• Η διάρκεια της ύφεσης θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα στον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού.
• Η συνακόλουθη απώλεια εισοδήματος και ζήτησης απαιτούν μία δυναμική δημοσιονομική αντίδραση.

ΓΡΑΦΕΙ Η
ΧΡΥΣΩ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ

O Γιάννης Τιρκίδης, Διευθυντής Οικονομικών Ερευνών, Τράπεζα Κύπρου σε συνέντευξή του στη Brief μιλά για την κρίση του κορωνοϊού και εξηγεί ότι «αυτή η κρίση, δεν είναι ίδια με την κρίση του 2008, ή σε μας του 2013, σε ό,τι αφορά δομικά χαρακτηριστικά της οικονομίας». 

Επισημαίνει πως «η κρίση αυτή δεν αφορά τόσο την κεφαλαιακή επάρκεια, όσο τα λειτουργικά κεφάλαια και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων. Ενδέχεται, όμως, αυτή η κρίση να έχει μεγαλύτερο εύρος γιατί παραλύει ένα σημαντικό μέρος της παραγωγικής δραστηριότητας και γιατί μειώνει δραστικά την ολική ζήτηση».

>>> Διαβάστε ακόμη: ΥΠΟΙΚ στην Brief: Οι αντοχές της Κύπρου δεν είναι απεριόριστες <<<

Ποιες είναι οι κύριες επιπτώσεις που δέχεται η κυπριακή οικονομία από την εξάπλωση του COVID 19 στην Κύπρο;
Οι εξελίξεις γύρω από τον κορωνοϊό και την εξάπλωσή του, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι ανησυχητικές. Για μας ιδιαίτερα, γιατί επηρεάζει άμεσα καίριους τομείς της οικονομίας όπως ο τουρισμός και το εμπόριο, αλλά και γιατί επιδρά αρνητικά σε ολόκληρο το παγκόσμιο σύστημα το οποίο επίσης μας επηρεάζει ως μια κατ’ εξοχή χώρα εξαγωγών υπηρεσιών. Η κρίση αυτή σημαίνει πρώτιστα μια μερική διακοπή στην παραγωγική δραστηριότητα. Καθώς η οικονομική δραστηριότητα μειώνεται και τα εισοδήματα περιορίζονται, η κατανάλωση επίσης μειώνεται. Αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα, οι επιχειρήσεις θα μειώνουν σημαντικά τις επενδυτικές τους δαπάνες, μειώνοντας περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα. 

Η οικονομία της Κύπρου θα υποστεί μια ύφεση το 2020 όπως και ολόκληρη η Ευρωζώνη. Το βάθος και η διάρκεια της ύφεσης θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα στον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού, και της εφαρμογής των δημοσιονομικών μέτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί. Η προοπτική ανάκαμψης μετατίθεται στο τέταρτο τρίμηνο του έτους ή ακόμα και λίγο αργότερα μέσα στο 2021, αν ο ιός μετεξελιχθεί τον ερχόμενο χειμώνα ή αν οι επιδράσεις στον τουρισμό διαρκέσουν περισσότερο. 

Κρίση ρευστότητας

Θα παρομοιάζετε τη σημερινή με την κρίση του 2008 ή του 2013;
Συγκριτικά, αυτή η κρίση, δεν είναι ίδια με την κρίση του 2008, ή σε μας του 2013, σε ό,τι αφορά δομικά χαρακτηριστικά της οικονομίας. Δεν αφορά τόσο την κεφαλαιακή επάρκεια, όσο τα λειτουργικά κεφάλαια και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων. Ενδέχεται όμως αυτή η κρίση να έχει μεγαλύτερο εύρος γιατί παραλύει ένα σημαντικό μέρος της παραγωγικής δραστηριότητας και γιατί μειώνει δραστικά την ολική ζήτηση.

Είναι επίσης αρνητικό το γεγονός ότι η κρίση του νέου κορωνοϊού έρχεται ακριβώς σε μια διεθνή συγκυρία, επιβραδυνόμενων ρυθμών ανάπτυξης από το 2019. Αυτές οι υποκείμενες τάσεις, που είχαν κυρίως έναν κυκλικό χαρακτήρα, τώρα θα ενδυναμωθούν. Είναι και γι’ αυτόν τον λόγο, μεταξύ άλλων, που οι αντιδράσεις των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών ήταν τόσο αποφασιστικές και εκτενείς. 

>>> Διαβάστε επίσης: Στήριξη οικονομίας: Κρατικές εγγυήσεις ή κρατικός δανεισμός; <<<

Ο τομέας του τουρισμού είναι περισσότερο εκτεθειμένος. Τα συνολικά έσοδα από τον τουρισμό ήταν 12% το Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος το 2019 και το αντίστοιχο ποσοστό της πραγματικής προστιθέμενης αξίας 6%. Ο τουρισμός όμως διασυνδέεται με άλλους τομείς της οικονομίας περιλαμβανομένων της βιομηχανίας, του εμπορίου, των κατασκευών, και άλλων υπηρεσιών. Όλοι αυτοί οι τομείς αναπόφευκτα θα επηρεασθούν.
Οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές και ποικίλες και στην παγκόσμια οικονομία. Στον βαθμό που θα επέλθει μετατόπιση της κατανάλωσης και της παγκόσμιας αλυσίδας παραγωγής οι επιπτώσεις θα αφορούν επίσης και τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα. 

Δημοσιονομική αντίδραση

Ποια θεωρείτε τα κύρια μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις;
Δεν υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου η ενδεικνυόμενη αντίδραση σε μια κρίση είναι τόσο σαφής. Η διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας που προκαλείται από ένα προσωρινό φαινόμενο, και η συνακόλουθη απώλεια εισοδήματος και ζήτησης απαιτούν μία δυναμική δημοσιονομική αντίδραση. Τα μέτρα πολιτικής που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο από την κυβέρνηση, και εκείνα που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, είναι σωστά.

Υπάρχει μια υποβόσκουσα αντιπαλότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μεταξύ των βόρειων και των νότιων χωρών όσον αφορά την έκταση και τη φύση της συλλογικής στήριξης, η οποία αντανακλά τις μακροχρόνιες διαφορές που υφίστανται. Η περαιτέρω μεταρρύθμιση και εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα προκύψει και πάλι, ως θέμα διαβουλεύσεων και συλλογικών αποφάσεων, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Τα μέτρα της κυπριακής κυβέρνησης κινούνται σε τρεις κύριους άξονες, μεταξύ άλλων μέτρων και διευκολύνσεων μικρότερης έντασης: Πρώτο, στην άμεση στήριξη της απασχόλησης με απευθείας πληρωμές προς τις επηρεαζόμενες εταιρείες για την κάλυψη σημαντικού ποσοστού των μισθών του προσωπικού τους. Δεύτερο, στην ενίσχυση της ρευστότητας των εταιρειών με την αναστολή των πληρωμών προς τις τράπεζες, των οφειλών τόκων και κεφαλαίου του δανείου για περίοδο εννέα μηνών μέχρι το τέλος του χρόνου. Και τρίτο, στην παροχή εγγυήσεων, μέτρο που δεν έχει ακόμα ψηφισθεί από τη Βουλή, προς τις τράπεζες ύψους €2 δις, για την ενίσχυση της παροχής νέων πιστωτικών διευκολύνσεων με κρατική εγγύηση του 70% της ζημιάς σε περίπτωση μη αποπληρωμής. 

Αυτά τα μέτρα είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Υποστηρίζουν την απασχόληση, διατηρούν τις εταιρείες στη ζωή εν μέσω απώλειας της ρευστότητάς τους, και δημιουργούν τις προϋποθέσεις συνέχισης της επιχειρησιακής τους λειτουργίας. Η παροχή εγγυήσεων όπως προτείνεται από το κράτος, είναι η ενδεδειγμένη πολιτική δεδομένου του περιορισμένου δημοσιονομικού περιθωρίου, και γιατί προϋποθέτει τη συμμετοχή των τραπεζών που είναι σε καλύτερη θέσει να διαχειριστούν την παραχώρηση πιστώσεων. Αυτή είναι η πρακτική που ακολουθείται και από άλλες χώρες που ανακοίνωσαν παρόμοια μέτρα.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Η παγκόσμια αντίδραση

Τι έγινε στις υπόλοιπες χώρες;
Οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, εστιάζουν τις προσπάθειές τους στην παροχή ρευστότητας στις οικονομίες τους, και στον περιορισμό των πιέσεων στους εταιρικούς ισολογισμούς, συνεπεία της μείωσης της κερδοφορίας τους. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μείωσε τα επιτόκια στο μηδέν και ανακοίνωσε πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ύψους $700 δις, επεκτείνοντας επίσης τις πράξεις επαναγοράς και παροχής δολαριακής ρευστότητας σε άλλες κεντρικές τράπεζες συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε στην επέκταση του προγράμματος πιστωτικής επέκτασης που ανακοίνωσε νωρίτερα, με επιπλέον €120 δις, και στην υιοθέτηση του Έκτακτου Πανδημικού Προγράμματος Αγοράς (Pandemic Emergency Purchase Program) ύψους €750 δις. Ταυτόχρονα η Ενιαία Εποπτική Αρχή μείωσε τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και χαλάρωσε τους κανόνες για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. 

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Ωστόσο, οι αλλαγές στις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές είναι περισσότερο σημαντικές βραχυπρόθεσμα, για την αντιμετώπιση της κρίσης, της πτώσης της ζήτησης και των απωλειών εισοδήματος. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η Γερουσία ψήφισε ένα «πακέτο» δημοσιονομικής στήριξης ύψους $2 τρις η περίπου 10% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ένα «πακέτο» δανείων για επιχειρήσεις ύψους 330 δις λιρών. Η Γαλλία ανακοίνωσε κρατικές εγγυήσεις ύψους €300 δις για τραπεζικά δάνεια σε εταιρείες. Η Ισπανία ανακοίνωσε ένα «πακέτο» ενίσχυσης ύψους €200 δις, το ήμισυ του οποίου θα χρησιμοποιηθεί για κρατικές εγγυήσεις για την υποστήριξη επιχειρήσεων, των εργαζομένων και ευάλωτων τμημάτων του πληθυσμού. Στη Γερμανία η κυβέρνηση ανακοίνωσε πακέτο €500 δις για εγγυήσεις για δανεισμό των επιχειρήσεων. 

Το «πακέτο» της κυπριακής κυβέρνησης έχει τις ιδιαιτερότητές του, ταυτίζεται όπως στην ουσία του με τις προσεγγίσεις άλλων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αλλού.