Τα εργαλεία που έχει μια εταιρεία ώστε να προωθήσει ένα χαρακτηριστικό προϊόν είναι ποικίλα. Το  πως θα το πλασάρει στην αγορά και θα κερδίσει και το αγοραστικό κοινό δεν επαφίεται μόνο στο ίδιο το προϊόν αλλά και στην συσκευασία του. Για να ξεχωρίζει από άλλα παρόμοια προϊόντα το σχήμα ,το σχέδιο αλλά και οι χρωματισμοί δημιουργούν ένα σύνολο που μπορεί να δημιουργήσει σχέση αγοραστή με το ίδιο το προϊόν. Δεν είναι μόνο τα εμπορικά σήματα που τυγχάνουν προστασίας αλλά και η γενική εμφάνιση ενός προϊόντος που είναι εμφανής στην αγορά. Αρκετά προϊόντα έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά και αναγνωρίζονται από την συσκευασία τους  και το σχεδιασμού τους, δηλαδή το βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα.

>>>Διαβάστε επίσης - Τι είναι το εμπορικό σήμα και ποια η διαδικασία εγγραφής του<<<

Το βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εξωτερική ορατής εικόνας ενός βιομηχανικού ή βιοτεχνικού προϊόντος, όπως, ενδεικτικά, η γραμμή, το περίγραμμα, το χρώμα, το σχήμα, η μορφή και τα υλικά του προϊόντος ή της διακόσμησής του. Πρόκειται, δηλαδή, για μία δισδιάστατη διάπλαση μορφής (σχέδιο) ή τρισδιάστατη διάπλαση μορφής (υπόδειγμα), η οποία λόγω του αισθητικού αποτελέσματος αποτελεί πνευματικό δημιούργημα. 

Με τον όρο «προϊόν» νοείται και η συσκευασία, η παρουσίαση, τα γραφικά σύμβολα, τα τυπογραφικά στοιχεία, τα συστατικά που προορίζονται για συναρμολόγηση σε ένα σύνθετο προϊόν κλπ. Δεν υπάρχει δικαίωμα σε βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα, όταν τα χαρακτηριστικά που έχει η μορφή του προϊόντος υπαγορεύονται αποκλειστικά από την τεχνική του λειτουργία. Πρόκειται για νέες επινοήσεις του ανθρωπίνου πνεύματος που αφορούν ένα ενσώματο κινητό αντικείμενο. Ωστόσο, εν προκειμένω, το επινόημα δεν απαιτείται να εμπεριέχει υψηλή εφευρετική δραστηριότητα αλλά μπορεί να έχει χαμηλότερο εφευρετικό ύψος.

Προστασία των βιομηχανικών σχεδίων

Η προστασία των βιομηχανικών σχεδίων και υποδειγμάτων είναι ένα κράμα προστασίας βιομηχανικών και πνευματικών δικαιωμάτων. Επίσης, προστατεύονται και κατά τις έννομες διατάξεις περί αθέμιτου ανταγωνισμού. Προϋπόθεση για την προστασία ενός βιομηχανικού σχεδίου ή υποδείγματος, είναι αυτό να είναι νέο και να έχει ατομικό χαρακτήρα. Νέο, χαρακτηρίζεται ένα βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα, εάν μέχρι την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης για την καταχώρισή του, δεν έχει διατεθεί στο κοινό κανένα πανομοιότυπο με αυτό, δηλαδή κανένα που να διαφέρει προς αυτό μόνον ως προς επουσιώδεις λεπτομέρειες

Ένα βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα έχει ατομικό χαρακτήρα, εάν η όλη εντύπωση που προκαλεί στον ενημερωμένο χρήστη διαφέρει από εκείνη που προκαλείται στον ίδιο χρήστη από οποιοδήποτε άλλο βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα που έγινε προσιτό στο κοινό πριν την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης για την καταχώρισή του. Θεωρείται δε, ότι έχει γίνει ένα σχέδιο ή υπόδειγμα προσιτό στο κοινό, εάν δημοσιεύτηκε μετά από καταχώριση, ή έχει εκτεθεί ή έχει κυκλοφορήσει στο εμπόριο, ή έχει γνωστοποιηθεί με άλλο τρόπο.

Ο δικαιούχος ενός σχεδίου, που πληροί τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας για να προστατεύεται, αποκτά το αποκλειστικό δικαίωμα να το χρησιμοποιεί και να το εκμεταλλεύεται εμπορικά για όσο χρόνο βρίσκεται εν ισχύ, και να απαγορεύει σε οποιονδήποτε τρίτο τη χρήση του σχεδίου, χωρίς τη συγκατάθεσή του. Η χρήση περιλαμβάνει τουλάχιστον την κατασκευή, προσφορά, διάθεση στην αγορά, εισαγωγή, εξαγωγή και αποθήκευση κάθε προϊόντος στο οποίο έχει ενσωματωθεί ή εφαρμοστεί το σχέδιο, που προστατεύεται. Επίσης, ο δικαιούχος προστατεύεται και έναντι σχεδίων ή υποδειγμάτων, που προκαλούν στον χρήστη, όμοια εντύπωση με το σχέδιο του. Από την προστασία, εξαιρείται η ιδιωτική χρήση για μη εμπορικούς σκοπούς, πράξεις που γίνονται για πειραματικούς ή ερευνητικούς σκοπούς, και πράξεις αναπαραγωγής του σχεδίου για την παράθεση παραδειγμάτων ή στο πλαίσιο διδασκαλίας. Οι εξαιρέσεις ισχύουν εφόσον δεν αντίκεινται στα συναλλακτικά ήθη, δεν βλάπτουν αδικαιολόγητα τη συνήθη εκμετάλλευση του σχεδίου ή υποδείγματος και μνημονεύεται η πηγή.

Το αντικείμενο του δικαιώματος είναι το σχέδιο, που ενσωματώνεται σε ένα προϊόν παρά το προϊόν καθαυτό. Δηλαδή η προστασία δεν επεκτείνεται στη χρήση και εκμετάλλευση ενός προϊόντος που έχει τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά με το προϊόν, που ενσωματώνει το προστατευόμενο σχέδιο, εφόσον το πρώτα αναφερόμενο δεν ενσωματώνει το σχέδιο αυτό. Σχέδια μπορούν να ενσωματώνονται, σχεδόν σε κάθε προϊόν, από σοκολάτες έως κινητά τηλέφωνα, από υφάσματα έως αυτοκίνητα.

Δεν παρέχεται προστασία σε ένα βιομηχανικό σχέδιο όταν:

• είναι αντίθετο στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη
• τα χαρακτηριστικά της μορφής του προϊόντος στο οποίο ενσωματώνεται το σχέδιο ή υπόδειγμα υπαγορεύονται αποκλειστικά από την τεχνική του λειτουργία
• τα χαρακτηριστικά του προϊόντος πρέπει κατ΄ ανάγκη να αναπαραχθούν με την ακριβή μορφή και τις διαστάσεις τους για να είναι δυνατή η συναρμολόγηση ή η μηχανική σύνδεση με άλλο προϊόν

Πως γίνεται η κατάθεση αίτησης για καταχώρηση σχεδίου ή υποδείγματος στην Κύπρο;

Η καταχώρηση ενός σχεδίου ή υποδείγματος γίνεται με την κατάθεση της ανάλογης αίτησης  στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, που συνοδεύεται από την πληρωμή του τέλους κατάθεσης. Επιπλέον με την κατάθεση της αίτησης πρέπει να καταβληθεί και το τέλος της πρώτης πενταετίας προστασίας.

Σε τι συνίσταται η προστασία που παρέχεται;

Ο δικαιούχος ενός σχεδίου ή υποδείγματος αποκτά το αποκλειστικό δικαίωμα να το χρησιμοποιεί, δηλαδή να το κατασκευάζει και γενικά να το εμπορεύεται και να απαγορεύει τη χρησιμοποίηση του από οποιοδήποτε τρίτο χωρίς την συγκατάθεση του.

Πως γίνεται η έρευνα για εγγεγραμμένο βιομηχανικό σχέδιο;

Δεν υπάρχει πρόνοια στην κυπριακό νόμο για έρευνα σε εγγεγραμμένο Βιομηχανικό Σχέδιο. Μπορεί όμως κάποιος να ζητήσει πιστοποιημένο αντίγραφο της αίτησης ή του πιστοποιητικού βιομηχανικού σχεδίου. Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει έρευνα στην επίσημη ιστοσελίδα του EUIPO www.tmdn.org (designview). Η υπηρεσία είναι δωρεάν για το κοινό 24 ώρες το 24ωρο. 

Τέλη βιομηχανικών σχεδίων και υποδειγμάτων