ΓΡΑΦΕΙ Η 
ΞΕΝΙΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Η χρηματοπιστωτική επιστήμη είναι αναγκαία για όλους στις μέρες μας και πιο επίκαιρη από ποτέ, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού μας έχει φέρει αντιμέτωπους με μια οικονομική κρίση που, όπως λένε διάφοροι οικονομικοί αναλυτές ανά το παγκόσμιο, είναι διαφορετική από άλλες, λόγω του απρόβλεπτου και όχι μόνο της κατάστασης.

Η πανδημία αυτή ανάγκασε επιχειρήσεις να αναστείλουν την εργασία τους, εργαζόμενους να μένουν σπίτι και την ίδια ώρα είμαστε αντιμέτωποι με ανακοινώσεις που αφορούν οικονομική στήριξη εργαζομένων, επιχειρήσεων, δανειοληπτών, επιδοτήσεις επιτοκίου δανείων, δανεισμό από Ευρωπαϊκά Ταμεία και άλλα οικονομικά νέα που μας αφορούν και σαν κράτος αλλά και σαν πολίτες προσωπικά για την επόμενη ημέρα.
 
Αφού λοιπόν εκτειθέμεθα σε πολλές οικονομικές ειδήσεις, δεν θα ήταν προς το συμφέρον μας να είχαμε τις γνώσεις, δεξιότητες και στοιχεία ώστε να αντιλαμβανόμαστε ακριβώς τι ακριβώς λένε οι οικονομικές ειδήσεις και την επίδραση τους στο νοικοκυριό μας;

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός είναι ο «ο συνδυασμός συνειδητότητας, γνώσης, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για τη λήψη σωστών χρηματοοικονομικών αποφάσεων, με απώτερο στόχο την επίτευξη της ατομικής χρηματοοικονομικής ευημερίας» (ΟΟΣΑ / Atkinson and Messy, 2012), επεσήμανε στην Brief αρμόδιο άτομο από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών αφού ήρθαμε σε επαφή μαζί τους, ως γνώστης του αντικειμένου.

Πιο συγκεκριμένα αναφέρει πως, ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός περιγράφει την περιορισμένη ικανότητα των πολιτών να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις που αφορούν την προσωπική οικονομική τους διαχείριση, τον οικονομικό τους προγραμματισμό, τις επενδύσεις τους και γενικότερα την οικονομική διαχείριση του νοικοκυριού τους. 

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Ποιες είναι οι βασικές έννοιες που θα έπρεπε να ξέρουμε για να μην είμαστε χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι για αρχή και πως μπορούμε να τις αναπτύξουμε ακόμη περισσότερο; Από ποια ηλικία θα έπρεπε να προστεθεί αυτός ο νέος τομέας στον ορίζοντα των γνώσεων μας; Τι θα μας προσφέρει παρακτικά η διεύρυνση των οικονομικών μας γνώσεων. Αυτά ήταν ανάμεσα στα ερωτήματα που η Brief έθεσε στον Κυπριακό Σύνδεσμο Χρηματοοικονομικών Αναλυτών (CFA Society Cyprus), ως ο τοπικός σύνδεσμος στην Κύπρο του Ινστιτούτου CFA, που έχει ως γνώμονα την ανάγκη για εξάλειψη της άγνοιας βασικών οικονομικών εννοιών από τη νέα γενιά.

1. Πως προέκυψε η ανάγκη για εξοικείωση με την χρηματοπιστωτική επιστήμη;

Η εξέλιξη του χρηματοοικονομικού και τραπεζικού τομέα, και ειδικά η αυτοματοποίηση τους, αναδεικνύει τη σημαντικότητα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού αφού πλέον οι ενήλικες καλούνται να αποφασίζουν και να αυτοματοποιούν πολλές χρηματοοικονομικές επιλογές και διαδικασίες με δική τους ευθύνη και γνώση ιδιαίτερα όσον αφορά βασικές χρηματοοικονομικές και τραπεζικές λειτουργίες. 

Επίσης, η (μη επαρκή) συνταξιοδότηση εξελίσσεται σε  πολύ σημαντικό θέμα ειδικά λόγω και της γήρανσης του πληθυσμού που συνεπάγεται ότι οι νέοι μας θα πρέπει να γνωρίζουν βασικές χρηματοοικονομικές αρχές για να μπορούν να προχωρήσουν σε επιπρόσθετες διευθετήσεις για την εξασφάλιση ικανοποιητικού εισοδήματος κατά τη διάρκεια των συνταξιοδοτικών τους χρόνων. 

Τέλος, οι διάφορες πρόσφατες οικονομικές κρίσεις έχουν αποδείξει ότι αρκετός κόσμος λόγω άγνοιας αναλαμβάνει υψηλό κίνδυνο χωρίς σωστή αξιολόγηση είτε αυτό αφορά επενδυτικές επιλογές, δανεισμό ή/και δαπάνες με αποτέλεσμα την οικονομική δυσχέρεια αλλά ακόμη και την οικονομική καταστροφή. \

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

2. Πως μπορούμε με ένα σύντομο τεστ να δούμε αν είμαστε χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι;

Διάφοροι οργανισμοί που ασχολούνται με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό εκδίδουν κατά καιρούς ερωτηματολόγια με βασικές ερωτήσεις σε διάφορες κατηγορίες για αξιολόγηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. 

Ένα σύντομο τεστ για τον οικονομικό αλφαβητισμό θα περιείχε ερωτήσεις για το επιτόκιο, τον ανατοκισμό, την έννοια του πληθωρισμού και πως επηρεάζει την αξία των χρημάτων, το κόστος του δανεισμού και τη σχέση μεταξύ δόσης, περίοδος αποπληρωμής και επιτόκιο, τη διαφορά μεταξύ κυμαινόμενου και σταθερού επιτοκίου, το ρόλο των τραπεζών και της χρηματιστηριακής αγοράς, την έννοια της επένδυσης και της σημασίας της διασποράς κινδύνου, κτλ. 

3. Ποιες βασικές έννοιες θα έπρεπε να γνωρίζουμε;

Ο οικονομικός προγραμματισμός ξεκινά από τα βασικά δηλαδή την αποταμίευση και τη σωστή διαχείριση των εσόδων-εξόδων και μετά επεκτείνεται στην επιλογή επενδύσεων και στη σωστή διαχείριση τους. 
Βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες που είναι σημαντικές για τον καθένα μας περιλαμβάνουν:

•    τον οικονομικό προϋπολογισμό, τη σχέση δηλαδή μεταξύ των εσόδων και εξόδων, την έννοια του ισοζυγισμένου προϋπολογισμού, τη διαδικασία πρόβλεψης οικονομικών αναγκών που θα προκύψουν ή μπορεί να προκύψουν στο βραχυπρόθεσμο ή μακροπρόθεσμο μέλλον και τη σημασία της αποταμίευσης για εκπλήρωση στόχων αλλά και για τη συνταξιοδότηση.
•    το δανεισμό, τη σημασία της λογικής χρήσης δανεισμού, την έννοια του κόστους του δανεισμού και τη σχέση μεταξύ επιτοκίου και διάρκεια αποπληρωμής και πως αυτό επηρεάζει το συνολικό κόστος ενός δανείου, τη σημασία της ρευστότητας και του λογικού επιπέδου δόσης σε σχέση με τα εισοδήματα μας, 
•    το ρόλο των χρηματοπιστωτικών και χρηματιστηριακών αγορών, πως λειτουργούν, γιατί είναι σημαντικές αυτές οι αγορές για την οικονομία,
•    την αποταμίευση και επένδυση, τη σημασία του ανατοκισμού και πως επωφελούμαστε από ένα μεγάλο χρονικό ορίζοντα όταν τα χρήματα μας ανατοκίζονται, τις επιλογές επένδυσης και ποιες είναι σωστές επενδυτικές πρακτικές για αυξημένη απόδοση και μειωμένο κίνδυνο, τη σημασία της διασποράς κεφαλαίου. 

>>>Διαβάστε ακόμη: Ενδιαφέρει οικογένειες: Δίνουν φτηνά σπίτια σε Λεμεσό & Λευκωσία

4. Πως μπορεί ο κάθε ένας από εμας από μόνος του να αναπτύξει κάποιες βασικές γνώσεις;

Ο καθένας από εμάς πρέπει να έχει καθαρή εικόνα του τι κερδίζει και τι ξοδεύει.  Μια απλή καταγραφή των εσόδων και των εξόδων, καθώς και των διαθέσιμων μετρητών και επενδύσεων μπορεί να μας δώσει μια αρχική εικόνα της οικονομικής μας κατάστασης. 

Για την απόκτηση περεταίρω γνώσεων, υπάρχουν (δωρεάν) σεμινάρια που διατίθενται μέσω του διαδικτύου για τις βασικές αρχές των χρηματοοικονομικών.  

Το πιο συνετό όμως είναι να συμβουλευτείτε κάποιον επενδυτικό σύμβουλο που εμπιστεύεστε. 

5. Ποιο το χρέος της πολιτείας σε αυτό το κομμάτι;

Πολλές χώρες, αντιλαμβανόμενες τη σημασία του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στο γενικό πληθυσμό, και στο γεγονός ότι η χρηματοοικονομική παιδεία πρέπει να προσφέρεται αμερόληπτα και από ανεξάρτητους φορείς για αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων, έχουν εισάγει προγράμματα εκπαίδευσης στην χρηματοοικονομική παιδεία. 

Η κάθε πολιτεία έχει χρέος και υποχρέωση να επενδύσει στην χρηματοοικονομική παιδεία και ιδιαίτερα στη χρηματοοικονομική παιδεία των νέων. 

Οι μαθητές των σχολείων αλλά και των πανεπιστημίων έχουν να επωφεληθούν ιδιαίτερα από τη μάθηση βασικών χρηματοοικονομικών θεμάτων, όπως είναι ο σωστός χρηματοοικονομικός προγραμματισμός, η σωστή διαχείριση του χρέους, η σημασία των σωστών επενδύσεων αλλά και των σωστών επιλογών όσο αφορά μεγάλες κεφαλαιουχικές αγορές,  λόγω του ότι α) έχουν το μακρύτερο επενδυτικό ορίζοντα μέχρι τη συνταξιοδότηση τους και έτσι τη δυνατότητα να επωφεληθούν το μέγιστο από τον ανατοκισμό και τον σωστό προγραμματισμό, και β) είναι σε αυτές τις ηλικίες που χτίζονται οι βάσεις και οι συνήθειες για τη σωστή διαχείριση τους χρέους και τη σημασία της αποταμίευσης. 

>>>Διαβάστε ακόμη: Ποιοι τελικά θα πάρουν 13ο μισθό για να... κινήσουν την αγορά

6. Πως θα μας βοηθήσει η εξοικείωση με αυτόν τον τομέα πρακτικά;

Διάφορες μελέτες έχουν καταλήξει ότι ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός σχετίζεται με αυξανόμενη τάση για αποταμίευση για συνταξιοδότηση, μειωμένη τάση για χρήση πιστωτικών καρτών, μειωμένο ενυπόθηκο δανεισμό, αυξανόμενη τάση για χρηματιστηριακές επενδύσεις, αυξημένη διασπορά επενδύσεων, και γενικά με αυξημένο πλούτο.

Εξίσου πολύ σημαντικό είναι ότι μελέτες έχουν δείξει ότι ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός σχετίζεται με καλύτερη προετοιμασία σε περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων. 

7. Ποιος είναι ο CFA και ποια η συμβολή του στον χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό – μελλοντικές δράσεις

Ο Κυπριακός Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών (CFA Society Cyprus)     είναι ο τοπικός σύνδεσμος στην Κύπρο του Ινστιτούτου CFA, το οποίο εδρεύει στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ και αριθμεί πάνω από 168.000 μέλη σε όλο τον κόσμο, παρέχοντας σε εξειδικευμένους χρηματοοικονομικούς αναλυτές, κατόπιν απαιτητικών εξετάσεων, την κορυφαία πιστοποίηση CFA (Chartered Financial Analyst). Ο Σύνδεσμος ιδρύθηκε το 2003 και σήμερα αριθμεί περισσότερους από 180 πιστοποιημένους χρηματοοικονομικούς αναλυτές (CFA Charterholders) οι οποίοι εργοδοτούνται κυρίως σε τράπεζες και χρηματοοικονομικούς οργανισμούς της Κύπρου. Τα μέλη του Συνδέσμου είναι τα πλέον καταρτισμένα, σε θεωρητικό αλλά και πρακτικό επίπεδο, άτομα για να αναλύουν θέματα σχετικά με την χρηματοοικονομική επιστήμη και ειδικότερα τις επενδύσεις.

Με γνώμονα την ανάγκη για εξάλειψη της άγνοιας βασικών οικονομικών εννοιών από τη νέα γενιά, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών, ξεκίνησε από το 2018 πρωτοβουλία παρουσιάσεων για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό σε δημόσια και ιδιωτικά λύκεια, με την υποστήριξη και την άδεια του Υπουργείου Παιδείας.

Στόχος του προγράμματος είναι η παρουσίαση των βασικών χρηματοοικονομικών εννοιών από μέλη του Συνδέσμου, σε μαθητές δημόσιων και ιδιωτικών λυκείων με σκοπό την προετοιμασία τους για χρηματοοικονομικές επιλογές και διαδικασίες για τις οποίες θα κληθούν μελλοντικά ως ενήλικες να λάβουν αποφάσεις. Συγκεκριμένα, οι παρουσιάσεις του CFA Society Cyprus για τον χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό καλύπτουν ένα εύρος χρηματοοικονομικών ενοτήτων, όπως ο Οικονομικός Προγραμματισμός, ο Δανεισμός, ο Χρηματοοικονομικός Τομέας, και η Αποταμίευση & Επενδύσεις, 

Η πιο πάνω πρωτοβουλία συνεχίζετε και κατά τη φετινή χρονιά 2020 σε συνεργασία με το ΥΠΠΑΝ. Συγκεκριμένα την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2020, ο Σύνδεσμος παρουσίασε διαδικτυακά σε μαθητές Α' και Β' λυκείου σε 7 (επτά) δημόσια σχολεία της Λευκωσίας ταυτόχρονα, και μίλησε για βασικές πτυχές της χρηματοοικονομικής παιδείας, ενώ προγραμματίζονται επιπρόσθετες παρουσιάσεις για μαθητές λυκείου άλλων πόλεων στο προσεχής μέλλον.