ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ BRIEF

Στις επιλογές του πακέτου κυρώσεων ΗΠΑ, ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου εναντίον της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία μεγάλη συζήτηση έγινε και για αποκλεισμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας από το SWIFT. Κάποιοι απόρησαν για το σύστημα, άλλοι τόνισαν ότι πρόκειται για ακραίο μέτρο ενώ άλλες προσεγγίσεις αξιολόγησαν ως ένα ισχυρό εργαλείο οικονομικού πολέμου εναντίον της Ρωσίας, από τη στιγμή που αποκλείεται η στρατιωτική εμπλοκή της Δύσης στη ρωσο-ουκρανική κρίση. 

Η Brief απαντά σε 10 βασικά ερωτήματα για το SWIFT, επιχειρώντας να εξηγήσει με απλά λόγια τη χρήση του συγκεκριμένου συστήματος. 

1.    Τι σημαίνει; 

Το όνομα SWIFT είναι ακρωνύμιο το οποίο αντιστοιχεί στις λέξεις: Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, όρος ο οποίος στα ελληνικά μεταφράζεται ως: Κοινότητα για την Παγκόσμια Διατραπεζική Οικονομική Επικοινωνία.

2.    Τι είναι; 

Το SWIFT αποτελεί επί της ουσίας παγκόσμια σύμπραξη τραπεζών και άλλων οργανισμών, για διεκπεραίωση συναλλαγών κυρίως για κάλυψη των αναγκών διακρατικών πληρωμών και μεταφορών χρημάτων και κυρίως για μεγάλα ποσά. Παρόλα αυτά, σήμερα το SWIFT εξυπηρετεί σχεδόν κάθε έκφανση στο παγκόσμιο εμπόριο ανεξαρτήτως μεγέθους. 

3.    Πώς λειτουργεί; 

To SWIFT αποτελεί την πλατφόρμα διασύνδεσης οργανισμών σε διαφορετικά κράτη προκειμένου να διεκπεραιώνονται εκατομμύρια πράξεις συναλλαγών σε καθημερινή βάση, με σχετική ταχύτητα αλλά και με κόστος. Το κόστος προκύπτει τόσο από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, όσο και από τις χρεώσεις που θέτουν τράπεζες και άλλοι οργανισμοί που συμμετέχουν στο σύστημα. 

4.    Ποιοι συμμετέχουν; 

Στο SWIFT συμμετέχουν δεκάδες χιλιάδες τράπεζες ή άλλοι πάροχοι υπηρεσιών διεκπεραίωσης συναλλαγών, πέραν των 10.000, από όλο τον κόσμο (με εξαιρέσεις, λόγω κυρώσεων τις οποίες υφίστανται κράτη όπως το Ιράν). 

5.    Πότε δημιουργήθηκε; 

Το 1973 και τέθηκε σε εφαρμογή το 1977. Έχει την έδρα του στο Βέλγιο. 
 
6.    Ποιοι το δημιουργήσαν; 

Συνολικά 293 τράπεζες από 15 κράτη ανέλαβαν την πρωτοβουλία και συνέπραξαν προς δημιουργία του SWIFT. Τέθηκε σε εφαρμογή το 1977 και με τις εξελίξεις της τεχνολογίας που ώθησαν σε εκσυγχρονισμό του συστήματος μετρά πλέον 45 χρόνιας συνεχούς παρουσίας στο παγκόσμιο εμπόριο. 

7.    Σε ποιους ανήκει η πλατφόρμα SWIFT; 

Η πλατφόρμα είναι στην ουσία ιδιωτικός οργανισμός και λειτουργεί σε συνεταιριστική βάση και συνεπώς ανήκει στα μέλη της. 

8.    Γιατί είναι σημαντικό; 

Αποτελεί τον πλέον άμεσο, ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο διεκπεραίωσης συναλλαγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα εάν κάποιος από την Κύπρο θέλει να αγοράσει ένα αυτοκίνητο από την Ιαπωνία, θα στείλει από τον λογαριασμό του σε κυπριακή τράπεζα σε έναν αντίστοιχο λογαριασμό σε ιαπωνική τράπεζα μέσω SWIFT. Σημειώνεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει το σύστημα Target το οποίο είναι πιο άμεσο και φθηνότερο ή με μηδενικό κόστος εντός ζώνης SEPA (EE και κάποιες συνδεδεμένες χώρες όπως η Νορβηγία, η Ελβετία και η Μεγάλη Βρετανία). 

9.    Τι επιπτώσεις προκαλούνται με τον αποκλεισμό από το SWIFT;

Πρακτικά μια χώρα αποκλεισμένη από το SWIFT δεν μπορεί, τουλάχιστον μέσω του συστήματος, να πληρώνεται για τις εξαγωγές της και να πληρώνει για τις εισαγωγές της από άλλες χώρες τόσο σε κρατικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων ή και φυσικών προσώπων. Για παράδειγμα η Γερμανία αποτελεί έναν από τους πλέον σημαντικούς πελάτες της Ρωσίας στο πεδίο της ενέργειας (φυσικό αέριο και πετρέλαιο) και οι διμερείς συναλλαγές διεκπεραιώνονται μέσω SWIFT. 

10.    Πώς μπορούν να γίνουν διεθνείς συναλλαγές χωρίς SWIFT; 

Εάν το μέτρο του αποκλεισμού από το SWIFT αξιολογηθεί ως προσωρινό η πιο απλή απάντηση στο ερώτημα είναι η πίστωση. Δηλαδή εάν τα αντισυμβαλλόμενα μέρη συμφωνήσουν ότι για προϊόν ή υπηρεσία μπορεί να γίνει πληρωμή σε κατοπινό στάδιο τότε αυτό θα ισχύσει. Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει ανταλλαγή προϊόντων/υπηρεσιών (δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία) ή και μέσω αποκεντρωμένων συστημάτων, όπως είναι τα κρυπτονομίσματα με μεγάλους κινδύνους αλλά και τεράστιες αστάθειες σε επίπεδο αξίας και συνεπώς το ρίσκο που αναλαμβάνουν τα συμβαλλόμενα μέρη πιθανώς να είναι τέτοιο που να καθιστούν μη εφαρμόσιμη την εν λόγω επιλογή. 

Στην περίπτωση της Ρωσίας ειδικότερα υπάρχει και το σύστημα SPFS το οποίο δημιουργήθηκε μόλις πριν μερικά χρόνια με στόχο να αποτελεί μια εφαρμόσιμη εναλλακτική του SWIFΤ. Αν και το δίκτυο συμβαλλόμενων τραπεζών/οργανισμών με το SPFS είναι μέχρι στιγμής περιορισμένο, μπορεί να δώσει κάποιες λύσεις στη Ρωσία στο σενάριο που θα το χρειαστεί.