ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Διευκρινίσεις σε ερωτήματα σε σχέση με τη συλλογή, τη φύλαξη και τη διαχείριση των παλαιών ελαστικών δίνει με απαντήσεις του στην brief το Τμήμα Περιβάλλοντος. Με αφορμή την πυρκαγιά που ξέσπασε πρόσφατα σε σωρούς ελαστικών μεταξύ Καλαβασού και Μαρί και συγκεκριμένα σε υπαίθριο χώρο  της Τσιμεντοποιείας Βασιλικού, η brief ζήτησε απαντήσεις από το Τμήμα Περιβάλλοντος όσον αφορά τις διαδικασίες που υπάρχουν γύρω από το θέμα της διαχείρισης παλαιών ελαστικών.

Μεταξύ άλλων, το Τμήμα Περιβάλλοντος αναφέρεται στα αδειοδοτημένα συστήματα που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση αποβλήτων ελαστικών, καθώς και στο θέμα των τελών που καταβάλλουν στο σύστημα οι εισαγωγείς ελαστικών. Εξηγεί ποιο ήταν το πρόβλημα που παρουσιάστηκε και οδήγησε στην πυρκαγιά της 11ης Ιουνίου και σημειώνει ότι προτίθεται να προβεί στα κατάλληλα μέτρα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Πηγαίνεις σε ένα γκαράζ με το αυτοκίνητο σου και ζητάς αλλαγή ελαστικών. Τι γίνεται με τα παλαιά χρησιμοποιημένα ελαστικά; Όπως αναφέρει το Τμήμα Περιβάλλοντος, η διαδικασία είναι πολύ απλή. Γίνεται  η εφαρμογή των καινούργιων ελαστικών στο όχημα και το εφαρμοστήριο έχει την υποχρέωση να κρατήσει τα μεταχειρισμένα ελαστικά για να τα παραδώσει στο συλλογικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων ελαστικών. Σημειώνεται ότι ο κάτοχος των ελαστικών δικαιούται εάν το επιθυμεί να κρατήσει τα μεταχειρισμένα ελαστικά κάτι το οποίο δεν συμβαίνει συχνά.

Επόμενο βήμα. Υπάρχουν εταιρείες που συλλέγουν τα παλαιά ελαστικά και ποιο είναι το καθεστώς τους. Επιβάλλονται τέλη στην όλη διαδικασία και αν ναι από ποιους καταβάλλονται; Το Τμήμα Περιβάλλοντος απαντά: Σύμφωνα με τους περί Αποβλήτων (Διαχείριση Αποβλήτων Ελαστικών ) Κανονισμούς του 2011 οι παραγωγοί, δηλαδή οι εισαγωγείς ελαστικών, έχουν την ευθύνη του παραγωγού για τη διαχείριση των αποβλήτων από τα ελαστικά όλων των τύπων που διαθέτουν στην αγορά, περιλαμβανομένων των μεταχειρισμένων ελαστικών. Στο πλαίσιο αυτό, βάσει των Κανονισμών, οι παραγωγοί οφείλουν να οργανώνουν ατομικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων ελαστικών ή να συμμετέχουν σε συλλογικά συστήματα διαχείρισης αποβλήτων ελαστικών προς εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους.

Δύο αδειοδοτημένα συστήματα

Στην παρούσα φάση στην Κυπριακή Δημοκρατία υπάρχουν δυο αδειοδοτημένα συλλογικά συστήματα  α) η E4C LTD  και β) η RTM LTD, τα οποία είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Τα δυο συστήματα λειτουργούν στην βάση του ιδρυτικού  καταστατικού τους  και της άδεια λειτουργίας τους, η οποία εκδίδεται από τον Υπουργό Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Στα δυο συστήματα οφείλουν να είναι εγγεγραμμένοι είτε σαν μέτοχοι ή σαν απλά μέλη όλοι οι εισαγωγείς ελαστικών στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Οι εισαγωγείς ελαστικών, με την εισαγωγή ελαστικών στην Κυπριακή Δημοκρατία, οφείλουν να καταβάλουν το αντίστοιχο περιβαλλοντικό τέλος στο σύστημα το οποίο είναι μέλη. Τα τέλη καθορίζονται στην άδεια λειτουργίας των δυο συστημάτων. Αφού καταβληθεί το σχετικό περιβαλλοντικό τέλος το σύστημα παραδίδει τα ανάλογα κουπόνια χρέωσης ένα για κάθε ελαστικό, ανάλογα με την κατηγορία του ελαστικού. Ο εισαγωγέας  οφείλει να  παραδίδει τα αντίστοιχα κουπόνια στους πωλητές ελαστικών οι οποίοι με την σειρά τους οφείλουν να τα παραδώσουν στο συλλογικό σύστημα το οποίο θα παραλάβει από το εφαρμοστήριο τους  τα μεταχειρισμένα ελαστικά.
Τα συλλογικά συστήματα έχουν την υποχρέωση να παραλάβουν όλα τα απόβλητα ελαστικά τα οποία έχουν το αντίστοιχο κουπόνι και να τα παραδώσουν σε αδειοδοτημένες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων ελαστικών.

Που καταλήγουν

Αφού συλλεγούν τα ελαστικά ποια είναι η διαδικασία διαχείρισης τους; Που καταλήγουν και ποιος είναι ο ρόλος της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού; Όπως αναφέρει το Τμήμα Περιβάλλοντος τα ελαστικά που συλλέγονται από τα συλλογικά συστήματα πρέπει να παραδίδονται σε αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις για τη διαχείριση τους. Τα συλλογικά συστήματα συνεργάζονται σήμερα με την εταιρεία Εnerco Energy Recovery Ltd η οποία είναι αδειοδοτημένη για τη διαχείριση αποβλήτων ελαστικών αλλά και άλλων ρευμάτων αποβλήτων.
Η διαχείρισή τους αφορά την ετοιμασία τους για να χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτικά καύσιμα στην παραγωγική διαδικασία της Τσιμεντοποιίας, πρακτική η οποία επιδιώκεται από την Ε.Ε και θεωρείται από τις πλέον περιβαλλοντικά ορθές καθότι ανακτάται ενέργεια με την ταυτόχρονη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. 
Τα τελευταία χρόνια ποσότητες αποβλήτων ελαστικών οι οποίες βρίσκονταν συσσωρευμένες σε διάφορα σημεία της κυπριακής υπαίθρου κατέληξαν στην εταιρεία Enerco Energy Recovery Ltd με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν μεγάλα αποθέματα αποβλήτων ελαστικών στην εταιρεία τα οποία η εταιρεία έπρεπε να διαχειριστεί παράλληλα με την ετήσια παραγωγή.

Αρμόδιοι φορείς και αιτίες πυρκαγιάς

Ποιοι είναι όμως οι αρμόδιοι φορείς για τον έλεγχο της ορθής διαδικασίας στο συγκεκριμένο θέμα και κατά πόσο έχουν διαπιστωθεί λανθασμένοι χειρισμοί, παρατυπίες ή κενά για το τελευταίο περιστατικό με την πυρκαγιά στο χώρο ελαστικών; Το Τμήμα Περιβάλλοντος επιθεωρεί τις εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων και ελέγχει τον τρόπο λειτουργίας τους σύμφωνα και με τους όρους της Άδειας Διαχείρισης Αποβλήτων που έχουν. Οι έλεγχοι γίνονται με κατηγοριοποίηση της επικινδυνότητας τους σε σχέση με τους γειτνιάζοντες οικισμούς ή άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις υψηλής επικινδυνότητας.  
Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις στους όρους της άδειας δίνονται γραπτές επιστολές συμμόρφωσης ή/και εκδίδονται εξώδικες ρυθμίσεις. Αναφορικά με τη φωτιά που ξέσπασε στις 11 Ιουνίου στη μονάδα διαχείρισης ελαστικών της εταιρείας Enerco Energy Recovery Ltd αυτή προέκυψε από πρόβλημα που προέκυψε στον τεμαχιστή την ώρα που αυτός βρισκόταν σε λειτουργία. Λόγω των δυνατών ανέμων που επικρατούσαν στην περιοχή αυτή επεκτάθηκε στους γειτονικούς σωρούς. Ενημερώθηκε η Πυροσβεστική Υπηρεσία η οποία ανταποκρίθηκε άμεσα και μπήκε άμεσα σε λειτουργία το σχέδιο έκτακτης ανάγκης καθώς και το σύστημα πυρόσβεσης της εταιρείας με αποτέλεσμα να περιοριστούν όσο το δυνατό οι επιπτώσεις και ευτυχώς να μην υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες. Αναφορικά με μη συμμορφώσεις ή κενά το Τμήμα αξιολογεί τα στοιχεία και θα προβεί σε κατάλληλα μέτρα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του και της νομοθεσίας. Εκτιμάται ότι το ίδιο θα γίνει και με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες και αρχές, ανέφερε το Τμήμα Περιβάλλοντος.

Σε ερώτηση κατά πόσο υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνος είτε για το περιβάλλον είτε για την υγεία των πολιτών από τη μη ορθή φύλαξη ή λανθασμένη καταστροφή των ελαστικών και αν υπάρχουν σχετικές οδηγίες από την ΕΕ για το θέμα της διαχείρισης, το Τμήμα Περιβάλλοντος σημείωσε ότι τα ελαστικά δεν είναι εύφλεκτα υλικά ωστόσο σε περίπτωση πυρκαγιάς δύσκολα σβήνει και καίγονται ελευθερώνοντας ρυπογόνες ουσίες και οσμές και πυκνό μαύρο καπνό. Για τους λόγους αυτούς είναι σημαντική η σωστή φύλαξη και διαχείριση τους.
  
Όσον αφορά στις οδηγίες της ΕΕ, σημειώνεται ότι για τον τρόπο φύλαξης και διαχείρισης των αποβλήτων ελαστικών υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες από την διεθνή Σύμβαση της Βασιλείας και οι οποίοι έχουν υιοθετηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και ζητούνται να εφαρμόζονται από τις μονάδες που αποθηκεύουν ή/και διαχειρίζονται απόβλητα ελαστικά. Σε περιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί παραβάσεις έχουν εκδοθεί εξώδικες ρυθμίσεις και ακόμα έχουν οδηγηθεί και στη δικαιοσύνη.

Τσιμεντοποιία 

Πέραν των πιο πάνω, σημειώνεται ότι σε πρόσφατη ανακοίνωση της για το θέμα και απαντώντας για ποιο λόγο υπήρχαν συσσωρευμένοι σωροί ελαστικών στον χώρο, η Τσιμεντοποιία είπε ότι πέρα από την ανάγκη για κάποια περίοδο αποθήκευσης, την περίοδο 2016-2021 το κράτος, το Υπουργείο Γεωργίας και άλλοι φορείς ζήτησαν από την εταιρεία να συλλέξει και να διαχειριστεί επιπλέον 10.450 τόνους ελαστικών, που ήταν διάσπαρτα κοντά σε κατοικημένες περιοχές σε όλη την Κύπρο. Αυτά αφορούσαν ιστορικά απόβλητα, πέρα από την καθημερινή συλλογή της εταιρείας και αναλήφθηκαν από αυτή, μετά από προτροπή του Τμήματος Περιβάλλοντος και του Υπουργού Γεωργίας, στο πλαίσιο εκστρατειών καθαρισμού.

Περαιτέρω, κατά τη διάρκεια της εξαετίας 2016 - 2022 παρέλαβε από εξουσιοδοτημένα σύνολα παραλαβής και διαχείρισης ελαστικών 48.000 τόνους δηλαδή περίπου 4.500.000 ελαστικά, τα οποία διαχειρίστηκε πλήρως, αναφέρει στην ανακοίνωσή της η Τσιμεντοποιία Βασιλικού και η συνδεδεμένη της εταιρεία Enerco – Energy Recovery Ltd.
Σύμφωνα με την εταιρεία, η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας του 2016 έτυχε πλήρους χρήσης και αξιοποίησης, με αποτέλεσμα η Τσιμεντοποιία Βασιλικού να έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί περίπου 9-11.000 τόνους ελαστικών ετησίως (πάνω από 770.000 ελαστικά), παρά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν εξαιτίας της πανδημίας. Με δεδομένο ότι η ετήσια κατανάλωση ελαστικών στην Κύπρο, σύμφωνα με την εταιρεία, υπολογίζεται γύρω στους 8.000 τόνους, η εταιρεία απορρίπτει τους ισχυρισμούς της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ότι η διαχείριση δεν είναι έγκαιρη, κατάλληλη και ορθή.