. Την ίδια ώρα το εν λόγω ποσό έχει πολλαπλασιαστικό όφελος για την οικονομία, αφού λειτουργεί ως η κινητήριος δύναμη για την αγορά εργασίας, συνδεδεμένες με τον τουρισμό επιχειρήσεις ακόμη και εμπορικές επιχειρήσεις που προμηθεύουν ξενοδοχεία, κέντρα αναψυχής και διασκέδασης ή επισιτιστικές επιχειρήσεις. 

Το πλήγμα στον τουρισμό εκτιμάται να είναι σε τέτοια ποσοστιαία έκταση η οποία μπορεί να φτάσει ακόμη και τρομακτικά νούμερα της τάξης του 70%. Την ίδια στιγμή η εξέλιξη της πανδημίας και τα μέτρα που θα ληφθούν για την κάθοδο έστω και κάποιων δεκάδων χιλιάδων τουριστών αποτελούν μεγάλο στοίχημα για την Κύπρο, αφού αφενός μπορούν να εισρεύσουν χρήματα στην οικονομία και να λειτουργήσουν κάποιες επιχειρήσεις αλλά αφετέρου ελλοχεύει ο κίνδυνος πυροδότησης νέου κύκλου σε επίπεδο επιδημίας στη χώρα μας.