• Σε ποιες περιπτώσεις καταβάλλεται και σε ποια κατηγορία προσωπικού
• Υποχρεωτικός μόνο εάν υπάρχει συμφωνία ή πρόνοια στη συλλογική σύμβαση
• Τι γίνεται με τα φιλοδωρήματα (μπόνους)

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου
 
Ο 13ος μισθός είναι για τα κυπριακά νοικοκυριά μια μεγάλη «ανάσα» τώρα τις γιορτές. Οι εργαζόμενοι, κατά πλειοψηφία, λαμβάνουν 13ο μισθό παρόλο που μετά την κρίση του 2013 αυξάνονται όλο και συχνότερα οι εργοδότες που δεν καταβάλλουν το ωφέλημα αυτό στο προσωπικό τους. Ούτως ή άλλως η καταβολή του 13ου, όπως και του 14ου μισθού, δεν είναι υποχρεωτική από τον νόμο, για τις περιπτώσεις του ιδιωτικού τομέα.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<< 

Ωστόσο καταβάλλονται όταν συμπεριλαμβάνονται στη συλλογική σύμβαση, σε ατομικό συμβόλαιο ή υπάρχει συμφωνία εργοδότησης ή άλλης μορφής συμφωνία ή ακόμη όταν περιλαμβάνεται στην πρακτική που ακολουθείται από την κάθε εταιρεία.
Με τον όρο πρακτική, σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, εννοούμε όταν δεν υπάρχει ή δεν υπήρχε σχετική γραπτή συμφωνία, όμως παραχωρήθηκε 13ος ή/και 14ος μισθός σε εργαζόμενους τα προηγούμενα χρόνια. 
Με βάση τον περί Ενημέρωσης του Εργοδοτούμενου από τον Εργοδότη για του Όρους που διέπουν τη σύμβαση ή τη Σχέση Εργασίας Νόμο, κάθε εργοδότης είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει γραπτώς τον εργοδοτούμενο για τους όρους εργοδότησής του, περιλαμβανομένου και του 13ου ή/και 14ου μισθού, εκεί και όπου παραχωρείται.

Η Brief επιχειρεί να απαντήσει σε ορισμένα βασικά ερωτήματα σε σχέση με τον 13ο μισθό.
Για παράδειγμα,  ένας εργοδότης μπορεί να παρέχει 13ο ή/και 14ο μισθό σε ορισμένους μόνο εργοδοτούμενους στην ίδια επιχείρηση; Μόνο αν υπάρχει συμφωνία ή πρακτική για παροχή τέτοιων ωφελημάτων, πρέπει να καταβάλλεται. Στην περίπτωση που σε συγκεκριμένο εργοδοτούμενο δεν καταβλήθηκε ποτέ 13ος ή/και 14ος μισθός και δεν υπάρχει οποιαδήποτε γραπτή δέσμευση του εργοδότη σχετικά με το εν λόγω ωφέλημα, τότε, για τον συγκεκριμένο εργοδοτούμενο, δεν υποχρεούται να τον καταβάλει.
Μερική και πλήρης απασχόληση
Επίσης όταν στην ίδια επιχείρηση εργοδοτούνται υπάλληλοι με μερική απασχόληση, εάν καταβάλλεται 13ος ή/και 14ος μισθός σε εργαζόμενους με πλήρη απασχόληση, τότε θα πρέπει να καταβάλλεται κατ’ αναλογία και στους υπάλληλους με μερική απασχόληση. Στις περιπτώσεις που στην ίδια επιχείρηση εργοδοτούνται υπάλληλοι ορισμένου χρόνου, εάν καταβάλλεται 13ος ή/και 14ος μισθός σε υπάλληλους αορίστου χρόνου, τότε θα πρέπει να καταβάλλεται ή άλλο αντισταθμιστικό ωφέλημα και στους υπάλληλους ορισμένου χρόνου.

>>> ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΥΠΡΟΣ - ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF <<< 

Συμφωνία ή πρακτική
Ένα άλλο ερώτημα που θέτουν οι εργαζόμενοι είναι αν εργοδότης που παρείχε 13ο ή/και 14ο μισθό ή φιλοδώρημα τον προηγούμενο χρόνο οφείλει να συνεχίσει να τα παρέχει και τον επόμενο χρόνο. Στις περιπτώσεις που τα ωφελήματα αυτά αποτελούν μέρος του συνολικού ετήσιου μισθού ή υπάρχει συμφωνία ή πρακτική να καταβάλλονται, τότε ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει τον 13ο ή και 14ο μισθό και το επόμενο έτος.  Στην περίπτωση φιλοδωρήματος (μπόνους), το οποίο δεν σχετίζεται με μισθό, εναπόκειται στον εργοδότη εάν επιθυμεί να καταβάλει φιλοδώρημα και τον επόμενο χρόνο.
Υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας υπάλληλος λαμβάνει 13ο μισθό και κατά τη διάρκεια του χρόνου απουσιάζει με άδεια ασθενείας ή μητρότητας ή γονική άδεια. Σε τέτοιες περιπτώσεις, εάν στους γραπτούς όρους εργοδότησής του έχει ενσωματωθεί πρόνοια για καταβολή του 13ου μισθού που να περιλαμβάνει τις πιο πάνω περιόδους απουσίας, τότε ο εργοδότης οφείλει να τον καταβάλλει.

Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις που υπάρχει πρακτική πληρωμής ολόκληρου του 13ου μισθού κατά τη διάρκεια των πιο πάνω περιόδων σε άλλους εργοδοτούμενους. Εάν όμως, στους γραπτούς όρους απασχόλησης αναφέρεται ότι 13ος μισθός παραχωρείται μόνο για την περίοδο που καταβάλλεται μισθός στον εργοδοτούμενο, τότε δεν δικαιούται 13ο μισθό για το διάστημα που απουσίαζε και δεν του καταβαλλόταν μισθός. Στην περίπτωση αυτή εναπόκειται στον εργοδότη, εάν το επιθυμεί, να δώσει ολόκληρο τον 13ο μισθό ή αναλογία αυτού για τους μήνες που έχει εργαστεί με φυσική παρουσία στην επιχείρηση.