• Με αποκορύφωμα το 2019 η Κύπρος δεχόταν προειδοποιήσεις για απόκρυψη στοιχείων και καταστρατήγηση φορολογικών κανόνων
• Από άτομα που συμμετείχαν στο πρόγραμμα των χρυσών διαβατηρίων
Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιούσε έγκαιρα την Κύπρο και άλλες χώρες όπως η Μάλτα και η Βουλγαρία για τους κινδύνους που ενέχουν οι χρυσές βίζες προς κατοίκους τρίτων χωρών, διαβλέποντας ότι «ενδέχεται να προκύψει κίνδυνος δυνητικού επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού και φοροδιαφυγής». Μάλιστα, σε μια από τις τελευταίες εκθέσεις τους, πριν λάβει μεγάλη έκταση το φαινόμενο των χρυσών διαβατηρίων της Κύπρου, με χρόνο αναφοράς τον Ιανουάριο του 2019, η Κομισιόν προειδοποιούσε ότι «άτομα που συμμετέχουν στα προγράμματα λαμβάνουν εσπευσμένα νέες ή πρόσθετες ιθαγένειες οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στη συγκάλυψη της πραγματικής φορολογικής κατοικίας του ατόμου, με αποτέλεσμα να καταστρατηγούνται οι φορολογικοί κανόνες στην αρχική τους χώρα».
Ελεγκτικές πηγές εξηγούσαν στη Brief ότι «τα προγράμματα σε χώρες που δεν φορολογούν τα εισοδήματα ή τα φορολογούν με πολύ χαμηλό συντελεστή υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος απόκρυψης στοιχείων από τους κατόχους λογαριασμών όσον αφορά το πραγματικό κράτος διαμονής και, ως εκ τούτου, τη φοροδιαφυγή».
Οι πρακτικές επιβεβαιώνουν ότι ορισμένοι υπήκοοι της Ε.Ε. μπορεί σκόπιμα να φοροδιαφεύγουν στο κράτος μέλος της Ε.Ε. στο οποίο διαμένουν, μέσω της απόκτησης της ιθαγένειας και της δήλωσης ότι είναι φορολογικοί κάτοικοι χωρών στις οποίες η επιβολή ορισμένων απαιτήσεων είναι λιγότερο αυστηρή από ό,τι σε άλλες.
Κανόνες διαφάνειας
Ήδη, η Ε.Ε. από το 2014 και μετά υιοθετεί αυστηρούς κανόνες διαφάνειας με τις οποίες διασφαλίζεται ότι όλα τα κράτη μέλη ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τους οικονομικούς λογαριασμούς που διατηρούν από υπηκόους της Ε.Ε. από άλλες χώρες. Οι κανόνες εισάγουν διατάξεις σχετικά με την υποβολή εκθέσεων για τους φορολογικούς μεσολαβητές (ενημερωτικό δελτίο), οι οποίοι παρέχουν συμβουλές που μπορούν να οδηγήσουν σε φοροδιαφυγή ή απάτη.
Σύμφωνα με έκθεση της Ε.Ε., με χρόνο αναφοράς τον Ιανουάριο 2019, η Κύπρος μαζί με τη Μάλτα και τη Βουλγαρία ήταν ανάμεσα στους αδύναμους κρίκους της Ε.Ε. όπου οι επενδυτές επέλεγαν το πιο επιεικές σύστημα επισημαίνοντας ότι «εφαρμόζονται συστήματα τα οποία χορηγούν σε επενδυτές την ιθαγένεια των εν λόγω χωρών υπό όρους λιγότερο αυστηρούς από τα συνήθη καθεστώτα πολιτογράφησης».
Χαλαροί έλεγχοι
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι:
• Οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται στους αιτούντες δεν είναι αρκετά αυστηροί, ενώ τα κεντρικά συστήματα πληροφοριών της ΕΕ, όπως το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS), δεν χρησιμοποιούνται όσο συστηματικά θα έπρεπε.
• Δεν πραγματοποιούνται καλύτεροι έλεγχοι («δέουσας επιμέλειας») ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν καταστρατηγούνται οι κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
• Υπάρχουν κενά σε σχέση με τα άτομα που εκμεταλλεύονται τα συστήματα για να επωφεληθούν από ευνοϊκότερους φορολογικούς κανόνες.
• Υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των συστημάτων, αναφορικά με αριθμό των αιτήσεων που κατατίθενται, που γίνονται δεκτές ή απορρίπτονται και όσον αφορά την προέλευση των αιτούντων.
• Δεν γίνεται ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα άτομα που υποβάλλουν αίτηση για να ενταχθούν σε τέτοιου είδους συστήματα, ούτε ενημερώνουν το ένα το άλλο σχετικά με τις αιτήσεις που απορρίπτουν.
• Οι άδειες διαμονής που αποκτώνται λόγω επενδύσεων και οι οποίες απαιτούν ελάχιστη ή και καθόλου φυσική διαμονή του επενδυτή στο συγκεκριμένο κράτος μέλος, θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στα δικαιώματα που συνδέονται με το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος στην ΕΕ και στην άσκησή τους, και θα μπορούσαν ακόμη και να αποτελέσουν μια σύντομη οδό για την απόκτηση της εθνικής ιθαγένειας και κατά συνέπεια της ιθαγένειας της ΕΕ.
Η έκθεση τονίζει την έλλειψη διαφάνειας και εποπτείας στα συστήματα αυτά σε σχέση με την παρακολούθηση και την απουσία στατιστικών στοιχείων σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που λαμβάνουν άδεια διαμονής.