• Ο Μιχάλης Αντωνίου παραδέχεται ότι την περίοδο της κρίσης έγιναν μεγαλύτερες μειώσεις μισθών απ’ ό,τι έπρεπε.
• Ο ΓΔ της ΟΕΒ τονίζει πως, «αν αλλάξουμε τον χαρακτήρα των μισθών και του τρόπου καθορισμού τους, θα θρηνήσουμε θύματα».
• «Το μόνο πράγμα που μπορεί να επιφέρει δραστικές αλλαγές στο δημόσιο είναι η ψηφιοποίηση του».

Την κάθετη και ξεκάθαρη αντίθεση της ΟΕΒ στην θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού, τονίζει σε συνέντευξή του στην Brief, ο Γενικός Διευθυντής της Ομοσπονδίας, Μιχάλης Αντωνίου, υποδεικνύοντας ότι, «αν αλλάξουμε τον χαρακτήρα των μισθών και του τρόπου καθορισμού τους, θα θρηνήσουμε θύματα».

«Δεν βελτιώνεις το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων, υποχρεώνοντας επιχειρήσεις να καταβάλλουν απολαβές από εισοδήματα που δεν έχουν», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά αναφέροντας πως, «εάν υπάρχουν ανάγκες για παρέμβαση του κράτους θα πρέπει να γίνει μέσω της κοινωνικής πολιτικής, όχι με τα λεφτά των επιχειρήσεων».

Παράλληλα, ο κ. Αντωνίου και αναφερόμενος στο θέμα της μεταρρύθμισης της Δημόσιας Υπηρεσίας, αφού εκφράζει την θέση πως «το μόνο πράγμα που μπορεί να επιφέρει δραστικές αλλαγές στο δημόσιο είναι η ψηφιοποίηση του», τονίζει πως στα πλαίσια της μεταρρύθμισης πρέπει να προωθηθεί και η κατάργηση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.

Επιπρόσθετα, ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ παραδέχεται ότι την περίοδο της κρίσης έγιναν στον ιδιωτικό τομέα μεγαλύτερες μειώσεις μισθών απ’ ό,τι έπρεπε, ενώ σε σχέση με τις οφειλές των επιχειρήσεων στο Τμήμα Φορολογίας και τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις αναφέρει πως, «από την ώρα που διακριβώνεται η φορολογική οφειλή κατά τρόπο τελεσίδικο, είτε μετά από συμβιβασμό είτε μετά από δικαστική απόφαση, η οφειλή πρέπει να εισπράττεται με όλα τα μέσα που οι φορολογικές αρχές έχουν στην διάθεση τους».

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

«Αυτοαναιρείται η κυβερνητική επιχειρηματολογία για τον κατώτατο μισθό»

Η συζήτηση για καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού στην Κύπρο έχει κατά κάποιον τρόπο αρχίσει, εν αναμονή και της πρόσκλησης που θα απευθύνει η Υπουργός Εργασίας για έναρξη κοινωνικού διαλόγου επί του θέματος. Ποια είναι η θέση της ΟΕΒ και πώς θα ανταποκριθείτε σε αυτή την πρόσκληση;

Η ΟΕΒ έχει καταστήσει σαφές, εδώ και καιρό, στην Υπουργό Εργασίας ότι δεν συζητούμε θέμα θέσπισης εθνικού κατώτατου μισθού. Πρέπει να πω ότι, ουδέποτε αρνηθήκαμε οποιαδήποτε πρόσκληση για κοινωνικό διάλογο, όπως δεν θα αρνηθούμε ούτε κι αυτή τη φορά, αλλά ξεκαθαρίζω ότι δεν συζητούμε, εισαγωγή εθνικού κατώτατου μισθού. Θεωρούμε ότι, όπως είναι σήμερα το σύστημα, είναι ένα από τα βασικότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της κυπριακής οικονομίας. Είναι, επίσης, ένα σύστημα που επέτρεψε την γρήγορη επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας μετά την κρίση γιατί έγιναν προσαρμογές με μεγάλη ταχύτητα και στην βάση των αντοχών και των ευχερειών κάθε επιχείρησης ξεχωριστά - ένας οριζόντιος εθνικός κατώτατος μισθός είναι αδύνατον να δώσει περιθώριο ευελιξίας σε περίπτωση μίας νέας κρίσης. 

Πέραν των προαναφερθέντων, κατά την γνώμη μας η κυβερνητική επιχειρηματολογία αυτοαναιρείται για τον εθνικό κατώτατο μισθό, διότι λέει πως θα τον εισάξουμε όταν θα συντρέξουν συνθήκες πλήρους απασχόλησης, κάτι που το έχει καθορίσει κάτω από το 5% ανεργία, αλλά την ίδια ώρα δεν απαντά στο ερώτημα τι θα γίνει όταν υπάρξει μία νέα κρίση στο μέλλον που θα οδηγήσει στην εκ νέου αύξηση της ανεργίας. 

Πεποίθηση μας, την οποία έχουμε επιβεβαιώσει στα χρόνια της κρίσης, είναι ότι δεν υπάρχει επαρκής πολιτική βούληση ούτε στην Εκτελεστική ούτε στη Νομοθετική εξουσία, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, για να μειώσει τους εθνικούς κατώτατους μισθούς εκεί που πρέπει, για να αποφευχθούν απολύσεις προσωπικού και να μην θρηνήσουμε απώλειες θέσεων εργασίας. 

Συνεπώς, εάν το κάνει τώρα σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης, σε ένα ή δύο χρόνια, εάν επανέλθουν υψηλά ποσοστά ανεργίας τι θα κάνει; Θα μειώσει τον εθνικό κατώτατο; Στην Κύπρο; Κατά την άποψη μου αυτό είναι αδιανόητο με συνέπεια να θρηνήσουμε θύματα σε θέσεις εργασίας που θα χαθούν μέσα από απολύσεις που, με το υφιστάμενο σύστημα δεν θα γίνονταν.

Έχουμε ένα πολύ σημαντικό αριθμό επιχειρημάτων σε τεχνοκρατικό επίπεδο, που αποδεικνύουν ότι ήδη είμαστε πάρα πολύ ψηλά με τον κατώτατο μισθό που καθορίζεται με Διάταγμα για εννέα επαγγέλματα.

Για εννέα επαγγέλματα όντως καθορίζεται κατώτατος μισθός. Για τα υπόλοιπα επαγγέλματα, όμως;

Για τα υπόλοιπα επαγγέλματα θεωρούμε ότι, όπως είναι διαμορφωμένη η κατάσταση αυτή τη στιγμή, είναι πάρα πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για οποιαδήποτε πολιτική ή πολιτειακή εξουσία να προτείνει μισθό ουσιωδώς χαμηλότερο από τα υφιστάμενα. Θα είναι χαμηλότερος, υποθέτουμε, αλλά και πάλι για ένα πολύ μεγάλο αριθμό επαγγελματικών δραστηριοτήτων, δεν δικαιολογούνται αυτά τα επίπεδα ελάχιστου μισθού. Επειδή λοιπόν αναμένουμε ότι δεν θα είναι ουσιωδώς χαμηλότερος, θα έχουμε σοβαρά προβλήματα στην ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων, αλλά και σωρεία άλλων παρενεργειών σε περίπτωση δημιουργίας συνθηκών νέας οικονομικής κρίσης. 

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

«Θα θρηνήσουμε θύματα εάν αλλάξει ο τρόπος καθορισμού των μισθών»

Δηλαδή, εσείς θεωρείτε ότι το θέμα ρυθμίζεται έτσι κι αλλιώς από μόνο του σε κάθε επιχείρηση;

Η παράδοση για καθορισμό κατώτατων μισθών υπάρχει από το 1960. Αφότου δημιουργηθήκαμε ως κράτος, οι Συντεχνίες ήταν ήδη πολύ ισχυρές, το κράτος βοήθησε στην δημιουργία της ΟΕΒ. Η ΟΕΒ με ένα σωρό Κλαδικούς Συνδέσμους διαπραγματεύεται ανά διετία ή τριετία τις συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες όλες καθορίζουν κατώτατους μισθούς, για διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες και εκείνες είναι συμφωνίες, μη νομικά δεσμευτικές, επαναδιαπραγματεύονται με την λήξη τους, ενώ το κυριότερο είναι ότι μας επιτρέπουν, επειδή δεν είναι νομικά δεσμευτικές, να προσαρμόζουμε τους μισθούς, τόσο τους κατώτατους όσο και τους προσωπικούς των εργαζομένων, στα επίπεδα εκείνα τα οποία επιτρέπουν την αποφυγή απολύσεων ή την μείωση των απολύσεων στον ελάχιστο βαθμό, έτσι ώστε να βγαίνουμε πιο γρήγορα από οποιαδήποτε κρίση.

Συνεπώς, αν αλλάξουμε τον χαρακτήρα των μισθών και του τρόπου καθορισμού τους, θα θρηνήσουμε, επαναλαμβάνω, θύματα, θα υποφέρει η οικονομία και δεν θα έχουμε κερδίσει τίποτα απολύτως. Δεν βελτιώνεις το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων, υποχρεώνοντας επιχειρήσεις να καταβάλλουν απολαβές από εισοδήματα που δεν έχουν. Εάν υπάρχουν ανάγκες για παρέμβαση του κράτους θα πρέπει να γίνει μέσω της κοινωνικής πολιτικής, όχι με τα λεφτά των επιχειρήσεων, διότι δεν ανταγωνίζεται η μία την άλλη, αλλά ανταγωνίζονται όλες μαζί ένα παγκόσμιο αδυσώπητο διεθνές περιβάλλον, ανελέητα ανταγωνιστικό.

«Έγιναν λάθη και μεγαλύτερες μειώσεις απ’ ότι έπρεπε»

Την ίδια ώρα, όμως, πόσο σίγουροι είσαστε ότι τα μέλη σας, οι επιχειρηματίες, δεν εκμεταλλεύονται αυτό το μη νομοθετικό πλαίσιο πάνω στο θέμα του μισθού; Διότι συμφωνούμε μεν ότι οι αμοιβές πρέπει να είναι έναντι παραγωγικότητας αλλά την ίδια ώρα πρέπει να επιδεικνύεται και ο ανάλογος επαγγελματισμός από τον ίδιο τον επιχειρηματία.

Συμφωνώ πλήρως με την περιγραφή. Παραδεχόμαστε ότι, δυστυχώς, την περίοδο του μεγάλου πανικού όταν η κρίση άρχισε να δείχνει τα δόντια της και δεν εννοώ το 2013, γιατί εμείς ξεκινήσαμε προσαρμογές από το 2009, έγιναν λάθη. Έγιναν μεγαλύτερες μειώσεις από εκείνες που επέβαλλε η σοβαρότητα της κατάστασης. Ήταν όμως εξαιρέσεις και διορθώθηκαν γρήγορα. 

Η καθοδήγηση που δίνει η ΟΕΒ, την πρόοδο υλοποίησης της οποίας παρακολουθεί συστηματικά, είναι: «κρατήστε αναλλοίωτες τις απολαβές, αν αυτό είναι αδύνατο μειώστε το κόστος εργασίας χωρίς απολύσεις και με την πρώτη δυνατότητα μεριμνήστε για να επαναφερθούν οι μισθοί στα συμφωνημένα επίπεδα».

Πρέπει να πω ότι, από την κορύφωση της κρίσης το 2013 μέχρι το 2019 που έχουμε διαθέσιμα στοιχεία, επαναφέρθηκαν οι απολαβές στα υψηλότερα επίπεδα που ήταν πριν την κρίση, δηλαδή στα επίπεδα των μέσων απολαβών του 2012. 

Η επαναφορά των μισθών κατέστη δυνατή, γιατί οι επιχειρήσεις αναγνώρισαν ότι πλέον, σταδιακά, τα αποτελέσματα και οι αντοχές τους επιτρέπουν να επανέλθουν οι μισθοί σε καλύτερα επίπεδα, παρά το γεγονός ότι η επικερδότητα τους είναι περιορισμένη λόγω και της περιορισμένης δυνατότητας δανεισμού τους, αφού αρκετές είναι ήδη υπερδανεισμένες, ενώ τα κριτήρια νέου δανεισμού είναι πολύ αυστηρά. 

Επίσης, είναι αυτή η επανεπένδυση της ισχνής κερδοφορίας των επιχειρήσεων που δημιούργησε και νέες θέσεις εργασίας. Έτσι είναι που η ανεργία μειώθηκε από το 17% στο 6,5%. 

Βέβαια για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε σήμερα συνέβαλε και το κράτος, το οποίο, έγκαιρα και με σωστές πολιτικές, έδωσε σημαντικά κίνητρα, τα οποία απογείωσαν την ανάπτυξη, δημιούργησαν περιθώρια κερδοφορίας στις επιχειρήσεις, τα οποία επενδύθηκαν και δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας. Έτσι μειώθηκε η ανεργία στην Κύπρο.

>>> Bloomberg στην ελληνική <<<

«Για να μεταρρυθμιστεί το Δημόσιο πρέπει να ψηφιοποιηθεί»

Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μία προσπάθεια για μεταρρύθμιση της Δημόσιας Υπηρεσίας, ενώ έχουν κατατεθεί στην Βουλή και σχετικά νομοσχέδια. Πόσο σημαντική κρίνεται αυτή τη μεταρρύθμιση; 

Θεωρούμε ότι αυτή η μεταρρύθμιση είναι εξόχως σημαντική, αλλά διακρίνουμε πως, δυστυχώς, δεν αλλάζει τίποτα εξαιτίας του πανίσχυρου συνδικαλισμού και της απαράδεκτης νοοτροπίας που εμπεδώθηκε επί δεκαετίες στο Δημόσιο. Το μόνο πράγμα που μπορεί να επιφέρει δραστικές αλλαγές στο δημόσιο είναι η ψηφιοποίηση του. Δηλαδή, να μπορώ να λειτουργώ με το δημόσιο online σε πραγματικό χρόνο και να κάνω την δουλειά μου διαδραστικά και σε χρόνο μηδέν να τελειώνω. 

Εάν καταφέρουμε, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να μεταρρυθμιστεί το δημόσιο, να ψηφιοποιηθεί από την αρχή μέχρι το τέλος, να ενωθούν τα συστήματα τους και να υπάρχει αλληλοενημέρωση όλων των αρχών και υπηρεσιών, με μία φορά που θα κάνει log in ο κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση παντού και αντίστροφα το κράτος σε αυτόν, τότε πραγματικά θα μιλάμε για μεταρρύθμιση. Όλα τα υπόλοιπα, για βελτίωση του τρόπου αξιολόγησης, πρόσληψης και προαγωγής, καθορισμού των απολαβών και ιδιαίτερα η κατάργηση των αυτοματισμών, των εγκληματικών αυτοματισμών που προκύπτουν από τις κλίμακες μισθοδοσίας ή από την ΑΤΑ, όπως είναι οι συσχετισμοί δυνάμεων, στο προβλεπτό μέλλον δεν πρόκειται να αλλάξει οτιδήποτε που να βελτιώνει την κατάσταση. 

Επιβάλλεται η κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο

Πιστεύετε όμως στα πλαίσια της ευρύτερης μεταρρύθμισης του τομέα, θα πρέπει να καταργηθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων;

Για μας είναι απολύτως επιβαλλόμενη η κατάργηση της μονιμότητας. Και για ποια μονιμότητα ζητούμε κατάργηση; Όταν πλέον καταργηθεί ένα Τμήμα ή μία δραστηριότητα και οι άνθρωποι που δουλεύουν εκεί δεν μπορούν να επανεκπαιδευτούν, δεν μπορούν να απασχοληθούν κάπου αλλού που υπάρχουν ανάγκες, να μπορεί το Κράτος να τους αποζημιώσει ως πλεονάζων προσωπικό και να φύγουν, όπως γίνεται και για κάθε άνθρωπο που εργάζεται σε αυτόν τον τόπο και να πάει να δουλέψει κάπου παραγωγικά. Αυτή την κατάργηση της μονιμότητας θέλουμε. Δεν επιθυμούμε να μπαίνει ο Συναγερμός να απολύει τους Ακελικούς και όταν βγαίνει το ΑΚΕΛ να απολύει τους Συναγερμικούς. Αυτά γίνονταν στις αρχές του 20ού αιώνα σε άλλα καθεστώτα. Τώρα υπάρχουν Ευρωπαϊκές δικλίδες ασφαλείας. 

Αρκετές φορές τα προηγούμενα χρόνια υπήρξαν αρκετές απεργίες σε ουσιώδεις υπηρεσίες. Από την πρώτη στιγμή ζητήσατε την ρύθμιση αυτού του θέματος αλλά μέχρι σήμερα δεν έγινε οτιδήποτε. 

Ευελπιστούμε ότι κάποια στιγμή θα ρυθμιστεί αυτό το θέμα, γιατί θεωρούμε ότι το κράτος καθίσταται όμηρος των εργαζομένων και των απαιτήσεων τους στις πλείστες περιπτώσεις, δημιουργώντας ταυτόχρονα αρνητικές παρενέργειες και σε άλλους τομείς. Η νομοθετική ρύθμιση των απεργιών στις ουσιώδεις υπηρεσίες θα επαναφερθεί από την ΟΕΒ ως απαίτηση του εργοδοτικού κόσμου ύψιστης προτεραιότητας.

>>> Διαβάστε εδώ ειδήσεις και στην αγγλική <<<

Η οφειλή πρέπει να εισπράττεται

Τις τελευταίες μέρες έγινε γνωστό ότι 100 πρόσωπα, ανάμεσα τους και επιχειρήσεις οφείλουν στο Τμήμα Φορολογίας σημαντικά ποσά. Τι γίνεται με τα μέλη σας που έχουν αρκετές οφειλές στο Τμήμα Φορολογίας, αλλά και στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις;

Η ΟΕΒ στηρίζει κάθε μέτρο που ενισχύει την φοροεισπρακτική ικανότητα του Κράτους. Η εξακρίβωση των φορολογικών υποχρεώσεων, ιδιαίτερα των νομικών προσώπων είναι συχνά περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία, αλλά από την ώρα που διακριβώνεται η φορολογική οφειλή κατά τρόπο τελεσίδικο, είτε μετά από συμβιβασμό είτε μετά από δικαστική απόφαση, η οφειλή πρέπει να εισπράττεται με όλα τα μέσα που οι φορολογικές αρχές έχουν στην διάθεση τους. Διευκολύνσεις για αποπληρωμή είναι φυσιολογικό να παραχωρούνται, αλλά η ΟΕΒ δεν μάσησε ποτέ τα λόγια της σε σχέση με τις φορολογικές υποχρεώσεις οποιωνδήποτε, μελών της ή μη μελών της. Τα ίδια ισχύουν και για τις εισφορές στις Κοινωνικές Ασφαλίσεις. 

Τούτων όμως λεχθέντων, πρέπει να πω ότι με εκνευρίζει σφόδρα κάθε φορά που η ΟΕΒ ζητά εξορθολογισμό του κράτους και συγκράτηση του κρατικού μισθολογίου ή κάθε φορά που κακίζουμε τις αλαζονικές απαιτήσεις των συντεχνιών της δημόσιας ή της εκπαιδευτικής υπηρεσίας, η απάντηση να είναι «να πάτε πρώτα να πληρώσετε τους φόρους σας». Εκμεταλλεύονται μια αρνητική κατάσταση για να δικαιολογήσουν μια άλλη εξόφθαλμα σαθρή πραγματικότητα και να επιβάλλουν τις απαιτήσεις τους, οι οποίες καταπονούν το κοινωνικό σώμα πολύ περισσότερο από τις ανείσπρακτες φορολογικές οφειλές.

Το ΓΕΣΥ πάσχει από σχεδιαστικές αστοχίες

Πρόσφατα, εξάλλου, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την συμπερίληψη στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας εγγυήσεων 70 εκατομμυρίων ευρώ για τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια που θα ενταχθούν στο ΓΕΣΥ. Ποια είναι η θέση της Ομοσπονδίας επί του ζητήματος αυτού, ενόψει και της δεύτερης φάσης του Σχεδίου;

Η αρχιτεκτονική του ΓΕΣΥ έχει μια λογική με την οποία εμείς διαφωνήσαμε. Ενώ μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τους ισχυρούς μηχανισμούς που ήδη λειτουργούν μέσα από τις ασφαλιστικές εταιρείες και να ενισχύσουμε τα δημόσια νοσηλευτήρια δημιουργώντας ένα ποιοτικό σύστημα για όλους με πολύ χαμηλότερες δαπάνες, επιλέξαμε να τα σβήσουμε όλα και να φτιάξουμε ένα συγκεντρωτικό σχέδιο που στηρίζεται σε δύο νέους ημικρατικούς οργανισμούς, τον ΟΑΥ και τον ΟΚΥΠΥ. 

Αυτό που επιλέξαμε έχει στο DNA του την κρατική στήριξη, είναι στοιχείο της αρχιτεκτονικής του η κάλυψη των ελλειμμάτων των κρατικών νοσηλευτηρίων και νομοτελειακά έρχεται να εγγυηθεί την βιωσιμότητα και των ιδιωτικών. Γιατί πολύ απλά κανένα ιδιωτικό νοσοκομείο με τεράστιες επενδύσεις και λειτουργικά έξοδα, δεν πρόκειται να συμβληθεί σε ένα σύστημα που με απλά μαθηματικά θα το οδηγήσει στην χρεοκοπία σε δύο χρόνια. Το ερώτημα δεν είναι αν η Κυβέρνηση ορθά ή λανθασμένα εγγυάται τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Το ερώτημα είναι αν έχει οποιαδήποτε άλλη επιλογή, δεδομένου ότι χωρίς τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια δεν μπορεί να εφαρμοστεί ενδονοσοκομειακή περίθαλψη. 

Εμείς είχαμε πει έγκαιρα και τεκμηριωμένα ότι το σύστημα πάσχει από σχεδιαστικές αστοχίες και ότι πρέπει να αναστείλουμε την έναρξη των εισφορών μας. Τονίσαμε όμως επίσης, ότι από την στιγμή που θα ξεκινήσει το «αγιοποιημένο» αυτό ΓΕΣΥ, δεν υπάρχει γυρισμός. Υποσχεθήκαμε στις επιχειρήσεις και στον Κύπριο πολίτη, ότι η ΟΕΒ θα συμβάλει με όλες της τις δυνάμεις στην επιτυχία του γιατί το τίμημα της κατάρρευσης του θα είναι μη διαχειρίσιμο. 

Οι απειλές και οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι, αλλά είμαστε αισιόδοξοι

Θα θέλαμε και μία εκτίμηση σας για την οικονομία και τις επιχειρήσεις το 2020. 

Θεωρώ ότι τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα παρά το ότι υπάρχουν θετικά στοιχεία στον ορίζοντα. Οι απειλές και οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Ζούμε σε μία περιοχή η οποία έχει και γεωπολιτικούς κινδύνους, τους οποίους η ΟΕΒ δεν είναι αρμόδια να περιγράψει αλλά επηρεάζουν και πρακτικά και ψυχολογικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η επιχειρηματική δραστηριότητα. Υπάρχουν, επίσης, οι εμπορικοί πόλεμοι, οι οποίοι ήδη έχουν παρενέργειες και στην κυπριακή οικονομία. Υπάρχει η διαδικασία ολοκλήρωσης του Brexit, που ελπίζουμε ότι θα είναι συντεταγμένο, κάτι που θα κριθεί εντός του καλοκαιριού. Η εκτίμηση μου είναι ότι το Brexit θα ολοκληρωθεί μόνο μετά από την συνομολόγηση συμφωνίας για τις σχέσεις ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου, διότι ο Μπόρις Τζόνσον μπορεί να φαίνεται «τρελός» αλλά δεν είναι βλάκας, και θα συμφωνήσει σε επέκταση της μεταβατικής περιόδου και πέραν του 2020. 

Συνεπώς, για όλους αυτούς τους λόγους και όχι μόνο, χρειάζεται να συνεχίσουμε συνετή δημοσιονομική πολιτική. Θα πρέπει, επίσης, να συνεχίσει το κράτος να εξυπηρετεί ακριβό δανεισμό αποπληρώνοντας τον ακόμη και πρόωρα με νέο φθηνότερο δανεισμό και με αξιοποίηση των πρωτογενών πλεονασμάτων. Θα πρέπει, ακόμη, να μεριμνήσουμε να προχωρήσει η χώρα σε επενδυτική βαθμίδα ακόμη υψηλότερη από αυτή που είμαστε σήμερα και να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η πιστοληπτική μας ικανότητα. Πρέπει, δε, να βεβαιωθούμε ότι οι τράπεζες μας αποκαθίστανται πλήρως ως υγιείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, διότι και εκεί υπάρχουν ακόμη απειλές πάρα πολύ σοβαρές και είναι απειλές που απαιτούν συνεργασία, τόσο από τους εργαζόμενους όσο και από το συνδικαλιστικό τους όργανο. Είναι τεράστιας σημασίας για την οικονομία του τόπου η πλήρης εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Αν καταφέρουμε όλα αυτά να συντρέξουν όπως πρέπει, εκτιμώ ότι θα έχουμε ένα καλό ρυθμό ανάπτυξης, παρότι είναι αδύνατο να διατηρηθεί κοντά στο 4% όπως ήταν τα προηγούμενα χρόνια. Βέβαια η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης δημιουργεί άλλες παρενέργειες και για τον λόγο αυτό απευθύνουμε έκκληση να μην αυξάνονται οι ανελαστικές δαπάνες του Δημοσίου, διότι τα έξοδα είναι δεδομένα ενώ τα έσοδα είναι αβέβαια και υπό την αίρεση πάρα πολλών αστάθμητων παραγόντων.

Συνεπώς, είμαι αισιόδοξος, διότι ζω με το πιο αισιόδοξο κομμάτι του πληθυσμού, τους επιχειρηματίες. Γιατί για να επιχειρήσεις πρέπει να είσαι αισιόδοξος. Έχεις κάτι, δανείζεσαι ακόμα κάτι και λες θα το κάνω διπλάσιο. Αυτό είναι έμφυτη αισιοδοξία. Είναι το μόνο βασικό χαρακτηριστικό όλων των επιχειρηματιών. Είμαι 30 χρόνια στην ΟΕΒ, μπορώ να ψυχογραφώ τον επιχειρηματία πλέον σε όλους τους κλάδους. Αν οι επιχειρηματίες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, επαναλαμβάνω, αυτό είναι η αισιοδοξία. 

Είμαστε λοιπόν αισιόδοξοι ότι θα τα καταφέρουμε, δεν υπάρχει περίπτωση να μην τα καταφέρουμε, αλλά χρειάζεται σωφροσύνη, χρειάζεται ψυχραιμία, να προσγειώσουμε τις ανεδαφικές διεκδικήσεις και να μην καλλιεργούμε σε ομάδες του πληθυσμού περισσότερες προσδοκίες από αυτές που η πραγματική οικονομία μπορεί να ικανοποιήσει.