•    Η Κύπρος ελπίζει μόνο στη Βρετανία και Ισραήλ
•    Το τουριστικό αποτύπωμα του έτους από την Οxford Εconomics
 

ΓΡΑΦΕΙ Η
ΧΡΥΣΩ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ

«Λαβωμένες» τουριστικά θα βγουν από την υγειονομική κρίση οι μεσογειακές χώρες καθώς εκτιμάται ότι δεν αποκλείεται να χαθεί και η φετινή τουριστική χρονιά. Το «κλειδί» στην επιστροφή του τουρισμού στη Μεσόγειο βρίσκεται στο ποσοστό και στην κλίμακα ανάκαμψης του τομέα, με την  προϋπόθεση ότι θα γίνει ευρύς εμβολιασμός του πληθυσμού των χωρών ο οποίος, ωστόσο, δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν από το καλοκαίρι του 2021.

Στην Κύπρο, σύμφωνες με αναλυτές της αγοράς, η ανάκαμψη στον τουριστικό τομέα αναμένεται από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και συνδέεται επίσης με τα διεθνή προγράμματα εμβολιασμού. Η μεγαλύτερη ελπίδα εναποτίθεται στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ, απ’ όπου προέρχεται πέραν του 40% των τουριστικών αφίξεων, και είναι σήμερα σε αρκετά προχωρημένο στάδιο στα προγράμματα εμβολιασμών.

Οι μεσογειακές χώρες αναμένουν βελτίωση στην τουριστική δραστηριότητα το προσεχές καλοκαίρι και στα τέλη του 2021, σχετική με το 2020, αλλά μια πλήρης ανάκαμψη με επιστροφή στα προ-πανδημίας επίπεδα δραστηριοποίησης θα χρειαστεί τουλάχιστον ακόμη έναν χρόνο. 

Επιπλέον, τόσο ο εγχώριος όσο και ο διεθνής τουρισμός θα έχουν διαφορετικούς ρυθμούς ανάκαμψης.  Η ζήτηση στον εγχώριο τουρισμό θα παρουσιάσει άνοδο καθώς αίρονται οι εγχώριοι περιορισμοί. Ο διεθνής τουρισμός θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο να επανακάμψει, παραμένοντας άμεσα συνδεδεμένος με το αποτέλεσμα των εμβολιαστικών εκστρατειών και των τουριστικών περιορισμών σε διεθνές επίπεδο.

Χάσμα με την Ευρωζώνη
Η εγνωσμένου κύρους Oxford Economics, ηγέτιδα στις παγκόσμιες προβλέψεις και στις ποσοτικές αναλύσεις, σε μελέτη της για τις επιπτώσεις του τουρισμού στις χώρες της Μεσογείου, από την παρατεταμένη υγειονομική κρίση, εκτιμά πως «αν ακόμη μια χρονιά πάει χαμένη για τον τουρισμό, η ζημιά στις οικονομίες των μεσογειακών χωρών θα διευρύνει το χάσμα στο ΑΕΠ με τις βασικές χώρες της Ευρωζώνης.

Οι αναλυτές της Oxford σημειώνουν ότι «οι χώρες της Μεσογείου υπέστησαν ορισμένες από τις μεγαλύτερες απώλειες στο ΑΕΠ στην Ευρωζώνη τη χρονιά που μας πέρασε, κυρίως εξαιτίας της κατάρρευσης του τουρισμού». Στην αρχική τους πρόβλεψη εκτιμούν «μερική ανάκαμψη το 2021 καθώς οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί αίρονται σταδιακά κατά το τρέχον έτος, αν και η εν λόγω προοπτική παραμένει σε μεγάλο βαθμό αβέβαιη». 

Οι μειώσεις του ΑΕΠ
Σύμφωνα με την Oxford Economics «ο τουριστικός τομέας υπήρξε από τους τομείς που δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα από την πανδημία, με τις τουριστικές αφίξεις στις χώρες της Μεσογείου να μειώνονται κατά 60%-80% ετησίως κατά το 2020. Η τουριστική δραστηριότητα παρουσίασε μερική ανάκαμψη το καλοκαίρι του 2020 καθώς πραγματοποιήθηκε η άρση ορισμένων περιορισμών. Παρόλα αυτά, η κατάρρευση του τουρισμού συνέβαλε σε τεράστιες μειώσεις του ΑΕΠ κατά 8% -11% στην Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα το 2020». 

Oι αναλυτές της Oxford, οι οποίοι παρακολουθούν λεπτομερώς όλες τις χώρες και τις αγορές, επισημαίνουν πως «το καλοκαίρι του 2021 αναμένεται να έχουμε παρόμοια ή και μεγαλύτερη τουριστική δραστηριότητα από εκείνη του περασμένου έτους. Ο τουρισμός θα συνεχίσει να υποστηρίζεται από ένα ισχυρότερο από το συνηθισμένο  εγχώριο μερίδιο ταξιδιωτών, καθώς οι διεθνείς ταξιδιωτικοί περιορισμοί θα είναι οι τελευταίοι που θα αρθούν και οι πολίτες θα παραμείνουν απρόθυμοι να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Ωστόσο, δεν αναμένουμε πλήρη ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του τουριστικού τομέα, στα προ-πανδημίας επίπεδα μέχρι τουλάχιστον τις αρχές του 2023, ακολουθώντας την ανάκαμψη του ΑΕΠ και της εγχώριας ζήτησης».

Καθυστέρηση στο εμβόλιο
Η μεγαλύτερη ανησυχία τους εντοπίζεται «στις καθυστερήσεις στην παραγωγή και διανομή των εμβολίων, καθώς και η εξάπλωση περισσότερο μεταδιδόμενων μεταλλάξεων του ιού, οι οποίες  θέτουν τεράστιους αρνητικούς κινδύνους στις αρχικές μας προβλέψεις για την πορεία των χωρών της Μεσογείου. Αναμένεται μια περισσότερο σταδιακή ανάκαμψη σε περίπτωση που ο διεθνής τουρισμός το 2021 είναι παρόμοιος με το προηγούμενο έτος, και με τον αντίκτυπο στο ΑΕΠ να παραμένει αρνητικός». 

Δουλεύοντας στο αρνητικό αυτό σενάριο, οι αναλυτές επισημαίνουν πως οι οικονομικές επιπτώσεις θα ήταν πολύ ελαφριές για την Ιταλία, αλλά θα αφαιρούσαν 1% από το ΑΕΠ της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, και 6% από το ΑΕΠ της Ελλάδας. 

Σημειώνουν πως το 2020 αποτέλεσε ένα πρωτόγνωρα «αφιλόξενο» έτος για τις διεθνείς τουριστικές αφίξεις, οι οποίες παρουσίασαν μείωση της τάξης του 60%-80% στα μεσογειακά κράτη. Η τουριστική βιομηχανία συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα των εν λόγω χωρών, συνεπώς οι απώλειες στο ΑΕΠ τους ήταν τεράστιες.

Θολές προοπτικές
Απαντώντας στο ερώτημα «Πώς θα μοιάζει η ανάκαμψη του τουρισμού στις χώρες του Νότου;» καταγράφουν: «Αναμένεται κάποια ανάκαμψη στην τουριστική δραστηριότητα από τα τέλη του β’ τριμήνου και στις αρχές του γ’ τριμήνου του 2021 καθώς θα αίρονται σταδιακά οι περιορισμοί, επιτρέποντας στην άνοδο της κινητικότητας, αν και οι προοπτικές ανάκαμψης του τουριστικού τομέα παραμένουν θολές. Αναμένεται σημαντική ετήσια αύξηση των διεθνών αφίξεων στην Ευρώπη κατά το 2021,  οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για τις χώρες της Μεσογείου, παρόλο που ο συνολικές διανυκτερεύσεις στην περιοχή θα συνεχίσουν να παραμένουν περισσότερο από 30% χαμηλότερες από τα επίπεδα του 2019. Η εμπιστοσύνη  στην ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία στην περιοχή της Μεσογείου ανέκαμψε εν μέρει μόνο κατά την προηγούμενη θερινή περίοδο λόγω των μειωμένων ποσοστών μετάδοσης του κορωνοϊού, αλλά στη συνέχεια η κατάσταση επιδεινώθηκε εκ νέου λόγω περαιτέρω εξάπλωσης του ιού καθώς και της γενικής κατάστασης της υγείας». 

Εκτιμάται ότι το αίσθημα εμπιστοσύνης των ταξιδιωτών θα χρειαστεί χρόνο για να αποκατασταθεί πλήρως, καθώς οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί έχουν επεκταθεί και η αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική κατάσταση της οικονομίας παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Προτιμήσεις και κατανάλωση
Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση της Oxford Economics, η εγχώρια ταξιδιωτική συνιστώσα θα αποτελέσει σημαντικό στοιχείο στην τουριστική ανάκαμψη του 2021:

Πρώτο, οι χώρες με μεγαλύτερη εγχώρια ανθεκτικότητα (στη βάση του μέσου όρου των επισκέψεων, των διανυκτερεύσεων και των εξόδων) ενδέχεται να παρουσιάσουν μεγαλύτερη ανάκαμψη το 2021 και 2022. 

Δεύτερο, οι προτιμήσεις των καταναλωτών για ταξιδιωτικούς προορισμούς, όταν και εφόσον αρθούν οι περιορισμοί, θα διαδραματίσουν εξίσου σημαντικό ρόλο στην ανάκαμψη των τουριστικών επενδύσεων. 

Τρίτο, αναμένεται ότι οι καταναλωτικές συνήθειες θα περάσουν σύντομα σε φυσιολογικά επίπεδα μετά από μια αρχική επανάκαμψη και τη μείωση των καταθετικών επιτοκίων, που σημείωσαν αύξηση το 2020 καθώς οι περίοδοι καραντίνας ανέκοψαν κάθε ευκαιρία για δαπάνη χρημάτων.

Ακόμα κι αν αναμένονται οι χώρες της Μεσογείου να σημειώσουν σημαντική ανάκαμψη στην τουριστική τους βιομηχανία κατά το 2021, τα επίπεδα θα παραμείνουν χαμηλότερα από εκείνα του 2019. 

Στο βασικό σενάριο εκτιμάται: 
•    Πλήρης ανάκαμψη των εξαγωγών υπηρεσιών στα προ-πανδημίας επίπεδα κατά τις αρχές του 2023.
•    Η ζήτηση για διεθνείς ταξιδιωτικούς προορισμούς θα ωθήσει τις τουρισμό στις χώρες της Μεσογείου. 

Η ανάκαμψη του τουριστικού τομέα  θα μπορούσε να είναι βραδύτερη αν η υγειονομική κατάσταση δεν βελτιωθεί σημαντικά κατά τους προσεχείς μήνες:
•    Σε αυτή την περίπτωση, οι ζημιές που θα υποστεί ο τουριστικός τομέας θα είναι μεγαλύτερες.
•    Σε αυτό το σενάριο, οι χώρες της Μεσογείου οι οποίες στηρίζονται σε μεγάλα μερίδια εισερχόμενου τουρισμού ενδέχεται να τα πάνε χειρότερα από ό,τι στο βασικό σενάριο ανάκαμψης. 

«Θεωρούμε», αναφέρουν, «την εξέλιξη του τουριστικού τομέα ίσως ως τον πιο σημαντικό αρνητικό κίνδυνο στις προβλέψεις για τον ευρωπαϊκό Νότο. Οι χώρες με μεγάλες αγορές εσωτερικού τουρισμού θα είναι σε πλεονεκτικότερη θέση στην ανάκαμψη, όπως και εκείνες που μπορούν με περισσότερη ευκολία να μεταφερθούν από την εισερχόμενη στην εγχώρια τουριστική αγορά».

Και σημειώνουν: «Ας υποθέσουμε ότι το ισοζύγιο των υπηρεσιών για το δεύτερο μισό του 2021 θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα με το δεύτερο μισό του 2020, ενώ διατηρούμε και τις υπόλοιπες συνιστώσες του ΑΕΠ ενδογενείς στο Παγκόσμιο Οικονομικό Μοντέλο. Με αυτή τη διευθέτηση, υποθέτουμε ο εγχώριος τουρισμός δεν θα αυξηθεί το τρέχον έτος και δεν θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερα επίπεδα εθνικής κατανάλωσης».