Ο ελεγκτικός οίκος CSC Christodoulou, δια του διευθύνοντα συμβούλου του, κ. Χρίστου Χριστοδούλου, με πολυετή πείρα και εμπλοκή στα φορολογικά δρώμενα του τόπου μας, καταθέτει την διαφωνία του στην φημολογούμενη φορολογική μεταρρύθμιση: 

«Διαβάζω αλλά και ακούω από διάφορες συζητήσεις με εμπλεκόμενους στο θέμα αυτό, ότι η πολυαναμενόμενη – από εμάς – φορολογική μεταρρύθμιση, προσανατολίζεται σε μερικές τροποποιήσεις:  Αύξηση του φορολογικού συντελεστή από 12,5% σε 15%, μείωση του συντελεστή άμυνας στους τόκους και στα μερίσματα και επιβολή «πράσινης» φορολογίας. Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι η επιβολή ελάχιστου συντελεστή φόρου εισοδήματος που συμφωνήθηκε από ένα μεγάλο αριθμό χωρών, αφορά μόνον τις πολυεθνικές εταιρείες που έχουν επιχειρηματικές δραστηριότητες σε πέραν της μίας χώρας και με κύκλο εργασιών πέραν των 750εκ. Ευρώ και δεν αφορά όλες τις υπόλοιπες εταιρείες.  Επομένως αυτό πρέπει να σταματήσει να αναφέρεται ως μια «υποχρεωτική» αύξηση.  Εάν και εφόσον εμείς θέλουμε ή όχι να το εφαρμόσουμε για όλες τις εταιρείες, αυτό είναι άλλο θέμα.  Η επιβολή «πράσινων φορολογιών» δεν αποτελεί «μεταρρύθμιση» αλλά πρόσθετη φορολογία η οποία θα προσθέσει στα ταμεία της Κυβέρνησης, όμως της δίνει την δυνατότητα να προβεί σε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα ωφελήσουν τόσο το διεθνές επιχειρηματικό μοντέλο προώθησης της Κύπρου, όσο και τον Κύπριο Επιχειρηματία.

Εάν πραγματικά θέλουμε να προβούμε σε «μεταρρύθμιση» τότε χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση και τώρα είναι η ώρα πραγματικά για να γίνει αυτό:  Από τη μία, το υφιστάμενο μας μοντέλο προσέλκυσης εταιρειών διεθνών δραστηριοτήτων βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο προς μια νέα εποχή με νέα προϊόντα και με την ανάγκη ύπαρξης της πραγματικής έδρας διοίκησης και του ανθρώπινου τους δυναμικού στην Κύπρο, από την άλλη, ο Κύπριος Επιχειρηματίας χρειάζεται να στηριχθεί και να βοηθηθεί μέσω μιας ουσιαστικής φορολογικής μεταρρύθμισης και τέλος, οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές δίνουν την ευκαιρία στους υποψήφιους για την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας να καταθέσουν μια ολιστική προσέγγιση στα φορολογικά δρώμενα που θα αφήσει το όνομα του νέου Προέδρου χαραγμένο για δεκαετίες.

Εισηγούμαι λοιπόν στους υποψήφιους για το χρίσμα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας να προσέλθουν στον προεκλογικό αγώνα με μια ολοκληρωμένη πρόταση για την φορολογική μεταρρύθμιση η οποία, πέραν από τα μέτρα για προσέλκυση εταιρειών «διεθνών δραστηριοτήτων», να βοηθήσει ουσιαστικά τον Κύπριο Επιχειρηματία αλλά και το ίδιο το Τμήμα Φορολογίας, που ταλανίζεται από νομοθεσίες και πρακτικές που του αυξάνουν το διοικητικό κόστος.  

Καταθέτω λοιπόν και δημόσια, την πρόταση μου για μια ολιστική φορολογική μεταρρύθμιση (οι θέσεις μου αυτές είχαν παρουσιαστεί σε κλειστή παρουσίαση στη Λεμεσό τον Ιανουάριο 2020), τα κύρια σημεία της οποίας είναι:  

Φορολογική Βάση και πρακτικές 

• Οι φορολογικοί μας νόμοι (φόρος εισοδήματος, βεβαιώσεως και εισπράξεως, άμυνας, κεφαλαιουχικών κερδών) χρειάζονται ενοποίηση και απλούστευση. Αναλώνουμε όλοι (λογιστές, φορολογούμενοι, Τμήμα Φορολογίας), τεράστιο όγκο εργασίας στις ερμηνείες, προσφυγές, συζητήσεις για τη βάση φορολόγησης και το τι καλύπτεται ή όχι από την νομοθεσία.  Έχουμε καταγεγραμμένο μεγάλο αριθμό αναγκαίων τροποποιήσεων στη νομοθεσία μας ώστε αυτή να καταστεί απλή, πρακτική και εύκολα εφαρμόσιμη.  
• Πλήρης αποδοχή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων ως την φορολογική μας βάση (όπως η πρόσφατη κατάργηση της εγκυκλίου 21/1987 που αφορούσε την ειδική φορολόγηση των κερδών των εταιρειών στο τομέα των ακινήτων).  Τερματισμός της ετοιμασίας των κεφαλαιουχικών εκπτώσεων αντί των λογιστικών αποσβέσεων και των διαφόρων αναπροσαρμογών στον προσδιορισμό του φόρου.  Κατάργηση του περιορισμού των εξόδων για σαλούν οχήματα, υποθηκών, εξόδων σύστασης εταιρείας, φιλοξενίας κλπ. (ενδεχομένως απλά να τεθούν ανώτατα όρια για κάποια έξοδα ως αντικαταχρηστικές ρήτρες) όπως και κατάργηση του περιορισμού των τόκων στις επενδύσεις μιας εταιρείας. 
• Υιοθέτηση απλουστευμένων ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων για μικρές επιχειρήσεις. 
• Κατάργηση του φόρου χαρτοσήμων 
• Η ημερομηνία υποβολής της φορολογικής δήλωσης εταιρειών και της καταβολής του φόρου  να συμπίπτουν – Η φορολογική δήλωση εταιρειών να υποβάλλεται εντός 12 μηνών από τη λήξη του φορολογικού έτους μαζί με την αυτοφορολογία (όπως έγινε με τους μισθωτούς φορολογούμενους) και την καταβολή του φόρου.
• Άμεση επιστροφή του ΦΠΑ (εντός 60 ημερών) για απόκτηση κεφαλαιουχικών στοιχείων.  Από τη στιγμή που ο ΦΠΑ είναι αυτοεπιβαλλόμενος φόρος και καταβάλλεται με βάση τη δήλωση του φορολογούμενου, γιατί να μην αποδεχόμαστε την ίδια την δήλωση του και όταν πρόκειται για την επιστροφή του φόρου;  Για σκοπούς προστασίας του Δημοσίου, θα μπορούσαν να καθοριστούν τα ελάχιστα ζητηθέντα αποδεικτικά στοιχεία μαζί με την αίτηση για επιστροφή, ώστε η εξέταση να γίνεται άμεσα και αποτελεσματικά. 
• Έγκαιρη επιστροφή του ΦΠΑ (εντός τριμηνίας) για όλες τις άλλες περιπτώσεις με την ίδια πρακτική που αναφέρω πιο πάνω.  
• Δυνατότητα αίτησης συμψηφισμού ΦΠΑ σε συναλλαγές ακινήτων όταν και τα δύο συμβαλλόμενα πρόσωπα είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο ΦΠΑ και ο αγοραστής δύναται να εκπέσει τον φόρο εισροών.  
• Φορολογικοί Συντελεστές
• Καμία επιχείρηση δεν πρέπει να καταβάλλει πέραν του  20% συνολικής φορολογίας επί των λογιστικών κερδών που προκύπτουν από τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις (τώρα είναι μεγαλύτερη).   Εάν και εφόσον (για διεθνή επιχειρηματικούς και άλλους λόγους) θα είναι θετικό για την Κύπρο να αυξηθεί ο συντελεστής από 12,5% σε 15%, αυτό  είναι ένα θέμα που πρέπει να εξεταστεί λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους.  
• Από εκεί και πέρα όμως, η επιβολή άμυνας στην λογιζόμενη διανομή μερίσματος πρέπει να καταργηθεί εντελώς.  Η βάση επιβολής φόρου στα μερίσματα πρέπει να απλοποιηθεί.  Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να παρακρατούν/καταβάλλουν 5% ή 7,5% «φόρο μερισμάτων» όταν και εφόσον αυτά πιστώνονται/καταβάλλονται (ώστε η συνολική φορολογία να μην ξεπερνά το 20% όταν διατεθούν όλα τα λογιστικά κέρδη).  Και επειδή εύλογα κάποιος θα ισχυριστεί ότι «απλά  οι επιχειρήσεις δεν θα καταβάλλουν μέρισμα για να αποφεύγουν την επιβολή φόρου, αλλά θα προχωρούν σε δάνεια προς τους μετόχους τους», η απάντηση είναι απλή:  Ο μέτοχος είτε θα λάβει μέρισμα για να μπορεί να αποσύρει χρήματα από την εταιρεία του ή εάν θα λάβει δάνειο, θα φορολογείται με PAYE για το προσωπικό όφελος το οποίο αποκτά, για κάθε έτος που το χρεωστικό υπόλοιπο του θα υφίσταται.  Διαφορετικά, τα κέρδη της εταιρείας θα παραμένουν στην εταιρεία για επαναεπένδυση (που και αυτό αποφέρει οφέλη στην οικονομία και στο επιχειρείν).  Συνεπώς, και αυτό το θέμα μπορεί κάλλιστα να ρυθμιστεί με αντικαταχρηστικές ρήτρες.   
• Όσον αφορά τους φορολογικούς συντελεστές για τα φυσικά πρόσωπα, ο μέγιστος συντελεστής 35% πρέπει να καταργηθεί εντελώς (μέγιστος συντελεστής 30%).  

Κίνητρα έναντι προστίμων 

Δεν εισηγούμαστε την κατάργηση των προστίμων για όσους δεν τηρούν τις προθεσμίες.  Επί δεκαετίες όμως η πολιτεία επικεντρώνεται στα πρόστιμα και στις ποινές παρά στην παραχώρηση κινήτρων για επιβράβευση και αύξηση των συνεπή φορολογουμένων.  Η φορολογική μας νομοθεσία θα πρέπει να ανταμείβει τους νομοταγείς φορολογούμενους και να προωθεί την καλλιέργεια της φορολογικής συνείδησης.  Απλά παραδείγματα κινήτρων που θα μπορούσαν εύκολα και άμεσα να υιοθετηθούν είναι η φορολογική έκπτωση σε όσες επιχειρήσεις προπληρώνουν τον φόρο τους κατά τη διάρκεια του έτους και παράλληλα δεν έχουν καθυστερημένους φόρους, η αναγνώριση των συνεπή φορολογούμενων με προτεραιότητα τους σε αιτήσεις / διαγωνισμούς του δημοσίου, επιστροφής του ΦΠΑ κ κ.λ.π. 

Διοίκηση

Το Τμήμα Φορολογίας χρειάζεται ενίσχυση ως προς την τεχνολογική υποδομή του, τον οργανικό του σχεδιασμό (η ουσιαστική συγχώνευση των τμημάτων του εξελίσσεται με ρυθμούς χελώνας)  και την δυνατότητα του να αξιολογεί την φορολογική βάση και να  ελέγχει τους φορολογούμενους του με τεχνολογικά συστήματα και αξιολόγησης ρίσκου και όχι με τις απαρχαιωμένες, αργές, και πολλές φορές καταχρηστικές ενέργειες επιβολής προστατευτικών φορολογιών, αποστολής επιστολών ζήτησης στοιχείων για σκοπούς παράτασης των προθεσμιών, κλπ.  

Άκρως απαραίτητη είναι και η συνεχής εκπαίδευση των λειτουργών του, όχι μόνο σε θέματα τεχνικής/ φορολογικής φύσης αλλά και πρακτικών προσέγγισης, εξυπηρέτησης και επίλυσης ζητημάτων με το φορολογούμενο!   

Τέλος, θα πρέπει να καταργηθούν όλα τα πιστοποιητικά που απαιτούνται για να μπορεί να εξυπηρετηθεί ο φορολογούμενος στο Δημόσιο. Π.χ. χρειάζεται το Α πιστοποιητικό από το Τμήμα Φορολογίας για μια αίτηση του σε άλλο Τμήμα του Δημοσίου.  Εάν η κρατική υπηρεσία και ο Κυβερνητικός μηχανισμός δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μεταξύ τους την απαραίτητη πληροφόρηση τότε δεν πρέπει να μεταφέρουν την ταλαιπωρία και το κόστος στον ίδιο τον φορολογούμενο. 

Φορολογική Δικαιοσύνη 

• Μείωση της χρονικής περιόδου εξέτασης και αποδοχής των φορολογικών δηλώσεων
• Μείωση της χρονικής περιόδου έκδοσης πρόσθετης βεβαίωσης/ φορολογίας από 6 σε 3 χρόνια και από 12 σε 6 χρόνια σε περίπτωση δόλου κ.λ.π.  (παραγραφή)
• Δημιουργία ανεξάρτητης, κεντρικής μονάδας εξέτασης των ενστάσεων στον Έφορο Φορολογίας (τώρα εξετάζονται από το ίδιο Επαρχιακό Γραφείο που εξέδωσε την φορολογία – και σε κάποιες περιπτώσεις και από τα ίδια άτομα που εξέδωσαν την φορολογία!) με προθεσμία εξέτασης και απάντησης στον φορολογούμενο, τους 6 μήνες.
• Τερματισμός των καταχρηστικών πρακτικών για «προστατευτικές» φορολογίες και ερευνών λίγο πριν την εκπνοή των 6 ετών, χωρίς να υπάρχει πλήρης αιτιολόγηση και τεκμηρίωση της φορολογίας και τους λόγους έναρξης έρευνας, στον Διοικητικό Φάκελο.  
• Δημιουργία δημόσιου αρχείου όλων των Tax Rulings που εκδίδονται από το Τμήμα Φορολογίας, ώστε να υπάρχει διαφάνεια και ενημέρωση όλων των φορολογούμενων. 

Το σημαντικότερο σημείο για μια πετυχημένη φορολογική μεταρρύθμιση είναι να έχει επίκεντρο τον ίδιο τον φορολογούμενο.  Να δημιουργηθεί μια σχέση αμοιβαίας κατανόησης, αλληλοσεβασμού και εξυπηρέτησης της αποστολής εκάστου μέρους.  Η βάση φορολόγησης και η πρακτική της επιβολής της να είναι απλή, κατανοητή, και δίκαιη και για τις δύο πλευρές ώστε να δημιουργηθεί και η απαραίτητη «φορολογική συνείδηση».