• Ξεσκονίζουν τα data μετά το χτύπημα της Χαμάς
• Κυνηγητό από την Ινδία μέχρι τη Γερμανία, το Περού, το Ηνωμένο Βασίλειο για ξέπλυμα παράνομου χρήματος
• HΠΑ: Νέος παγκόσμιος κόμβος πελατών που ζητούν προστασία του πλούτου τους
Βασισμένη σε Data (Δεδομένα) μια αποκαλυπτική έκθεση της Europol (με στοιχεία του 2022) διαπιστώνει ότι «στην Ευρώπη περισσότερο από το 80% των ενεργών εγκληματικών δικτύων εκμεταλλεύονται νόμιμες επιχειρηματικές δομές για να υποστηρίξουν και να χρηματοδοτήσουν τις παράνομες δραστηριότητές τους».
Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία μετά το «χτύπημα» της Χαμάς, αναφέρει πως «η διείσδυση στο νομικό σύστημα κάνει το έγκλημα διάχυτο και καταστροφικό».
Ως αποτέλεσμα, «κάθε χρόνο οι Αρχές επιβολής του νόμου καταφέρνουν να ανακτούν μόνο ένα μικρό ποσοστό εγκληματικών εσόδων, περίπου 2%». Σύμφωνα με την εκτελεστική διευθύντρια της Europol Catherine De Bolle, «το ποσοστό αυτό είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό των απέραντων παράνομων - και αφορολόγητων - εσόδων που αποκτήθηκαν από εγκληματικά δίκτυα».
Η έκθεση εντοπίζει «στρώματα εταιρικών δομών κατανεμημένων σε πολλαπλές δικαιοδοσίες», συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων φορολογικών παραδείσων, ως έναν από τους βασικούς παράγοντες που βοηθούν τους εγκληματίες να αποκρύβουν τα παράνομα κεφάλαιά τους.
Μετά τη δημοσίευση των «Pandora Papers» από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων, οι Aρχές άρχισαν ένα κυνηγητό σε όλο τον κόσμο, από την Ινδία μέχρι τη Γερμανία, το Περού, το Ηνωμένο Βασίλειο και πέρα: ερευνούν, διώκουν και νομοθετούν εναντίον φοροφυγάδων, ανθρώπων που ξεπλένουν βρόμικο χρήμα και επαγγελματιών του λευκού κολλάρου που διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο στήσιμο των παράνομων δραστηριοτήτων.
Και άλλες εταιρείες – κέλυφος
Για παράδειγμα, στη Γαλλία, η οικονομική εισαγγελία ανάφερε σε δημοσιογράφο της «Le Monde» ότι «η υπηρεσία ζήτησε διεθνή βοήθεια για να συνεχιστεί η έρευνα για τον πρώην πρωθυπουργό της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις και την απόκτηση μιας πολυτελούς βίλας 22 εκατομμυρίων δολαρίων στο Mougins , κοντά στις Κάννες».
Η ICIJ και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι «ο Μπάμπις, ένας δισεκατομμυριούχος, είχε χρησιμοποιήσει έναν ιστό από εταιρείες - κέλυφος σε υπεράκτιες δικαιοδοσίες για να αγοράσει κρυφά ακίνητο 9,4 στρεμμάτων και απέφυγε να δηλώσει την ιδιοκτησία του όπως απαιτείται από πολιτικούς. Ο Μπάμπης έχασε τις εκλογές στη χώρα του μετά τις αποκαλύψεις, αλλά αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη».
Επίσης, οι περουβιανές Αρχές ξεκίνησαν έρευνα για τρία μέλη της καθολικής θρησκευτικής ομάδας «Sodalicio de Vida Cristiana», τα οποία θεωρούνται ύποπτα για χρήση υπεράκτιων οντοτήτων για ξέπλυμα χρήματος και απόκρυψη κερδών από τις Αρχές, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Έγγραφα στο θησαυροφυλάκιο των «Pandora Papers» καταδεικνύουν ότι «το τρίο δημιούργησε κρυφά εταιρείες - κέλυφος στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και στον Παναμά για να επενδύσουν σε επιχείρηση εξόρυξης».
Φοροδιαφυγή και στη Βρετανία
Σύμφωνα πάντοτε με την ICIJ και τους συνεργάτες της «στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι φορολογικές Αρχές έχουν αρχίσει να εξετάζουν πιθανές υποθέσεις φοροδιαφυγής που αποκαλύφθηκαν από τη διεθνή ομάδα δημοσιογράφων. Τον Ιούνιο, η HM Revenue and Customs ανακοίνωσαν ότι έστελναν επιστολές σε εκατοντάδες κατοίκους του Ηνωμένου Βασιλείου που κατονομάζονταν στα δεδομένα που διέρρευσαν, προειδοποιώντας τους να “καθαρίσουν”». Στις επιστολές περιέχονταν λεπτομέρειες για τις υπερπόντιες εκμεταλλεύσεις τους και προειδοποιούσαν με σκληρές κυρώσεις.
«Το έργο των ερευνητών δημοσιογράφων ή η κάλυψη από τα ΜΜΕ πιθανών οικονομικών εγκλημάτων είναι μερικές φορές αποφασιστικής σημασίας για την έναρξη της προκαταρκτικής διαδικασίας», δήλωσε η Άννα Πίνγκεν, ευρωπαϊκή εμπειρογνώμονας ποινικού δικαίου και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Max Planck για τη Μελέτη του Εγκλήματος, της Ασφάλειας στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας.
«Αυτό συνέβη σε μια σειρά υποθέσεων όπως τα Offshore Leaks, τα Paradise Papers, τα Panama Papers, τα Pandora Papers», είπε η Pingen, αναφερόμενη σε προηγούμενες έρευνες της ICIJ.
Τον περασμένο μήνα, ένας αξιωματικός της Υπηρεσίας Εσωτερικών Εσόδων των ΗΠΑ δήλωσε σε ραδιοφωνικό σταθμό της Νότιας Ντακότα ότι «η υπηρεσία είχε εντοπίσει Ρώσους ολιγάρχες στους οποίους είχαν επιβληθεί κυρώσεις ότι κατείχαν περιουσιακά στοιχεία σε καταπιστεύματα που είχαν συσταθεί στο κράτος, ένα θέμα που καταγράφεται και στα Pandora Papers». Η ICIJ αποκάλυψε πως «το αμερικανικό κράτος έχει γίνει ένας νέος παγκόσμιος κόμβος οικονομικού απορρήτου, προσελκύοντας διεθνείς πελάτες που θέλουν να προστατεύσουν τον πλούτο τους από τις Αρχές. Οι αποκαλύψεις οδήγησαν τους νομοθέτες των ΗΠΑ να εισαγάγουν τροποποίηση του νόμου περί τραπεζικού απορρήτου που θα ανάγκαζε τους δικηγόρους, τους εμπόρους έργων τέχνης και εταιρείες να ερευνούν πελάτες από το εξωτερικό οι οποίοι επιδιώκουν να διακινήσουν χρήματα μέσω του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η Γερουσία μπλόκαρε στη συνέχεια το νομοσχέδιο.
Και η Ελβετία στο στόχαστρο
Ακόμη και στην Ελβετία, όπου μια ισχυρή νομική και συμβουλευτική βιομηχανία αντιστέκεται εδώ και καιρό στις μεταρρυθμίσεις, το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο συζητά την εισαγωγή ενός νέου νομοσχεδίου κατά του ξεπλύματος χρήματος.
Εάν εγκριθεί ο νέος νόμος, θα επιβάλει απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας σε δικηγόρους, λογιστές και συμβούλους που ιδρύουν και διαχειρίζονται καταπιστεύματα και εταιρείες κέλυφος για τους πελάτες τους.
Τα έγγραφα των «Pandora Papers» που ανέλυσε η ICIJ καταδεικνύουν πως «εξέχουσες ελβετικές εταιρείες συμβούλων και ατομικοί σύμβουλοι, συμπεριλάμβαναν στους πελάτες τους άτομα που αργότερα καταδικάστηκαν ή υπήρξαν ύποπτοι για οικονομικά εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός Ιταλού υπηκόου που κατηγορείται για φορολογική απάτη, ατόμων που εμπλέκονται στη μεγαλύτερη διαφθορά της Βραζιλίας και δύο αδέρφια που καταδικάστηκαν για υπόθεση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Ο προτεινόμενος νόμος θα καθιστά τους επαγγελματίες του «λευκού κολλάρου» υπεύθυνους για την αναφορά κινδύνων και την ενίσχυση της εποπτείας των νομικών οντοτήτων.
Τα νησιά Κέιμαν είναι μια από τις πιο πρόσφατες περιοχές στις οποίες εξετάζεται το ενδεχόμενο να ετοιμαστεί νομοσχέδιο διαφάνειας σύμφωνα με το οποίο να καθίστανται διαθέσιμες οι πληροφορίες εταιρικής ιδιοκτησίας στις Αρχές επιβολής του νόμου. Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Οικονομικών Υπηρεσιών André Ebanks δήλωσε ότι «το νομοσχέδιο, εάν ψηφιστεί από το Κοινοβούλιο, θα βελτιώσει τη φήμη των Cayman καθώς η περιοχή επιδιώκει να συμμορφωθεί με τους παγκόσμιους κανόνες κατά του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας».
«Με την ενίσχυση της διαφάνειας και τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ακριβείς πληροφορίες, οι Νήσοι Κέιμαν εδραιώνουν τη θέση τους ως ένα αξιόπιστο παγκόσμιο οικονομικό κέντρο αριστείας αφιερωμένο στην καταπολέμηση των οικονομικών εγκλημάτων», δήλωσε ο Ebanks .
Ωστόσο, η προτεινόμενη νομοθεσία, γνωστή ως Νομοσχέδιο Διαφάνειας Δικαιούχων, δεν επιτρέπει επί του παρόντος στο κοινό να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες. Σύμφωνα με τη δήλωση, «τέτοιες συνθήκες μπορεί να αλλάξουν στο μέλλον αφού η κυβέρνηση του Caymans ολοκληρώσει τη συζήτησή της με το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις του μητρώου για τα δικαιώματα ιδιωτικότητας και προστασίας δεδομένων».
Οι ανησυχίες βασίζονται σε απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 2022, το οποίο απέρριψε την απαίτηση του 2018 να δημιουργούνται και να δημοσιεύονται βάσεις δεδομένων των ιδιοκτητών εταιρειών, απόφαση που επικρίθηκε από τους υποστηρικτές της καταπολέμησης της διαφθοράς ως τρόπος για να αναχαιτιστεί η εταιρική διαφάνεια.
Να υπενθυμίσουμε ότι τα «Pandora Papers» παρείχαν στοιχεία σύμφωνα με τα οποία εταιρείες - κέλυφος που έχουν συσταθεί στην επικράτεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά εκατομμυρίων δολαρίων ασαφούς προέλευσης χωρίς μεγάλη ευθύνη.
Τα αρχεία δείχνουν ότι, μεταξύ 2010 και 2015, εταιρείες των Νήσων Κέιμαν ήταν μέρος μιας τεράστιας υπεράκτιας αυτοκρατορίας συνδεδεμένης με τον Σουλεϊμάν Κερίμοφ, έναν Ρώσο δισεκατομμυριούχο που σχετίζεται με μια μυστική ομάδα ισχυρών Ρώσων που πιστεύεται ότι κατείχε τον πλούτο του Πούτιν.
Σύμφωνα με την ICIJ, «Ελβετός χρηματοδότης κατηγορείται από τις γαλλικές αρχές ότι ενεργούσε ως ο frontman και χρησιμοποίησε τις οντότητες για μεταφορές εκατομμυρίων δολαρίων οι οποίες αργότερα εντοπίστηκαν και χαρακτηρίστηκαν από την τράπεζα BNY Mellon ως “ύποπτες”».
Μετά την αποκάλυψη της ICIJ, το 2022, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στον Κερίμοφ και στον χρηματοδότη.
Να σημειωθεί ότι, η έρευνα «Pandora Papers» του 2021 υπήρξε η μεγαλύτερη έρευνα στην ιστορία της δημοσιογραφίας. Με επικεφαλής την ICIJ, τη διασυνοριακή ομάδα με πέραν των 600 ρεπόρτερ, διέρρευσαν 11,9 εκατ. έγγραφα από 14 παρόχους υπεράκτιων υπηρεσιών που ειδικεύονταν στη σύσταση εταιρειών - κέλυφος σε φορολογικούς παραδείσους. Τα αρχεία περιγράφουν τις οικονομικές συμφωνίες και τα κρυμμένα περιουσιακά στοιχεία πολιτικών, διασημοτήτων, επιχειρηματιών και εγκληματιών σε περισσότερες από 100 χώρες.
Χρύσω Αντωνιάδου