ΓΡΑΦΕΙ Η
ΚΥΠΡΙΑΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥ
Σε συνεχή κατρακύλα βρίσκεται η τούρκικη λίρα, η οποία μέρα με την μέρα δέχεται όλο και περισσότερες πιέσεις.
Το τουρκικό νόμισμα καταγράφει συνεχώς πτώση και υποχωρεί όλο και περισσότερο σε νέα χαμηλά επίπεδα – ρεκόρ. Πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν η υποχώρηση της τούρκικης λίρας την Δευτέρα (28/9), η ισοτιμία της οποίας έκανε βουτιά 1,5% στις 7,79 λίρες ανά δολάριο, λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών σχετικά με τη σύγκρουση της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν και η υποχώρηση της Τρίτης (29/9), κατά την οποία η τουρκική λίρα κατρακύλησε σε νέο χαμηλό επίπεδο - ρεκόρ όταν έφθασε στις 7,85 λίρες ανά δολάριο.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg, η τουρκική λίρα έχει αποδυναμωθεί στο 12% το δεύτερο εξάμηνο του 2020 σε διαδοχικά χαμηλά ρεκόρ έναντι του δολαρίου καθιστώντας το, το νόμισμα αναδυόμενων αγορών με τη χειρότερη απόδοση ενώ δημοσίευμα της Wolf Street αναφέρει ότι μέσα σε μια δεκαετία, το τούρκικο νόμισμα έχει χάσει το 82% της αξίας του έναντι του δολαρίου και του ευρώ και το 90% της αξίας του έναντι του χρυσού.
>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<
Από την αρχή του έτους, σύμφωνα με το Bloomberg, η λίρα έχει χάσει το 21% της αξίας της.
Η ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου σε γραφήματα:
Στο παρακάτω γράφημα, φαίνεται η τροχιά κατάρρευσης που έχει ακολουθήσει το τουρκικό νόμισμα το τελευταίο έτος (μέχρι τον Αύγουστο του 2020):
Στο παρακάτω γράφημα, φαίνεται η πορεία της τουρκικής λίρας την τελευταία πενταετία (μέχρι τον Αύγουστο του 2020):
Λόγω αυτής της κατρακύλας της τουρκικής λίρας εγείρονται όμως τα εξής ερωτήματα: Πότε ξεκίνησε αυτή η κατάρρευση της λίρας και ποιοι είναι οι λόγοι που έφθασε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα; Τι αναμένεται να γίνει και ποιες είναι οι εκτιμήσεις για το μέλλον; Αναμένεται να ανακάμψει ή όχι; Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της λίρας;
Η φθίνουσα πορεία της τούρκικης λίρας από το 2018
Εδώ και περίπου δύο χρόνια, η Τουρκία βρίσκεται σε μια διαρκή κρίση αφού μετά από την τελωνειακή τουρκοαμερικανική κρίση του 2018 είχε ξεκινήσει η σταδιακή κατάρρευση της λίρας. Η πτώση, με λίγα λόγια, ξεκίνησε από το 2018 όταν η τουρκική οικονομική και νομισματική κρίση προκάλεσε απότομη ύφεση, βάζοντας τίτλους τέλους στα χρόνια της οικονομικής άνθισης.
Να σημειώσουμε ότι η τουρκική οικονομική και νομισματική κρίση του 2018 ήταν μια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, η οποία χαρακτηρίστηκε από την πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας, τον υψηλό πληθωρισμό, το αυξανόμενο κόστος δανεισμού και την αντίστοιχη αύξηση των αθετήσεων δανείων. Η κρίση προκλήθηκε από το υπερβολικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της τουρκικής οικονομίας και από μεγάλα ποσά χρέους σε ξένο νόμισμα, σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο αυταρχισμό του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις ανορθόδοξες ιδέες του για την πολιτική επιτοκίων. Ορισμένοι αναλυτές τονίζουν επίσης την συμβολή των γεωπολιτικών τριβών με τις ΗΠΑ και τους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ σε ορισμένα τουρκικά προϊόντα όπως ο χάλυβας και το αλουμίνιο.
>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<
Η λίρα, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, έχει χάσει τη μισή αξία της από τη μεγάλη κρίση του 2018 και παρουσιάζει πτώση λόγω των ανησυχιών για τα μειωμένα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας και τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια. Όπως αναφέρουν οι αναλυτές, η τάση επιδείνωσης των συναλλαγματικών διαθεσίμων σημειώνεται εδώ και χρόνια και αποτέλεσε επίσης το έναυσμα για την έναρξη της κρίσης της λίρας το 2018.
Αναμενόμενη ήταν η επιδείνωση της κατάστασης λόγω της πανδημίας, η οποία έπληξε την τουρκική οικονομία σε μεγάλο βαθμό. Το δεύτερο τρίμηνο του 2020 η τούρκικη οικονομία έκλεισε με πτώση του ΑΕΠ κατά 9,9% και με μείωση στις εξαγωγές κατά 5,8% καθώς και 7,9% στις εισαγωγές. Η κατάσταση όμως έγινε ακόμα χειρότερη αφού το τρίτο τρίμηνο του 2020 τα έσοδα από τον τουρισμό υπέστησαν μείωση 78% σε σύγκριση με το 2019.
Στο εσωτερικό της χώρας, ο πληθωρισμός αυξάνεται στο 12% ενώ μειώθηκε η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και οι τιμές στα εισαγόμενα είδη πρώτης ανάγκης (πχ φάρμακα, καύσιμα, αρκετά τρόφιμα) βρίσκονται σε συνεχόμενη ανοδική πορεία. Από την αρχή του 2020, το τουρκικό νόμισμα ανταλλάσσεται πλέον στη χειρότερη σχέση που γνώρισε εδώ και δεκαετίες.
Η σημερινή κατάσταση της τούρκικης οικονομίας
Η σημερινή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας μπορεί να συνοψιστεί σε 3 άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι τα πλέον μηδαμινά αποθέματα που έχει σε ξένο νόμισμα η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, αφού η τράπεζα έχει χρησιμοποιήσει όλα τα αποθέματά της για να σταματήσει την αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας με το δολάριο.
Ο δεύτερος άξονας είναι το πολύ υψηλό χρέος της Τουρκίας, κάτι για το οποίο της ασκείτε πίεση από τις ΗΠΑ λόγω του ότι η Τουρκία οφείλει χρήματα στις φαρμακευτικές εταιρείες των Ηνωμένων Πολιτειών και η «μη καταβολή αυτού του χρέους θα έχει συνέπειες», όπως είχε πει σε δηλώσεις του ο Ντέιβιντ Σάτερφιλντ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα.
Ο τρίτος άξονας είναι το υψηλό ποσοστό του πληθωρισμού, με το πραγματικό επιτόκιο να είναι πέντε μονάδες κάτω από το ποσοστό του πληθωρισμού και έτσι οι Τούρκοι καταθέτες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επενδύουν σε ξένο νόμισμα.
Η ρίζα του προβλήματος φαίνεται να είναι τα πολιτικά ζητήματα, λένε διεθνείς οικονομολόγοι. Αυτά τα ζητήματα έχουν δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ανασφάλειας τόσο εντός όσο και εκτός Τουρκίας και αποτέλεσμα ούτε οι εγχώριοι επενδυτές αλλού ούτε κι οι ξένοι εμπιστεύονται την πολιτική κατάσταση.
>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<
Που ευθύνεται η κατρακύλα της λίρας
Σε επικοινωνία της Brief με τον οικονομολόγο Μαρίνο Γιαλελή, μας ανέφερε ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η λίρα τώρα αποτελεί συνδυασμό γεγονότων και καταστάσεων: «Το θέμα των νομισμάτων είναι το πιο περίπλοκο πράγμα που υπάρχει στην οικονομία. Δεν είναι κάτι που βασίζετε σε ένα και μόνο πράγμα. Καταρχάς, η ασταθής και πολεμοχαρής στάση της Τουρκίας, δηλαδή η πολιτική της παίζει ρόλο. Μετά παίζει ρόλο και η ζήτηση. Όσες πιο λίγες εισαγωγές έχουν τόσο πιο λίγη είναι και η ζήτηση της τουρκικής λίρας με αποτέλεσμα να μην έχει κόσμο πολύ που να ζητά να πιάσει λίρα», πρόθεσε.
Πρόβλημα για την Τουρκία αποτέλεσε και το πλήγμα που υπέστη ο τουρισμός, ανέφερε. «Η Τουρκία δεν είχε τουρισμό κάτι που σημαίνει ότι πιο λίγος κόσμος ζητούσε να αγοράσει τουρκική λίρα γιατί σκόπευε να πάει στην Τουρκία. Αυτό προκαλεί πτώση στην λίρα. Επίσης πτώση προκαλεί το ότι έφυγαν πολλές εταιρείες από την Τουρκία, κάποιες πολυεθνικές έφυγαν λόγω της αστάθειας που υπάρχει προτίμησαν να πάνε σε άλλες χώρες τούτο φέρνει πιο λίγη ζήτηση», εξήγησε.
Υπάρχει επίσης μεγάλη αστάθεια στον πληθωρισμό της Τουρκίας, τόνισε ο κ Γιαλελής. «Το inflation (πληθωρισμός) μπορεί να είναι και 10%, επομένως θέλουν μεγαλύτερη ζήτηση για να αγοράσουν προϊόντα στο εξωτερικό και άρα πρέπει να πουλήσουν λίρες για να πάρουν το δολάριο για να πάνε να αγοράσουν πράγματα από το εξωτερικό», επεσήμανε.
Αυτό όμως, τόνισε, αυξάνει συνεχώς την ζήτηση άλλων νομισμάτων και έτσι η Τουρκία αναγκάστηκε να τυπώσει περισσότερο χρήμα με αποτέλεσμα να υπάρχει πολύ πληθώρα και να έχασε την αξία της η λίρα.
Επιπρόσθετα, υπάρχει η διστακτικότητα από ξένους επενδυτές για αγορά των ομόλογων της Τούρκικης Κυβέρνησης. «Η Κεντρική Κυβέρνηση πουλά χρεόγραφα για να δανειστεί από ξένους επενδυτές. Εκείνοι οι ξένοι επενδυτές γίνονται όλο και πιο διστακτικοί να αγοράσουν τούρκικης κυβέρνησης ομόλογα με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ζήτηση για την τουρκική λίρα», εξήγησε ο Οικονομολόγος.
Η τούρκικη οικονομία αυτή την στιγμή βρίσκεται ένα βήμα μακριά από το να γίνει η νέα Αργεντινή όπου δεν άξιζε τίποτα το νόμισμα σε μια φάση, είπε χαρακτηριστικά ο κ. Γιαλελής.
Επηρεάζονται και τα κατεχόμενα – Ο ρόλος της πανδημίας στην πτώση της λίρας
Σε ερώτηση μας αν επηρεάζονται τα κατεχόμενα από την κατρακύλα της λίρας ο κ. Γιαλελής απάντησε καταφατικά. «Τα κατεχόμενα επειδή έχουν την τούρκικη λίρα επηρεάζονται. Χίλια της εκατό θα επηρεαστούν και μελλοντικά. Είναι συνδεδεμένοι με την Τουρκία και δεν μπορούν να το αποφύγουν, ότι γίνεται στην Τουρκία γίνεται και στα κατεχόμενα. Για παράδειγμα, αν έχανε την αξία του το ευρώ θα επηρεαζόμασταν και εμείς που το χρησιμοποιούμε», είπε.
Όσον αφορά τον ρόλο της πανδημίας στην πτώση της λίρας, ο κ. Γιαλελής ανέφερε ότι η υποτίμηση της λίρας ξεκίνησε πολύ πιο πριν από την πανδημία αλλά η πανδημία από πλευράς της επηρέασε σημαντικά τον τουρισμό: «Ποιος θα πάει τώρα εν μέσω πανδημίας στην Τουρκία παρόλο που είναι φθηνά; Αν τελειώσει η πανδημία σίγουρα τότε θα έχουν ζήτηση γιατί όλοι θα θέλουν να πάνε κάπου φθηνά και στην Τουρκία είναι αρκετά φθηνά», δήλωσε.
>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<
Το πρόβλημα ξεκίνησε με τον τουρισμό αλλά επεκτάθηκε με τον πληθωρισμό, είπε και συνέχισε: «Ο πληθωρισμός είναι καταστροφικός. Θέλεις ένα πληθωρισμό γύρω στο 2% για να προχωρά η οικονομία και για να κρατήσεις τον πληθωρισμό χρησιμοποιείς τα interest rates (επιτόκια). Αν δεις ότι ψηλώνει ο πληθωρισμός σου, ψηλώνεις τα interest rates και έτσι χαμηλώνει ο πληθωρισμός. Στην Τουρκία δεν μπορούσαν να το κάνουν αυτό διότι τα interest rates τους είναι ήδη 10%. Ότι εισάγουν πρέπει να τυπώσουν για να το εισάγουν και άμα τυπώνεις συνέχεια η αξία του νομίσματος σου πέφτει», εξήγησε.
Προβλέψεις και εκτιμήσεις για το μέλλον
Με τον ρυθμό που πάει η τουρκική λίρα θα συνεχίσει και άλλο την πτώση, προέβλεψε. «Αν βρεθεί το εμβόλιο του κορωνοϊού σίγουρα θα έχει μια υποχώρηση αλλά φαίνεται ότι σε σύγκριση με το ευρώ ή το δολάριο θα είναι πολύ σύντομη. Επίσης αν η Τουρκία δεν ενταχθεί στο IMF (ΔΝΤ) θα έχει σοβαρά προβλήματα, αν και δεν θέλει να μπει γιατί θα τους ελέγχουν οι Αμερικάνοι», κατέληξε ο κ. Γιαλελής.
Την ίδια ώρα δυσοίωνες εκτιμήσεις προβλέπουν υποτίμηση που ενδέχεται να αγγίξει το 48%. Προβλέπετε πως τουρκικές εταιρείες και κυρίως μεγάλες κατασκευαστικές που δανείζονται κοινοπρακτικά δάνεια σε δολάρια και σε ευρώ προοδευτικά θα δυσκολευτούν να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις, καλούμενες να εισπράξουν σε τουρκικές λίρες και να αποπληρώσουν σε δολάρια και ευρώ.
Από πλευράς του, ο Τούρκος Υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ ανέφερε την Τρίτη 29/9 ότι η τουρκική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 0,3% φέτος καθώς ανακάμπτει από τον αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού, ενώ σημείωσε ότι η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 9,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2020.
Επιπρόσθετα, δήλωσε ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί το τέταρτο τρίμηνο του 2020 συγκριτικά με το τρίτο αλλά θα επιταχυνθεί στο 5,8% το 2021. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η οικονομία ίσως συρρικνωθεί κατά 1,5% φέτος με βάση το χειρότερο σενάριο και θα αναπτυχθεί κατά 3,7% την επόμενη χρονιά.
Τέλος, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) σε έκθεση της εκτιμά ότι η οικονομία της Τουρκίας θα συρρικνωθεί κατά 3,5% το 2020, προτού καταγράψει ισχυρή ανάκαμψη το 2021.
Στην έκθεσή της, η EBRD ανέφερε επίσης ότι αναμένει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Τουρκία να επιστρέψει στα επίπεδα του 2019 έως το τέλος του 2022.