ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΜΑΡΙΟΣ ΑΔΑΜΟΥ

Σε εφιάλτη για τα δημόσια οικονομικά του κράτους, απειλώντας ακόμη και την βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, μπορεί να εξελιχθεί ένα δεύτερο κύμα κορωνοϊού στην Κύπρο, ειδικά στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί μέχρι τότε η εξεύρεση εμβολίου ή αποτελεσματικής θεραπείας.

Αυτό τονίζει, μεταξύ άλλων, στην Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων που ετοίμασε το Υπουργείο Οικονομικών, στο πλαίσιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2021.

Ειδικότερα και προβαίνοντας σε ανάλυση των κινδύνων για τα δημόσια οικονομικά και την διαχείριση του δημοσίου χρέους, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει πως, «ο κίνδυνος έξαρσης του Covid-19 -δεύτερο κύμα πανδημίας- στους επόμενους μήνες, ειδικά στην περίπτωση όπου δεν επιτευχθεί ως τότε η εξεύρεση εμβολίου ή αποτελεσματικής θεραπείας, δημιουργεί κινδύνους για απρόβλεπτες επιπτώσεις στα δημοσιονομικά της Κύπρου, όπως και των υπόλοιπων κρατών». 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Σε διεθνές επίπεδο, προσθέτει, «η συνέχιση της πανδημίας ή η έξαρση της, πέραν των όποιων οικονομικών και δημοσιονομικών επιπτώσεων επιφέρει, πιθανώς να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και απώλειας εμπιστοσύνης που θα οδηγήσει τους επενδυτές στην αποφυγή και επανεκτίμηση κινδύνων, με αποτέλεσμα την αναταραχή στις κεφαλαιαγορές και με πιθανές συνέπειες την αύξηση των αποδόσεων και τη μείωση της ρευστότητας στις αγορές». 

Σε ένα δυσμενές σενάριο, υποδεικνύει το Υπουργείο Οικονομικών, τα πιο πάνω μπορούν να επηρεάσουν ακόμη και την πρόσβαση του κράτους στις αγορές και να θέσουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα του χρέους.

Κίνδυνος αναχρηματοδότησης
Ένας άλλος κίνδυνος για τα δημόσια οικονομικά και το δημόσιο χρέος, είναι αυτός της αναχρηματοδότησης. Όπως σημειώνει, «ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης αναφέρεται στην περίπτωση κατά την οποία ληξιπρόθεσμο χρέος πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί σε ασυνήθιστα ψηλά επιτόκια ή δεν μπορεί να αναχρηματοδοτηθεί καθόλου», αφού «ο δείκτης της Μέσης Σταθμικής Διάρκειας του χρέους χρησιμοποιείται ευρέως για καταμέτρηση του κινδύνου αυτού». 

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, στις 31/12/2019, η Μέση Σταθμική Διάρκεια του συνολικού δημόσιου χρέους ήταν 7,4 έτη, ενώ μετά την έκδοση Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Ομολόγων ο δείκτης αυτός αυξήθηκε στα 8,1 έτη, μειώνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης. 

Ένας άλλος δείκτης που χρησιμεύει ως ένδειξη συσσώρευσης κινδύνου αναχρηματοδότησης, επισημαίνει, είναι το χρέος που λήγει εντός 5 ετών. «Στις 31/12/2019 το χρέος που έληγε εντός πενταετίας ήταν 41% του συνολικού δημόσιου χρέους, εκ των οποίων το 8,3% εντός των επόμενων 12 μηνών (10,8% στις 31/12/2018)», εξηγεί.

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Κίνδυνος επιτοκίου
Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Οικονομικών υποδεικνύει ότι, «ο κίνδυνος επιτοκίου πηγάζει από τη δυσκολία εξυπηρέτησης χρέους σε κυμαινόμενα επιτόκια και τις επιπτώσεις από μια αύξηση των επιτοκίων».

Όπως εξηγεί, «ο Μέσος Χρόνος Αναπροσαρμογής Επιτοκίου είναι ένας περιεκτικός δείκτης για τη μέτρηση του κινδύνου επιτοκίου εφόσον περιλαμβάνει το χρόνο αναπροσαρμογής επιτοκίου κάθε κυμαινόμενου χρέους καθώς και τη λήξη οποιουδήποτε χρέους σε σταθερό επιτόκιο που πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί σε νέα επιτόκια», σημειώνοντας, ωστόσο, πως το χρέος σε κυμαινόμενο επιτόκιο αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω -στις 31/12/2019 βρισκόταν στο 38%-, λόγω της σταδιακής εξόφλησης των δανείων που φέρουν κυμαινόμενο επιτόκιο.

Συναλλαγματικός κίνδυνος
Επιπρόσθετα, το Υπουργείο προειδοποιεί και για ενδεχόμενο συναλλαγματικό κίνδυνο, ο οποίος σχετίζεται με την μεταβλητότητα στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τον αντίκτυπο που αυτή έχει στην εξυπηρέτηση χρέους και τόκων σε ξένο νόμισμα.

Αξίζει, πάντως, να αναφερθεί πως μετά την πρόωρη αποπληρωμή του δανείου που έλαβε η Κύπρος από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στις 27/2/2020, το χρέος σε ξένο νόμισμα εκμηδενίστηκε και παραμένει ένα μικρό ποσοστό κινδύνου που απορρέει από τις συναλλαγές αναχρηματοδότησης που μπορεί να κάνει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σε ξένο συνάλλαγμα.

Κίνδυνος ρευστότητας
Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Οικονομικών προειδοποιεί και για τον κίνδυνο ρευστότητας, ο οποίος, όπως σημειώνει, «αφορά το ενδεχόμενο το ύψος των ρευστών διαθεσίμων να μην καλύπτει τις ανάγκες ταμειακών ροών ή/και την πιθανότητα αδυναμίας άντλησης νέων κεφαλαίων από τις βραχυπρόθεσμες αγορές χρέους». 

Από τους διάφορους δείκτες μέτρησης του κινδύνου ρευστότητας, σημειώνει, έχει υιοθετηθεί η περίοδος επιβίωσης (survival period), ως ο δείκτης-στόχος για έλεγχο του κινδύνου αυτού, υπογραμμίζοντας ότι «στο παρόν στάδιο, διατηρείται ένα απόθεμα ρευστών διαθεσίμων που εκτιμάται ότι είναι ικανοποιητικό για να καλύψει τις προβλεπόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες των επόμενων 9 μηνών ανά πάσα στιγμή στη διάρκεια του έτους (δηλ. σε κυλιόμενη βάση)».

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Πιστωτικός κίνδυνος
Επίσης, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρεται και σε ενδεχόμενο πιστωτικό κίνδυνο, ο οποίος, εξηγεί, σχετίζεται με την πιθανότητα αθέτησης υποχρεώσεων αντισυμβαλλομένων σε χρηματοοικονομικές πράξεις. 

Στο παρόν στάδιο, επισημαίνει, ωστόσο, «το κράτος δεν προβαίνει σε συναλλαγές παραγώγων, συμφωνιών επαναγοράς (repurchase agreements) ή άλλες πράξεις σε χρηματοοικονομικά προϊόντα από τις οποίες να διατρέχει κίνδυνο αντισυμβαλλόμενου, στα πλαίσια της διαχείρισης του δημόσιου χρέους».

Πιστωτικός κίνδυνος πηγάζει επίσης, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, «από οποιεσδήποτε επενδύσεις ρευστών διαθεσίμων του κράτους που σκοπό έχουν την απόδοση θετικού επιτοκίου, αντί του αρνητικού επιτοκίου που καταβάλλεται για τις κυβερνητικές καταθέσεις στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου».

Λειτουργικός κίνδυνος
Σε σχέση με τον λειτουργικό κίνδυνο, το Υπουργείο Οικονομικών τονίζει ότι αυτός, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους προαναφερθέντες κινδύνους, έχει ενδογενή χαρακτήρα στους οργανισμούς διαχείρισης δημόσιου χρέους και αφορά περιπτώσεις σφαλμάτων σε συναλλαγές, ανεπάρκεια στον εσωτερικό έλεγχο, διακοπή ή κατάρρευση λογισμικών συστημάτων, αδυναμίες στη διαφύλαξη εμπιστευτικότητας και ασφάλειας κ.ά.

>>> Διαβάστε εδώ ειδήσεις και στην αγγλική <<<

Οι κίνδυνοι σε σχέση με τη διαχείριση του δημόσιου χρέους
Με βάση τα πιο πάνω, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που είναι συνυφασμένοι με τη διαχείριση του δημόσιου χρέους, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, επιγραμματικά, συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Τυχόν δεύτερο κύμα πανδημίας Covid-19.
• Αβεβαιότητα όσον αφορά την επανεκκίνηση της οικονομίας και την πορεία ανάκαμψης της: (α) πόσο χρόνο θα απαιτήσει η ανάκαμψη και (β) ποιά μορφή θα ακολουθήσει (“V” ή “U” ή “L”)
• Αβεβαιότητα όσον αφορά τις προβλέψεις για τα δημοσιονομικά αποτελέσματα και τις χρηματοδοτικές ανάγκες για το 2020 και το 2021.
• Αβεβαιότητα όσον αφορά τον απαιτούμενο χρόνο υλοποίησης των σχεδίων/ ταμείων στήριξης της ΕΕ.
• Κίνδυνος για αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία/ εμπιστοσύνη των επενδυτών σε επίπεδο ευρωπαϊκής και διεθνούς αγοράς κεφαλαίων: (α) κίνδυνος επιτοκίων, (β) κίνδυνος πρόσβασης στις αγορές.
• Ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις στις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας των Κρατών, ειδικότερα στον χώρο του ευρώ, συμπεριλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ανησυχία και τις τράπεζες
Πέραν των κινδύνων για τα δημόσια οικονομικά και την διαχείριση του δημοσίου χρέους, το Υπουργείο Οικονομικών, εκφράζει και έντονες ανησυχίες σε σχέση με την πορεία των τραπεζών και τον επηρεασμό τους από την πανδημία του κορωνοϊού.

Όπως εξηγεί, μεταξύ άλλων, «στην Κύπρο οι κίνδυνοι τους οποίους καλούνται να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες, προέρχονται από το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΧ). Αν και κατά τα τελευταία έτη υπήρξε σημαντική μείωση στον δείκτη ΜΕΧ από το ψηλότερο σημείο το 2015 στο 43.5%, μέσω πωλήσεων χαρτοφυλακίου ΜΕΧ ανταλλαγών χρέους με ακίνητα (Debt to Asset Swap), διαγραφές και επαναταξινόμηση αναδιαρθρωμένων δανείων σε εξυπηρετούμενα, το επίπεδο των ΜΕΧ παραμένει ψηλό, στο 28% των συνολικών δανείων».

Επίσης, τονίζει πως «η πανδημία του Covid-19 έχει επηρεάσει σημαντικά τις εξελίξεις στο τραπεζικό τομέα», εκτιμώντας ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας θα είναι διακριτές εντός του 2021, κυρίως μέσω του αντίκτυπου στα ΜΕΧ. 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Με τη σειρά της, συνεχίζει, «η χαμηλή ποιότητα ενεργητικού ασκεί την μεγαλύτερη πίεση στην κερδοφορία των τραπεζών λόγω της δημιουργίας προβλέψεων. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία έτη οι κυριότερες τράπεζες σημείωσαν ζημιές ή κέρδη, ως αποτέλεσμα μη επαναλαμβανόμενων παραγόντων».

Ευρύτερα, υπογραμμίζει το Υπουργείο Οικονομικών, «η ύπαρξη ψηλού ιδιωτικού χρέους, επηρεάζει αρνητικά την παροχή νέων δανείων προς την οικονομία και ως επακόλουθο την αύξηση του ΑΕΠ και της κερδοφορίας των τραπεζών, με αρνητικό αντίκτυπο στα δημόσια φορολογικά έσοδα».