• Το ΓεΣΥ και οι μεγάλες «τρύπες» του
• Η Λερναία Ύδρα απειλεί, αν δεν της κόψεις το κεφάλι
• Ο Αβέρωφ είπε και ελάλησε και πρόβλεψε το μονοασφαλιστικό

Γράφει η Χρύσω Αντωνιάδου

Σε αυτόν τον τόπο κανένας δεν τολμά να πει τα πράγματα με το όνομά τους και να καταδείξει τις πραγματικές διαστάσεις ενός προβλήματος.

Δεν νομίζω να υπάρχει πολίτης που να μην έχει επωφεληθεί από τα πλεονεκτήματα του Γενικού Σχεδίου Υγείας και να μην έχει χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες του. Φυσικά με το αζημίωτο, καθώς η εισφορά για να απολαμβάνουμε το ΓεΣΥ είναι έμμεση μηνιαία φορολογία, την οποία αν είχαμε στη διάθεσή μας θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε διαφορετικά, ακόμη και να έχουμε περισσότερα οφέλη.

Αυτά καταγράφονται όχι για να υποτιμήσουμε τη σημαντικότητά του ΓεΣΥ, τα ωφελήματά του και την ίση αντιμετώπιση των πολιτών.

Όμως, πρέπει να λέγονται και οι μεγάλες αλήθειες και να μην κρύβονται κάτω από το χαλί ή καλύτερα μέσα στους προϋπολογισμούς. Το ΓεΣΥ κοστίζει και το πληρώνουμε όλοι πολύ ακριβά. Θα το πληρώσουμε ακόμη ακριβότερα, εάν δεν παραδεχτούμε έγκαιρα ότι εξελίσσεται  σε μια μεγάλη «τρύπα», ή καλύτερα σε μια πηγή δημοσιονομικού κινδύνου για τα δημόσια οικονομικά, και πεδίο σοβαρών καταχρήσεων σε βάρος των χρημάτων που αποκόπτονται κάθε μήνα από τον φορολογούμενο πολίτη. 

Διαβάστε επίσης: 

• Επιτόκια: Μεγαλύτερες οι επιπτώσεις στους νέους δανειολήπτες
• Ξενοδοχεία: Ιδιοκτησία δεν σημαίνει και διαχείριση – Η νέα τάση

Ουδείς αγγίζει προεκλογικά

Ειδικά τώρα, σε μια προεκλογική εκστρατεία, που ο καθένας λέει ό,τι θέλει για να τσιμπήσει ψηφοφόρους, οι υποψήφιοι πρόεδροι, ακόμη και εκείνοι που διατυμπανίζουν ότι θα καθαρίσουν τους σταύλους του Αυγεία, δεν τολμούν να μιλήσουν για τα όσα κακώς συμβαίνουν στον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας και ειδικότερα σε σχέση με το ΓεΣΥ. 

Εξάλλου, το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να …καθαρίσουν τον πρόεδρο του οργανισμού γιατί, τάχα, η σύζυγός του έχει conflict of interest. Είναι φυσιοθεραπεύτρια. Kανένας βέβαια δεν αγγίζει, πού τολμά, να ενδιατρίψει στα μεγάλα και σοβαρότατα conflicts και στις διαπλοκές που εντοπίζονται και όλοι γνωρίζουν στην πολιτική, την οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα, ευρύτερα στην κοινωνία.

Επανερχόμαστε στο ΓεΣΥ. Οι κοινωνίες και τα συστήματα υγείας είναι το άθροισμα των ενεργειών του κάθε πολίτη. Μόνο υπό αυτήν την άποψη, οφείλουμε να αφουγκραζόμαστε τις απόψεις όλων ώστε να καταγράφονται οι έξυπνες ιδέες και να ικανοποιείται το περί δικαίου αίσθημα, εάν και εφόσον τεκμηριώνεται.

Ο Γενικός Ελεγκτής, ακόμη κι’ αν πολλοί δεν τον συμπαθούν ή δεν επικροτούν τις απόψεις του για διάφορους, κυρίως προσωπικού λόγους, είναι ένας θεσμός που οφείλουμε ως κοινωνία και ως Πολιτεία να προστατεύσουμε.

Ειδικά, ο νυν Γενικός Ελεγκτής, παρόλο που πολλοί ισχυρίζονται ότι «τρελαίνεται» με τη δημοσιότητα, είναι ένας άνθρωπος και ένας θεσμός που αποδεικνύεται ότι δεν μπορεί να βλέπει και να σιωπά.

Έτσι, ο Διαχειριστικός Έλεγχος για τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (Ειδική Έκθεση 4.2.2022) που εκπόνησε, και που αγγίζει και το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του ΓεΣΥ, δεν είναι ένα εύρημα που πρέπει να θαφτεί στο συρτάρι του Οργανισμού και της Βουλής. Στέκομαι σε μερικές πολύ συγκεκριμένες απόψεις – ευρήματα που αφορούν την οικονομική πτυχή του συστήματος:

• Ο ΟΑΥ θα πρέπει να παρέχει όλες τις υπηρεσίες που προβλέπει ο περί ΓεΣΥ Νόμος και ν’ αναλάβει κάθε δαπάνη που αφορά τις υπηρεσίες αυτές.
• Ο ΟΑΥ θα πρέπει ν’ αντιληφθεί ότι οι καταχρήσεις αφορούν τον ίδιο τον ΟΑΥ. 
• Ο ΟΑΥ οφείλει να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του, με αρχή από τον προϋπολογισμό του 2022. Εάν δεν το πράξει, θα πρέπει να το επιβάλουν, μέσω της έγκρισης του προϋπολογισμού του, το Υπουργικό Συμβούλιο και η Βουλή των Αντιπροσώπων.

Δραματική αύξηση δαπανών

Η έκθεση του Διαχειριστικού Eλέγχου καταγράφει μια δραματική αύξηση των δαπανών, δυσανάλογη της αύξησης του ΑΕΠ. Επισημαίνεται: «Ουσιαστικά, ο ΟΑΥ, εκμεταλλευόμενος την αύξηση των εσόδων του, έχει ανεχθεί ή/και επιτρέψει εκτόξευση του σκέλους των δαπανών, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε αυτές να είναι δυσανάλογες ακόμη και αυτής της αύξησης των εσόδων, με αποτέλεσμα να παραβιάζει τον περί ΓεΣΥ Νόμο και να ενεργεί στη βάση ελλειμματικού Προϋπολογισμού».

Καταγράφονται πολλά και τεκμηριωμένα, όπως το θέμα της  αναλογιστικής μελέτης του οίκου MERCER που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας και επικαιροποιήθηκε το 2013. Ο Γενικός Ελεγκτής επισημαίνει:

• Βασίστηκε σε συγκεκριμένες παραδοχές και κατέληξε σε συγκεκριμένες προβλέψεις όσον αφορά στις εθνικές δαπάνες υγείας.
• Σε σχέση με τις βασικές παραδοχές, όσον αφορά στην πορεία του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και της ανεργίας, η πραγματικότητα αποδείχθηκε ευνοϊκότερη, συγκρινόμενη με τα δύο βασικά σενάρια που είχε υιοθετήσει ο οίκος MERCER.
• Η εικόνα αυτή δεν ανατράπηκε, ούτε και λόγω της ύφεσης του 2020, ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Ως εκ τούτου, η προβολή της πανδημίας, ως άλλοθι για τα όποια προβλήματα στον ΟΑΥ, δεν τεκμηριώνεται.
• Η μεγαλύτερη αύξηση του ΑΕΠ (σε σχέση με τις προβλέψεις του οίκου MERCER) ήταν λογικό να επιφέρει κάποια αύξηση στη ζήτηση για ιατρικές υπηρεσίες (άρα στις δαπάνες του ΟΑΥ), αλλά η αύξηση αυτή δεν αναμενόταν να είναι στο ίδιο ποσοστό όπως η αύξηση των εσόδων.

Δυσανάλογη αύξηση

«Πρακτικά, αυτό που διαπιστώνουμε είναι μια δραματική αύξηση των δαπανών, δυσανάλογη της αύξησης του ΑΕΠ. Ουσιαστικά, ο ΟΑΥ, εκμεταλλευόμενος την αύξηση των εσόδων του, έχει ανεχθεί ή/και επιτρέψει εκτόξευση του σκέλους των δαπανών, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε αυτές να είναι δυσανάλογες ακόμη και αυτής της αύξησης των εσόδων, με αποτέλεσμα να παραβιάζει τον περί ΓεΣΥ Νόμο και να ενεργεί στη βάση ελλειμματικού Προϋπολογισμού», εντοπίζει ο Γενικός Ελεγκτής.

Υπάρχει μια σημαντική παράγραφος σε σχέση με το όλο θέμα και τα οικονομικά του οργανισμού: «Ο ΟΑΥ οφείλει να μειώσει κατάλληλα τους διάφορους σφαιρικούς προϋπολογισμούς και ακολούθως να προσαρμόσει ανάλογα τις αμοιβές των υπηρεσιών, ώστε να εξαλειφθούν τα ελλείμματα. Η μείωση αυτή θα πρέπει συνολικά να είναι της τάξης του 20% αλλά μπορεί να είναι διαφορετική στις διάφορες υπηρεσίες. Εφόσον δε τούτο δεν γίνει από τον ΟΑΥ, είναι άποψή μας ότι θα πρέπει να επιβληθεί από τη συντεταγμένη πολιτεία, δηλαδή από το Υπουργικό Συμβούλιο, κατά την έγκριση του Προϋπολογισμού και στη συνέχεια από τη Βουλή των Αντιπροσώπων».

Είναι γνωστό, από τις εμπειρίες άλλων χωρών, ότι οι απάτες, οι καταχρήσεις, οι στρεβλώσεις και αναποτελεσματικότητες είναι αδυναμίες κάθε εθνικού συστήματος υγείας.

Σκεπάζοντας το πρόβλημα

Όπως αναφέρεται στον Διαχειριστικό Έλεγχο «ο ΟΑΥ θα πρέπει να τηρεί απαρέγκλιτα τον περί ΓεΣΥ Νόμο. Η ούτως ή άλλως επιβαλλόμενη τήρηση της νομιμότητας από κάθε δημόσιο οργανισμό, είναι εκ των ων ουκ άνευ, για έναν οργανισμό που θα πρέπει να πατάξει γενικευμένης μορφής καταχρήσεις». 

Γιατί, ακόμη κι’ αν αφήσουμε τον χρόνο να εξαντλείται, σκεπάζοντας το πρόβλημα κάτω από το μαξιλάρι, θα το βρούμε σύντομα μπροστά μας. Και φυσικά κάποιοι θα συνοφρυωθούν, θα θυμώσουν και θα φωνάξουν και δεν θα επιθυμούν να δουν  τον Αβέρωφ να δικαιώνεται και να λέει ότι «ο Δημοκρατικός Συναγερμός αλλά και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και η Κυβέρνησή μας θεωρούσαμε ότι το πολυασφαλιστικό είναι πιο κατάλληλο μοντέλο, δεν είναι μυστικό για κάποιους να το ανακαλύπτουν και να νομίζουν ότι ανακάλυψαν κάτι που δεν προϋπήρχε».