• Αποκαλυπτικά στοιχεία από τον οίκο Oliver Wyman για τις επιπτώσεις της ρωσο-ουκρανικής κρίσης
• Ποια τα «μαύρα» σημεία και πώς πρέπει να γίνει η διαχείρισή τους
• Προς πιθανή αύξηση πληθωρισμού λόγω των αυξημένων αμυντικών δαπανών και της οικονομικής βοήθειας

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου

Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα βρίσκεται σε πλήρη διασύνδεση. Οι εξελίξεις στη Ρωσία και Ουκρανία δεν αποκλείεται να δημιουργήσουν φαινόμενο ντόμινο με πολλαπλές και μη αναμενόμενες επιπτώσεις. Ήδη, σύμφωνα με ανάλυση του οίκου Oliver Wyman, ορισμένες τράπεζες, εδώ και αρκετά χρόνια, εξετάζουν σενάρια σε περίπτωση ρωσικής εισβολής σε γειτονική της χώρα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης σειράς γεωπολιτικών σεναρίων. 

Σύμφωνα με την ανάλυση που κοινοποιήθηκε μόλις πρόσφατα, «ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος έχει πυροδοτήσει μια αντίδραση συντονισμένων πολιτικών από όλο τον πλανήτη. Η πρώτη προτεραιότητα ήταν ανθρωπιστικής φύσης, το ενδιαφέρον για στήριξη όσων επηρεάστηκαν άμεσα από την ανθρωπιστική κρίση. Η κρίση που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας έχει ευρύτατες συνέπειες στον τομέα της παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Το χρηματοοικονομικό σύστημα βρίσκεται στο επίκεντρο της συντονισμένης αντίδρασης, ως ο κύριος μηχανισμός διαβίβασης των κυρώσεων που επιβάλλονται κατά της Ρωσίας, ως κέντρο βάρους του οικονομικού αντίκτυπου της κρίσης και ως ένα δυναμικό οικοσύστημα που αναμένεται να εξελιχθεί ως απάντηση στη διαρθρωτική αλλαγή».

Η Ρωσία αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 2% των παγκόσμιων τραπεζικών πόρων. Το άνοιγμα των ξένων τραπεζών στους Ρώσσους δανειολήπτες κυμαίνεται πάνω από τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε ενεργητικό και μειώθηκε κατά 50% κατά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Οι επιπτώσεις στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα ενδέχεται να περιοριστούν, παρόλο που ο κίνδυνος μετάδοσης δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος ίσως προέλθει από ευρύτερες γεωπολιτικές, μακροοικονομικές και συστημικές μεταβολές που θα μπορούσαν να προκύψουν από την κρίση.

Οι μεγάλες προκλήσεις

Ο οίκος αναλύει τις  κύριες επιπτώσεις που θα δεχθεί ο κλάδος των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών:

Επίπτωση #1:Κίνδυνοι από τη διαχείριση ενός ταχέως μεταβαλλόμενου και πολύπλοκου πλαισίου επιβολής κυρώσεων

Μια από τις αμεσότερες επιπτώσεις για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι η ανάγκη ταυτόχρονης συμμόρφωσης με τα καθεστώτα επιβολής κυρώσεων από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα κράτη. Οι προκλήσεις πιθανότατα να υποχρεώσουν τις επιχειρήσεις να αντιληφθούν ότι η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.

Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι έτοιμες για πιθανές νέες κυρώσεις, να βελτιώσουν την ετοιμότητά τους και να στρέψουν την προσοχή τους σε περιοχές όπου υπάρχει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων μελλοντικά ώστε να διασφαλίσουν την ευελιξία κατά την ταχεία διαδικασία επιβολής τους.

Επίπτωση #2:Δύσκολες αποφάσεις για το ρωσικό αποτύπωμα στο εσωτερικό

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με ενεργή παρουσία στη Ρωσία θα χρειαστεί να λάβουν δύσκολες αποφάσεις. Οι κυρώσεις, ο αποκλεισμός από την υποδομή της παγκόσμιας αγοράς, οι πιέσεις από τους μετόχους και η ανάγκη για διαφύλαξη του ονόματός τους καθιστούν ολοένα και δυσκολότερη τη διατήρηση των επιχειρησιακών τους δραστηριοτήτων στη Ρωσία.

Ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις της Δύσης οι οποίες έχουν θυγατρικές εταιρείες στη Ρωσία - συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον έξι μεγάλων τραπεζών της - η σωστή κίνηση είναι αυτή της εξόδου. Ήδη, ορισμένες χώρες έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία.

Επίπτωση #3:Προκλήσεις στη ρευστοποίηση ή τη διαχείριση υφιστάμενων ρωσικών ομολόγων

Οι ξένοι επενδυτές έχουν στην κατοχή τους τουλάχιστον 150 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρωσικά ομόλογα. Οι κυρώσεις, η παύση των συναλλαγών με το Χρηματιστήριο της Μόσχας και η απαγόρευση της πώλησης τίτλων εκ μέρους ξένων κατόχων έχουν παγώσει αποτελεσματικά το ενεργητικό της Ρωσίας. Η ρευστότητα έχει μειωθεί κατακόρυφα και οι κάτοχοι αυτών των τίτλων δεν είναι σε θέση να πουλήσουν. Ο επαναπατρισμός των κερδών είναι περιορισμένος εξαιτίας του αποκλεισμού ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το SWIFT. Επιπλέον, ορισμένα διεθνή κεντρικά αποθετήρια αξιών (ICSDs)  έχουν αναστείλει τις συναλλαγές με ρωσικά ομόλογα, κλείνοντας μια από τις διεξόδους για τους διεθνείς επενδυτές.

Επίπτωση #4: Πιστωτικό άνοιγμα στη ρωσική οικονομία και ευρύτερη μετάδοση

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι εκτεθειμένα σε διάφορους πιστωτικούς κινδύνους που θα πρέπει να αξιολογήσουν άμεσα:

• Άμεσα ανοίγματα στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό και οικονομικό σύστημα μέσω θυγατρικών. 
• Άνοιγμα σε ρωσικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έμμεσα μέσω της διατραπεζικής αγοράς, ή σε άλλες τράπεζες.
• Άνοιγμα στο ρωσικό δημόσιο χρέος μέσω της άμεσης κατοχής κρατικών ομολόγων ή παράγωγων μέσων. 
• Άνοιγμα σε ρωσικές επιχειρήσεις και ιδιώτες, όπως δάνεια, πιστωτικά όρια και ασφαλιστικά προϊόντα. Τα διεθνή κεφάλαια περιλαμβάνουν τουλάχιστον 150 δισεκατομμύρια δολάρια άμεσου ανοίγματος στο ενεργητικό της Ρωσίας.
• Άνοιγμα σε επιχειρήσεις που είναι εκτεθειμένες και οι ίδιες σε προμηθευτές ή σε πρώτες ύλες από τη Ρωσία και την Ουκρανία ή άλλες επηρεαζόμενες περιοχές.
• Άνοιγμα σε επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από νέες πληθωριστικές πιέσεις και περιορισμούς στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Επίπτωση #5:Αυξημένες απειλές στον κυβερνοχώρο απαιτούν αυξανόμενες αμυντικές δράσεις  

Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Δύσης διαβλέπουν υψηλό κίνδυνο επιθέσεων στον κυβερνοχώρο σε σημαντικές υποδομές της, συμπεριλαμβανομένου και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επιπλέον, καιροσκοπικοί φορείς  χρησιμοποιούν ήδη τη σύγκρουση ως συγκάλυψη για να ξεκινήσουν επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί.

Σε απάντηση, αρκετές τράπεζες έχουν αυξήσει τις ασκήσεις ασφαλείας στον κυβερνοχώρο, την επίβλεψη των δραστηριοτήτων, την εκπαίδευση και τις πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης – αυξάνοντας επίσης το δυναμικό τους για να εξουδετερώσουν ενδεχόμενες επιθέσεις.

Επίπτωση #6:Διαταράξεις και αποκλίσεις στο πεδίο των μακροοικονομικών προοπτικών 

H  ανάπτυξη και ο πληθωρισμός θα μπορούσαν επίσης να αυξηθούν από τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες και την οικονομική βοήθεια. Ωθώντας προς μια διαφορετική κατεύθυνση, οι ευρύτερες επιπτώσεις στον πιστωτικό τομέα θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στην ανάπτυξη και να καταστήσουν αναγκαία την αναθεώρηση του αντισταθμίσματος με τον πληθωρισμό στο προσεχές μέλλον. Οι τράπεζες έχουν συναινέσει σε αύξηση των επιτοκίων, ωστόσο θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση σε ενδεχόμενες μεταβολές σε αυτή την κατεύθυνση δεδομένης της ύπαρξης αυτών των μη αναμενόμενων εξελίξεων. 

Επίπτωση #7:Η προτεραιότητα της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και η αβέβαιη πορεία προς τις μηδενικές εκπομπές

Η Ευρώπη εξαρτάται από τη Ρωσία για πάνω από το ένα τρίτο του εφοδιασμού της με φυσικό αέριο και γύρω στο ένα τρίτο με μεταφορά μέσω των ουκρανικών αγωγών φυσικού αερίου. Το κόστος αντανακλάται στις αυξημένες τιμές ενέργειας και στην επείγουσα ανάγκη για εξεύρεση πηγών ενέργειας από άλλες χώρες. Η Γερμανία έχει μπλοκάρει την έγκριση για λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου NordStream 2 ο οποίος θα μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο απευθείας στη Γερμανία.

Επίπτωση #8: Ανάπτυξη crypto, stablecoin και CBDC

Δεδομένης, ωστόσο, της εξαιρετικά διευρυμένης χρήσης των κυρώσεων ως μέτρο εξάσκησης γεωπολιτικής πίεσης, συμπεραίνουμε ότι θα υπάρξει περισσότερη δημοσιοποίηση και ενδεχομένως μεγαλύτερη στήριξη στον ευρύτερο κανονισμό για τα κρυπτονομίσματα.

Τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDC) έχουν ήδη δρομολογηθεί ή είναι υπό σχεδιασμό ή υπό εξέταση σε πολλές δικαιοδοσίες ως  μέσο πραγμάτωσης διαφόρων στόχων. 

Επίπτωσή #9:Γεωπολιτικός επανακαθορισμός με ενδεχόμενη αναδιαμόρφωση του πλαισίου πολιτικής

Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη πρέπει να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν έναν ιδιαίτερα συντονισμένο «πύργο ελέγχου» για να διαχειριστούν τις διάφορες απειλές που προέρχονται από τη δεδομένη απάντησή τους στην κρίση αλλά και να αντιμετωπίσουν τις πολύπλοκες επιπτώσεις.