Πολλά έχουν λεχθεί τους τελευταίους μήνες για το σχέδιο «ΕΣΤΙΑ», το οποίο αποσκοπεί σε δύο βασικούς στόχους: 
Πρώτον, να περιορίσει το πρόβλημα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) και 
Δεύτερον, Να διασφαλίσει την πρώτη κατοικία χιλιάδων δανειοληπτών.

Την ίδια ώρα, ασκείται κριτική κυρίως για αυτά που προσφέρει και σε αυτούς που πρόκειται να καλύψει το εν λόγω σχέδιο. 

Από την άλλη ο Υπουργός Οικονομικών, μιλώντας στην Brief την περασμένη Κυριακή (21/10) σημείωσε ως προς το Εστία: «Θέλω με ευθύτητα να αναγνωρίσω ότι, σε ένα βαθμό, ο ‘ηθικός κίνδυνος’ υπάρχει. Ο καθορισμός όμως μιας σειράς κριτηρίων, με βασικότερο την συνεχή συμμόρφωση του δανειολήπτη, θεωρώ πως περιορίζει την ηθικό κίνδυνο. Και από την άλλη πρέπει να ζυγίσουμε τον πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για την οικονομία μας εάν δεν αντιμετωπίσουμε πλήρως και οριστικά των πρόβλημα των μη-εξυπηρετούμενων δανείων, χρησιμοποιώντας όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεση μας. Είναι εξάλλου γνωστό ότι υπήρξε και πολιτική συμφωνία για προώθηση του Σχεδίου, ως κίνηση που συμπληρώνει και συνοδεύει την πρόσφατη ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου που εγκρίθηκε από την Βουλή. Άρα το Εστία αποτελεί μέρους ενός ευρύτερου σχεδιασμού».

>>> Διαβάστε εδώ τι δήλωσε επιπρόσθετα ο Χάρης Γεωργιάδης στην συνέντευξη που παραχώρησε στο Brief <<<

Σημειώνεται, ότι το τελικό κείμενο, άρα και οι παράμετροι του σχεδίου, κρίνονται από την Κομισιόν και δη από την άποψη που θα εκφέρει η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού. 

Παρόλα αυτά, στο σενάριο της καλής εφαρμογής του σχεδίου -παρά τις όποιες ατέλειες πιθανώς να υπάρχουν- μπορεί να δώσει πολλές λύσεις και σε πολλά επίπεδα.

Πάμε λοιπόν να δούμε 10 ερωτήσεις και 10 απαντήσεις για το ΕΣΤΙΑ. 

1/ Τι ακριβώς είναι το «ΕΣΤΊΑ»;

Το «ΕΣΤΙΑ» είναι με -απλά λόγια- ένα σχέδιο επιδότησης της δόσης του δανείου των δανειοληπτών που θα συμφωνήσουν αναδιάρθρωση των οφειλών τους με την τράπεζα και αποσκοπεί στη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και στη διασφάλιση της πρώτης κατοικίας για χιλιάδες νοικοκυριά της Κύπρου.

2/ Ποιους αφορά; Ποιοι οι δικαιούχοι; 

Δικαιούχοι του σχεδίου, σύμφωνα με τα ισχύοντα δεδομένα, είναι δανειολήπτες, των οποίων τα δάνειά τους ταξινομούνταν ως ΜΕΔ μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου του 2017 (σύμφωνα με τον Χ. Γεωργιάδη, οι δικαιούχοι υπολογίζονται γύρω στις 15,000). 

Παράλληλα, βασική προϋπόθεση ένταξης κάποιου στο συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι η τράπεζα, με την οποία συνεργάζεται, να έχει επίσης συνυπογράψει σχετική συμφωνία με το Υπουργείο Οικονομικών, για συμπερίληψή της στο σχέδιο. 

Επίσης, οι βασικές παράμετροι του σχεδίου για ένταξη κάποιου στο ΕΣΤΙΑ κάνουν λόγο για (ενδεχομένως να αλλάξουν ελαφρώς – σύμφωνα με τον ΥΠΟΙΚ): 

• αξία ενυπόθηκου ακινήτου μέχρι 350 χιλιάδων ευρώ, 
• μεικτό ετήσιο εισόδημα του νοικοκυριού μέχρι 50 χιλιάδες ευρώ και 
• κατοχή άλλης περιουσίας ίσης -κατά μέγιστο- με το 125% της αξίας της ενυπόθηκης, πρώτης κατοικίας. 

Για παράδειγμα, εάν κάποιος ζει σε μια κατοικία αξίας 200 χιλιάδων ευρώ, η υπόλοιπη περιουσία του δεν πρέπει να ξεπερνά τις 375 χιλιάδες ευρώ. Όταν αναφερόμαστε σε άλλη περιουσία εννοούμε άλλα ακίνητα (όπως άλλες οικίες, τεμάχια γης ή και οχήματα). 


3/ Πώς μπορεί κάποιος να ενταχθεί στο σχέδιο;

Για να ενταχθεί κάποιος στο «ΕΣΤΙΑ» πρέπει πρώτα και κύρια να πληροί τις πιο πάνω προϋποθέσεις (εννοείται ότι σε περίπτωση που αλλάξουν τα κριτήρια θα αλλάξει αντιστοίχως και ο τρόπος ένταξης κάποιου). 

Έπειτα, θα πρέπει να προχωρήσει σε σχετική διαδικασία για αναδιάρθρωση του δανείου του με την συνεργαζόμενη τράπεζα και στη συνέχεια να υποβάλει αίτηση σε υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για έγκριση. 

Σημειώνεται ότι η εν λόγω υπηρεσία (σ.σ. δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη) θα εξετάζει κατά πόσον ένας δανειολήπτης όντως δικαιούται να ενταχθεί στο «ΕΣΤΙΑ».

4/ Πότε θα εφαρμοστεί; 

Οι αρχικοί υπολογισμοί του κράτους έκαναν λόγο για ενεργοποίηση του σχεδίου τον Ιανουάριο του 2019. Είναι στόχος του Υπουργείου Οικονομικών να εφαρμοστεί το συντομότερο δυνατόν, αφού υπάρχουν θετικές προσδοκίες από το «ΕΣΤΙΑ». Παρόλα αυτά, πριν την εφαρμογή του σχεδίου θα πρέπει να προηγηθούν αρκετά βήματα. Βασικότερα εξ αυτών είναι τα ακόλουθα: 

Οριστικοποίηση του σχεδίου. Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν εγκρίσεις από αρμόδιες αρχές της ΕΕ, ενώ παράλληλα υπάρχουν σχετικές υποδείξεις αναφορικά με τα κριτήρια εισδοχής στο σχέδιο που δυνατόν να φέρουν κάποιες σχετικές αλλαγές στο τελικό κείμενο. 

Δημιουργία και λειτουργία αρμόδιας υπηρεσίας στο Υπουργείο Εργασίας που θα αξιολογεί την εγκυρότητα των υποβληθέντων αιτήσεων από δανειολήπτες. Ο ρόλος της συγκεκριμένης υπηρεσίας σε σχέση με την εφαρμογή του σχεδίου εντός χρονοδιαγραμμάτων είναι κομβικής σημασίας. 

Πρέπει να καθοριστεί ο χρόνος έναρξης αλλά και το χρονικό περιθώριο που θα δοθεί στους δανειολήπτες να κάνουν τις απαιτούμενες διαδικασίες, τόσο με την τράπεζά τους όσο και με κρατικές υπηρεσίες.

5/ Πώς επηρεάζεται ο δανειολήπτης που θα ενταχθεί στο σχέδιο; 

Δεν θα αλλάξει κάτι ουσιαστικό για έναν δανειολήπτη σε σχέση με τις οικονομικές δραστηριότητές του ή τη σχέση με την τράπεζα. 

Το σχέδιο δεν θα είναι με κανένα τρόπο περιοριστικό ή τιμωρητικό για τους δανειολήπτες που θα ενταχθούν σε αυτό. 

Αντίθετα, στόχος είναι να δώσει διεξόδους από τις οικονομικές δυσκολίες ατόμων, των οποίων οι υποχρεώσεις κατέστησαν μη εξυπηρετούμενες.  

6/ Πότε θα καταβάλλεται η επιδότηση από πλευράς κράτους;

Η επιδότηση από πλευράς κράτους στα πλαίσια του σχεδίου θα γίνεται μία φορά τον χρόνο και θα αφορά σωρευτική καταβολή, ποσού που θα αντιστοιχεί με το ετήσιο 1/3 των δόσεων για ένα δάνειο. 

Για παράδειγμα εάν κάποιος συμφωνήσει μια αναδιάρθρωσης και η νέα του δόση θα καθοριστεί στα 900 ευρώ, τότε αυτός θα πληρώνει κάθε μήνα στην τράπεζα 600 ευρώ. Το κράτος με τη σειρά του θα καταβάλλει απευθείας στην τράπεζα ποσό της τάξης των 3,600 ευρώ (δηλαδή 12 δόσεις των 300 ευρώ) μία φορά τον χρόνο.

* Σημαντικό είναι ότι η δόση από το κράτος θα καταβάλλεται στο τέλος του έτους και ΜΟΝΟ εάν ο δανειολήπτης ήταν συνεπής στις 12 προηγούμενες μηνιαίες του δόσεις. 

7/ Τι γίνεται με αυτούς που ήταν συνεπείς παρά τις δυσκολίες τους; 

Για αυτό το σημείο είναι που γίνεται και η μεγαλύτερη κριτική για το σχέδιο, το οποίο αφήνει εκτός ευάλωτους δανειολήπτες οι οποίες παρά τις όποιες, οικονομικές δυσκολίες αντιμετώπισαν δεν άφησαν τις υποχρεώσεις τους προς την τράπεζα να καταστούν μη εξυπηρετούμενες (είδε και ερώτημα 8)

Εδώ είναι που μπαίνουν και θέματα τάξης και ηθικού κινδύνου, αφού κάποιοι θα βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση -μέσω της συγκεκριμένης διευθέτησης- άρα θα προχωρήσουν με ένα πλάνο, μέσω του οποίου θα διατηρήσουν το σπίτι τους, θα πληρώνουν λιγότερα και θα έχουν διασφαλισμένη κρατική επιδότηση μέχρι την αποπληρωμή του δανείου (ως μέγιστος χρόνος κάλυψης έχουν τεθεί τα 25 έτη). 

Σημειώνεται, ότι το εν λόγω σημείο αποτελεί μέρος των σχολίων που έχει κάνει το ΔΝΤ, στην τελευταία έκθεσή του για την Κύπρο, μιλώντας για δημιουργία ηθικού κινδύνου (moral hazard). 

8/ Μπορώ να γίνω ασυνεπής δανειολήπτης και να ενταχθώ στο ΕΣΤΙΑ ώστε να πληρώνω λιγότερη δόση; 

Όχι. 

Για να ενταχθεί κάποιος δανειολήπτης στο ΕΣΤΙΑ βάσει και των προϋποθέσεων που τίθενται θα ελέγχονται τα περιουσιακά του στοιχεία, τα εισοδήματά του, η οικογενειακή του κατάσταση, τα πάγια μηνιαία έξοδά του για τις βασικές ανάγκες του ιδίου ή/και της οικογένειας του και έπειτα να εγκρίνεται για το ΕΣΤΙΑ. 

Συνεπώς, υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλίδες ώστε να αποτρέπεται αυτός ο κίνδυνος. 

Την ίδια ώρα μέσω του «ξεσκονίσματος» που θα γίνεται για ένταξη στο ΕΣΤΙΑ θα διαφανεί και κατά πόσο οι 15,000 που υπολογίζονται σε πρώτη φάση ότι είναι δικαιούχοι, κατά πόσο πραγματικά είναι ή εάν είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές. 

9/ Αν κάποιος στο ΕΣΤΙΑ σταματήσει να πληρώνει τι θα γίνει; 

Σε περίπτωση που ένας δανειολήπτης πάψει να είναι συνεπής, ακόμη και μετά την ένταξή του στο ΕΣΤΙΑ, τότε και το κράτος -έπειτα από σχετική ενημέρωση από την τράπεζα- θα σταματήσει να καταβάλλει την ετήσια επιδότηση του 1/3 της δόσης του δανειολήπτη. 

Συνεπώς, η τράπεζα με τη σειρά της θα ενεργοποιήσει άλλες διαδικασίες διευθέτησης αυτών που της οφείλονται (π.χ. ανταλλαγή χρέους με ακίνητο ή διαδικασία εκποίησης). 

10/ Πόσο θα βοηθήσει δανειολήπτες, τράπεζες και οικονομία; 

Όπως αναφέρεται και στην αρχή του εν λόγω κειμένου οι βασικοί στόχου του ΕΣΤΙΑ είναι αφενός να μειώσουν τα ΜΕΔ και αφετέρου να  διασφαλίσει την πρώτη κατοικία. 

Παράλληλα, το σχέδιο -στο σενάριο που λειτουργήσει βάσει καλής οργάνωσης και εντός χρονοδιαγραμμάτων- θα δώσει ανάσες στους τραπεζικούς ισολογισμούς, θα αυξήσει τη ροή χρημάτων τόσο στις τράπεζες όσο και ευρύτερα στην αγορά και θα απελευθερώσει ρευστότητα για νέα δάνεια. 

Επιπλέον, η συνάρτηση μιας σειράς παραγόντων όπως η μείωση των ΜΕΔ, η βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων των τραπεζικών και η παράλληλη πτωτική τάση του δημοσίου χρέους (ανεξαρτήτως του κόστους χρηματοδότησης του ΕΣΤΙΑ) μπορεί να επιδράσει θετικά στις αξιολογήσεις των διεθνών οίκων, τόσο για τις τράπεζες όσο και για το κράτος.