•    Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο ανησυχεί για τη μη προώθηση μεταρρυθμίσεων
•    Ε.Ε.: Συμπλήρωση των υποχρεωτικών συντάξεων και επέκταση της κάλυψης σε περισσότερους

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο διατυπώνει τις ανησυχίες του για την έλλειψη προόδου σε σχέση με το θέμα των μεταρρυθμίσεων για το συνταξιοδοτικό πλαίσιο, επισημαίνοντας πως «η απουσία ισχυρού εποπτικού πλαισίου και η διατήρηση λανθασμένων κινήτρων και αντικινήτρων αποθαρρύνουν αντί να ευνοούν την αποταμίευση σε συνταξιοδοτικά σχέδια, επιδρούν αρνητικά στην αποταμίευση και διατήρηση της αποταμίευσης για σκοπούς συνταξιοδότησης».

Το Συμβούλιο, στην τελευταία δημοσιονομική του έκθεση, επικαλείται την Έκθεση Συνταξιοδοτικής Επάρκειας 2018 (Pension Adequacy Report 2018) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οποία φαίνεται πως η Κύπρος βρίσκεται στην τέταρτη χαμηλότερη θέση.

Σύμφωνα με την έκθεση, που δημοσιεύεται ανά τριετία, οι ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια των συντάξεων είναι και πάλι υψηλές στην ημερήσια διάταξη σε ορισμένα κράτη μέλη, καθώς προσπαθούν να διατηρήσουν επαρκή εισοδήματα συνταξιοδότησης στις γηράσκουσες κοινωνίες.

Στα βασικά συμπεράσματα  της έκθεσης καταγράφονται:
•    Περίπου 17,3 εκατομμύρια ή 18,2% των ηλικιωμένων (ηλικίας 65 ετών και άνω) στην Ε.Ε. παραμένουν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, παρόλο που είναι 1,9 εκατομμύρια λιγότερα από ό, τι το 2008. 
•    Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο από τους άνδρες. 
•    Oι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν λιγότερο συχνά εισοδηματική φτώχεια από ό,τι οι εργαζόμενοι, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις χώρες. 
•    Σε επτά κράτη μέλη, ο ηλικιωμένος πληθυσμός αντιμετωπίζει υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας από ό,τι η υπόλοιπη κοινωνία. 
•    Το μέσο εισόδημα των ηλικιωμένων στην Ε.Ε. είναι 93% του εισοδήματος του νεότερου πληθυσμού, με μεγάλες διαφορές ανά φύλο και μεταξύ των κρατών μελών. 
•    Οι συντάξεις κατά τα πρώτα έτη μετά τη συνταξιοδότησή τους ανέρχονται σε περισσότερο από το ήμισυ του εισοδήματος από την εργασία στα τέλη της σταδιοδρομίας (58% στην Ε.Ε.). 

Διάρκεια συνταξιοδότησης
Όπως αναφέρεται «αν και η διάρκεια της επαγγελματικής ζωής αυξάνεται, η διάρκεια της συνταξιοδότησης αναμένεται να αυξηθεί ακόμη πιο γρήγορα, καθώς το προσδόκιμο ζωής συνεχίζει να αυξάνεται». 

Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κατά μέσο όρο στην Ε.Ε., ο χρόνος που αφιερώνεται στη συνταξιοδότηση είναι περίπου το ήμισυ (51%) από ό,τι δαπανάται για απασχόληση. Ο λόγος αυτός αναμένεται να αυξηθεί στο 53% έως το 2060, θέτοντας ως στόχο την εξεύρεση νέας ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής ζωής και της συνταξιοδότησης και της διατήρησης επαρκών συντάξεων.

Μια άλλη σημαντική διαπίστωση είναι ότι περισσότερο από το 20% των ηλικιωμένων γυναικών (ηλικίας 65 ετών και άνω) κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό στην Ε.Ε., σε σύγκριση με το 15% των ηλικιωμένων ανδρών. 

«Οι ηλικιωμένες γυναίκες εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού σε όλα τα κράτη μέλη. Σε ορισμένες χώρες, πάνω από το 10% των ηλικιωμένων γυναικών δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την απαραίτητη υγειονομική περίθαλψη. Καθώς ο πληθυσμός της Ε.Ε. μεγαλώνει, αυξάνεται ο αριθμός και το μερίδιο του πληθυσμού των ηλικιωμένων γυναικών (και, μαζί με αυτές, των ηλικιωμένων γυναικών)», επισημαίνεται. 

Επέκταση και προσαρμογή
Τα αρμόδια υπουργεία εξετάζουν ήδη το θέμα της μεταρρύθμισης σε σχέση και με τις ευρωπαϊκές συστάσεις και ενδιατρίβουν σε  τρεις σημαντικές πτυχές:

Πρώτο, στην επέκταση της συνταξιοδοτικής κάλυψης σε περισσότερους μη τυποποιημένους ή αυτοαπασχολούμενους.

Τρίτη, στην προσαρμογή των όρων συσσώρευσης σε διαφορετικά πρότυπα εργασίας ώστε να βοηθηθούν περισσότεροι άνθρωποι να αποκτήσουν επαρκή συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

Τρίτο, στη συμπλήρωση των υποχρεωτικών συντάξεων με καλά σχεδιασμένα συμπληρωματικά συστήματα.

Επίσης εξετάζονται άλλες δυο πτυχές:
•    Ότι οι γυναίκες κατά μέσο όρο ζουν περισσότερο από τους άνδρες και αποτελούν την πλειοψηφία των συνταξιούχων. 
•    Ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής που υπονομεύουν την ισότητα των ευκαιριών για τη δημιουργία επαρκών συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. 

Όπως εντοπίζει και η έκθεση ο αντίκτυπος των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων θα καταστεί πλήρως εμφανής τις επόμενες δεκαετίες λόγω των αναγκαίων μεταβατικών μέτρων, αλλά και των κανόνων «σύνδεσης» που προσαρμόζουν την ηλικία συνταξιοδότησης ή τα όρια παροχών στο προσδόκιμο ζωής. Έτσι, η αξιολόγηση των μεταρρυθμίσεων απαιτεί υποθέσεις και διάφορα σενάρια που να καλύπτουν την απασχόληση, τις οικονομικές μακροπρόθεσμες προοπτικές και τον τρόπο με τον οποίο οι σημερινοί νέοι εργαζόμενοι θα προσαρμοστούν στα μεταρρυθμισμένα συνταξιοδοτικά συστήματα.