ΓΡΑΦΕΙ Η 
ΚΥΠΡΙΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥ

Νέα μέτρα για αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού ανακοίνωσε η Κυβέρνηση, μεταξύ αυτών και η επέκταση του  μέτρου που είχε ληφθεί αρχικά σε Λεμεσό και Πάφο σχετικά με την λειτουργία των χώρων εστίασης μέχρι τις 10:30 το βράδυ αλλά και την απαγόρευση της μετακίνησης προσώπων από τις 11 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί, ενώ επίσης η Υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε νέα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. 

Όπως βλέπουμε, η Κυβέρνηση μετά την ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων προχώρησε σε ένα νυχτερινό lockdown, παρά στο γενικό που είχε εφαρμοστεί τον Μάρτιο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μελλοντικά δεν υπάρχει η πιθανότητα η Κύπρος να μπει ξανά σε «καραντίνα». Για παράδειγμα, μπορούμε να δούμε την περίπτωση της Ελλάδας, όπου από χθες Σάββατο (7/11) τέθηκε ξανά σε ολικό lockdown. 

Φυσικά όμως το μεγαλύτερο ερώτημα που εγείρεται στην περίπτωση ενός lockdown είναι κατά πόσον η κυπριακή οικονομία θα αντέξει μια δεύτερη καραντίνα και αν θα μπορούν να στηριχθούν οι χιλιάδες εργαζόμενοι που δεν θα μπορούν να δουλέψουν. 

Προσπαθώντας να δώσουμε μια απάντηση στο πιο πάνω ερώτημα, η Brief ήρθε σε επικοινωνία με τους οικονομολόγους Μαρίνο Γιαλέλη και Μιχάλη Φλωρεντιάδη και καταγράφει τις απόψεις τους επί του ζητήματος.

>>> Διαβάστε επίσης: Ο Ησαΐας δεν χόρεψε... και χάθηκαν 400 εκατομμύρια ευρώ <<<

Θα αντέξει η Κυπριακή οικονομία το δεύτερο lockdown;

Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι η Κύπρος θα δανειστεί περισσότερα χρήματα, εκτιμά ο οικονομολόγος Μαρίνος Γιαλέλης, αφού, όπως σημειώνει, τα χρήματα που έχει την παρούσα φάση θα μπορούν να στηρίξουν την οικονομία για λίγους μήνες. «Μπορεί η Κυβέρνηση να στηρίξει ένα lockdown ως τον Ιούνιο – Ιούλιο του 2021 αλλά μετά πρέπει να δανειστεί λεφτά. Είναι δίκοπο μαχαίρι. Αν παρακρατήσει αυτή η κατάσταση όμως, η Κυβέρνηση δεν θα μπορεί να δανείζεται συνέχεια ενώ δεν θα μπορεί να στηρίζει για παράδειγμα στο 70 % αλλά στο 30 με 40%», εξηγεί. 

Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή την στιγμή τα ρευστά διαθέσιμα για στήριξη της οικονομίας κυμαίνονται γύρω στα 800 με 900 εκατομμύρια ευρώ. «Είχαμε αντλήσει από ομόλογα στο εξωτερικό γύρω στα 2 δις ευρώ και άλλα 1,2 δις ευρώ από τις τράπεζες. Συνολικά η Κυβέρνηση έπιασε γύρω στα 3,8 δις για την στήριξη της οικονομίας. Μέχρι σήμερα δώσαμε για στήριξη γύρω στο 1 δις ευρώ μέσα στο 2020, επομένως μένουν γύρω στα 2,8 με 2,9 δις. Έχουμε να πληρώσουμε ομόλογα γύρω στα 2,1 δις ευρώ που λήγουν, οπότε θα μείνουν γύρω στα 800 με 900 εκατομμύρια, τα οποία θα στηρίξουν ως τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2021 χωρίς άλλα ομόλογα. Με το σενάριο όμως να υπάρχει δεύτερο lockdown, μπορεί να αντέξουν ως τον Ιούνιο – Ιούλιο του 2021. Με το ψηλό χρέος που έχουμε, αν και μπορούμε να δανειστούμε και αλλά, δεν θα είναι ευνοϊκοί οι όροι, δηλαδή με τι επιτόκιο θα δανειστείς αλλά και πόσο χρέος μπορούμε να επωμιστούμε γιατί κάποιος θα πρέπει να πληρώσει αυτά τα λεφτά μετά», προσθέτει. 

>>> Διαβάστε επίσης: Μ. Αντωνίου: Τελευταία ευκαιρία για να μην πάμε σε Lockdown <<<

Το δύσκολο κομμάτι είναι ότι είμαστε μια χώρα που εξαρτόμαστε από τις εξαγωγές μας, αναφέρει ο κ. Γιαλέλης και εξηγεί: «Ο τουρισμός για παράδειγμα είναι εξαγωγή. Έρχεται ο τουρίστας και φέρνει χρήμα, αγοράζει προϊόντα κτλ. Είχαμε περίπου 4 εκατομμύρια τουρίστες που μας βοηθούσαν στην οικονομία με το να φέρνουν λεφτά. Είχαμε επίσης το πρόγραμμα των διαβατήριων που έδινε περίπου 1 με 2 δις ευρώ τον χρόνο στην Κύπρο. Αυτά τα δύο όμως τελείωσαν πλέον, ως το 2021 δεν θα υπάρχουν. Επομένως είναι πολύ γκρίζο το θέμα των εξαγωγών μας». 

Αφού οι δύο πιο μεγάλοι πυλώνες των εξαγωγών είναι κοντά στο μηδέν, δεν θα έχει έσοδα το κράτος και η οικονομία δεν θα δουλεύει όπως δούλευε παλιά άρα ο προϋπολογισμός θα πρέπει να μικρύνει, σημειώνει ο κ. Γιαλέλης. «Πιστεύω ότι το τελευταίο πράγμα που θα κάνει το κράτος θα είναι οι μειώσεις των μισθών των Κυβερνητικών. Δεν θα τολμήσουν να κάνουν μειώσεις, θα προσπαθήσουν να δανειστούν και θα δανειστούν γιατί μπορούν, απλά δεν θα είναι το επιτόκιο που παίρναμε πιο παλιά», υπογραμμίζει. 

«Δεν είμαστε τελείως καταδικασμένοι σε περίπτωση lockdown απλώς δεν θα είναι ρόδινα τα πράγματα τα επόμενα χρόνια. Όταν έχεις ψηλό δανεισμό και πρέπει να πληρώνεις αυτά τα δάνεια, πρέπει να κόψεις από τις αναπτυξιακές σου δαπάνες, δηλαδή δεν θα μπορείς να κάνεις δρόμους, έργα υποδομής για το καλύτερο βιοτικό επίπεδο της χώρας. Όσο πιο ψηλό είναι το χρέος σου, τόσο πιο χαμηλό είναι το βιοτικό επίπεδο των πολιτών σου διότι δεν μπορείς να κάνεις έργα. Εδώ είναι το πρόβλημα», κατέληξε. 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Από πλευράς του ο οικονομολόγος Μιχάλης Φλωρεντιάδης αναφέρει ότι το εάν θα αντέξει η οικονομία ένα δεύτερο lockdown είναι κάτι που έχει να κάνει με τα δημόσια οικονομικά, ενώ τονίζει πως πιο πιθανό είναι ότι δεν θα εφαρμοστεί γενικό lockdown: «Δεν βλέπω ότι εφαρμόζεται κάπου το γενικό lockdown, δηλαδή το να κλείσουν όλες οι επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, στο λιανικό εμπόριο εφόσον υπάρχουν οι προφυλάξεις της μάσκας, της τήρησης των αποστάσεων και εφόσον τηρούνται οι προφυλάξεις, δεν θα κλείσουν όλες οι επιχειρήσεις. Πιθανόν θα κλείσουν οι επιχειρήσεις στις οποίες είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν μέτρα ασφαλείας, όπως για παράδειγμα κουρεία/κομμωτήρια, ινστιτούτα αισθητικής, εστιατόρια/ μπαρ/ καφέ – αυτό τουλάχιστο γίνεται και στο εξωτερικό. Μπορούν να ληφθούν μέτρα αλλά όπως φαίνεται και από άλλες χώρες, αυτοί είναι οι κλάδοι που επηρεάζονται περισσότερο», εξηγεί. 

«Τα ξενοδοχεία επίσης επηρεάζονται αφού υπάρχουν περιορισμοί στις αφίξεις και στις αναχωρήσεις, κάτι που είναι επιζήμιο ιδίως για την Κύπρο, αφού τα ξενοδοχεία είναι ένας πολύ σημαντικός κλάδος για την χώρα μας», δηλώνει ο κ. Φλωρεντιάδης και σημειώνει: «Όταν είναι άσχημη η υγειονομική εικόνα της Κύπρου, δεν δουλεύουν ανεξαρτήτως τα ξενοδοχεία. Έχεις ή δεν έχεις lockdown δεν θα έρθουν τουρίστες. Άρα αυτό είναι ένα κίνητρο για να βελτιώσουμε την υγειονομική εικόνα, για να ξαναγίνουμε ασφαλής προορισμός». 

Το θέμα του lockdown δεν είναι αν θα αντέξει η οικονομία αλλά αν μπορεί το κράτος να στηρίξει τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους, επισημαίνει ο κ. Φλωρεντιάδης. «Από προσωπική εμπειρία δεν είδα το κράτος να μειώνει μισθούς (στο δημόσιο) όμως δεν ξέρω καμιά επιχείρηση που να αντιμετωπίζει πρόβλημα και να μην έχει προχωρήσει είτε σε μείωση του προσωπικού είτε σε μείωση των μισθών. Αυτό έπρεπε να είναι προτεραιότητα του κράτους, πρέπει  να δούμε τις προτεραιότητες του κράτους παρά να λέμε ότι δεν μπορεί να στηρίξει, γιατί εμένα μου φαίνεται ότι το κράτος μπορεί μια χαρά», αναφέρει χαρακτηριστικά. 

Τέλος, το αυστηρό lockdown θα είναι το αποτέλεσμα που θα εφαρμοστεί όταν φτάσει στα όρια του το σύστημα υγείας, δηλώνει ο κ. Φλωρεντιάδης. «Θα φθάσεις στο lockdown όταν δεν έχεις πλέον επιλογή, όταν το σύστημα υγείας σου φτάνει σε οριακά επίπεδα και δεν μπορεί να φροντίσει όχι μόνο τους ασθενείς με κορωνοϊό αλλά και ασθενείς με άλλες παθήσεις. Άτομα που έχουν άλλες παθήσεις θα αποφεύγουν το σύστημα όταν ξέρουν ότι είναι βαρυφορτωμένο και επικίνδυνο λόγω κορωνοϊού και λόγω αυτού θα έχουμε θανάτους που θα μπορούσαν να προληφθούν», κατέληξε. 

Πως σχολιάζουν το κλείσιμο των χώρων εστίασης στις 22:30 και την νυχτερινή απαγόρευση μετακίνησης  

Όσον αφορά την λειτουργία των χώρων εστίασης μέχρι τις 10:30 το βράδυ αλλά και την απαγόρευση της μετακίνησης προσώπων από τις 11 το βράδυ μέχρι τις 5 το πρωί, ο κ. Γιαλέλης αναφέρει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν τα μπαρ: «Θεωρώ οι επιχειρήσεις εστίασης δεν θα επηρεαστούν τόσο, ούτε τα εστιατόρια και καφέ. Εκείνα που θα επηρεαστούν είναι τα μπαρ. Τα μπαρ ειδικά που έχουν επηρεαστεί περισσότερο είναι τα τουριστικά. Έχουν σοβαρό πρόβλημα, ακόμα και επιβίωσης», λέει. 

«Ένα πράγμα που πρέπει η Κυβέρνηση και η Βουλή να δουν είναι το κομμάτι των ενοικίων. Δεν μπορεί να είναι αντισυνταγματικό και να μην υπάρχει ένας διακανονισμός. Εμείς το αφήσαμε στην ελεύθερη αγορά, κάποτε η ελεύθερη αγορά είναι καλή αλλά κάποτε πρέπει να την ρυθμίσεις και λίγο», εξηγεί. 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Τέλος σε μήνυμα του, ο κ. Γιαλέλης αναφέρει ότι ως κράτος ποτέ δεν είχαμε μακροχρόνια στρατηγικό σχέδιο για την οικονομία, κάτι που είναι επιζήμιο για την Κύπρο. «Είναι κρίμα που έχουμε τόσο κόσμο σπουδασμένο και δεν έχουμε ένα σχέδιο. Είμαστε πάντα πρόχειροι, δρούμε ερασιτεχνικά και είμαστε καιροσκόποι. Δεν βλέπουμε το μέλλον. Αυτό όμως καταστρέφει την κοινωνία διότι οι νέοι που μπορούν να δουλέψουν στο εξωτερικό δεν έρχονται στην Κύπρο. Έρχονται όσοι δεν μπορούν να δουλέψουν στο εξωτερικό. Κάποιος που σπούδασε σε καλό πανεπιστήμιο και του ανοίγονται πολλές πόρτες δεν θα θέλει να έρθει Κύπρο, δεν έχει το υπόβαθρο να τον υποστηρίξει για να βρει δουλειά που θα έχει προοπτικές», κατέληξε. 

Από πλευράς του ο κ. Φλωρεντιάδης, υποστηρίζει ότι η λειτουργία των χώρων εστίασης μέχρι τις 10:30 το βράδυ αποτελεί αρνητική εξέλιξη. «Για τον κλάδο εστιατορίων, των μπαρ, της νυχτερινής διασκέδασης είναι πολύ αρνητική εξέλιξη. Θα υπάρξουν και πολλές απολύσεις. Με αυτά τα μέτρα, ο κλάδος των κέντρων επηρεάζεται περισσότερο αλλά λιγότερο επηρεάζεται και ο κλάδος της εκπαίδευσης, των φροντιστηρίων και κάποιων δραστηριοτήτων των παιδιών. Αυτή ίσως να είναι και η πιο αυστηρή πτυχή των μέτρων που βλέπω όμως ότι μπορεί να έχει αποτέλεσμα», εξηγεί.

«Σε σύγκριση με άλλες χώρες, τα δικά μας μέτρα δεν είναι τόσο αυστηρά αν και δεν θέλω να υποτιμώ τους επηρεαζόμενους. Φυσικά να ληφθούν μέτρα αλλά πρέπει να δίνεται και βοήθεια σε αυτά τα άτομα που επηρεάζονται», κατέληξε.