• Το βάρος των δημόσιων νοσηλευτηρίων κατά την πανδημία
• Οι ευθύνες του Οργανισμού μέχρι τον Μάιο 2024
• Οι προειδοποιήσεις Οδυσσέα και οι ανησυχίες για τα ελλείμματα

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου

Η υγειονομική κρίση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των συστημάτων υγείας διεθνώς και ειδικότερα των συστημάτων δημόσιας υγείας τα οποία ανέλαβαν και το μεγαλύτερο, εάν όχι αποκλειστικό βάρος, της διαχείρισης της πανδημίας.

Μόνο για αυτόν το λόγο η  δημόσια υγεία μάς δείχνει τον δρόμο για το μέλλον, την ανάγκη θέσπισης ενός πλήρους, συγκροτημένου και αξιόπιστου συστήματος Δημόσιας Υγείας.

Η διαχείριση της πανδημίας από το Υπουργείο Υγείας υλοποιείται σε συνεργασία με τον ΟΚΥπΥ και όλους τους επαγγελματίες υγείας των δημόσιων αυτονόμων κυρίως νοσηλευτηρίων. Ο ιδιωτικός τομέας, παρόλο που συμμετέχει στο Γενικό Σχέδιο Υγείας και που θα έπρεπε να επωμίζεται και όλες τις μεγάλες προκλήσεις της υγειονομικής κρίσης, παρακολουθεί και συμμετέχει, εισπράττοντας μόνο το χρήμα από τον ΟΑΥ. 

Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν από την πανδημία, η οποία δεν φαίνεται να τελειώνει τόσο εύκολα, ελπίζουμε να δίνουν μαθήματα για τη βελτίωση του επιπέδου προσφοράς υπηρεσιών υγείας προς τον πληθυσμό της Κύπρου, με πρωταρχική έγνοια τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.

Οι μεταρρυθμίσεις, οι βελτιώσεις και γενικότερα οι αλλαγές που αναμένουμε μετά το τέλος της πανδημίας είναι συνυφασμένες με ένα έτος ορόσημο για το Γενικό Σχέδιο Υγείας. 

Το ορόσημο του 2024

Ο ΟΚΥπΥ, ο οποίος φαίνεται πως χρεώνεται συνεχείς αποτυχίες για έλλειψη επικοινωνίας και καλής διαχείρισης των αυτόνομων νοσηλευτηρίων εν καιρώ κρίσης, έχει υποχρέωση να μηδενίσει τα ελλείμματά του μέχρι την 31η Μαΐου 2024. Ήδη, ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, σε επιστολή του προς την Επιτροπή Υγείας της Βουλής, προέβη σε συστάσεις για πιο συνετή διαχείριση, εποπτεία από το Υπουργείο Υγείας και κοινοβουλευτικό έλεγχο από τη Βουλή. Με την επισήμανση ότι «από τα μέχρι σήμερα δεδομένα και τους μέχρι σήμερα σχεδιασμούς, προδιαγράφεται με βεβαιότητα η αποτυχία του ΟΚΥπΥ να μηδενίσει τα ελλείμματά του μέχρι την 31η Μαΐου 2024» ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης σε επιστολή του, ημερομηνίας 3 Φεβρουαρίου 2021, και με στοιχεία από το Λογιστήριο του ΟΚΥπΥ αναφέρει: «Ο τριετής προγραμματισμός του προβλέπει ότι η κρατική χορηγία θα διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια ως ακολούθως: Το 2020 τα συνολικά προϋπολογιζόμενα έσοδα ήταν €516.796.226 και προϋπολογιζόμενη κρατική χορηγία €290.085.535 ή ποσοστό 56,1%. Το 2021 τα συνολικά προϋπολογιζόμενα έσοδα του οργανισμού ανέρχονται σε €552.816.652 και η προϋπολογιζόμενη κρατική χορηγία €168.970.648 ή 30,6%. Το 2022 τα συνολικά προϋπολογιζόμενα έσοδα ανέρχονται σε €573.890.375 και η προϋπολογιζόμενη κρατική χορηγία σε €190.220.507 ή 33,1% και το 2023 τα συνολικά προϋπολογιζόμενα έσοδα €575.321.564 και η προϋπολογιζόμενη κρατική χορηγία €191.651.695 ή ποσοστό 33,3%».

Η διοίκηση του ΟΚΥπΥ, η οποία είναι ανύπαρκτη εδώ και καιρό, αποδεικνύεται αδύναμη να αντιληφθεί τα προβλήματα και επιμελώς τα αποκρύβει επιρρίπτοντας ευθύνες σε άλλους. 

Είναι κοινά αποδεκτό πως η πανδημία επιβάρυνε τον Οργανισμό με πρόσθετα έξοδα αφού τα δημόσια νοσηλευτήρια ανέλαβαν σχεδόν αποκλειστικά το βάρος της διαχείρισής της και με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του ιατρικού και του νοσηλευτικού και άλλου προσωπικού δίνει τις μάχες των μαχών, όχι μόνο για να σωθούν ζωές των συνανθρώπων αλλά και να μην καταρρεύσει το σύστημα. 

Σχέδιο και προβλέψεις

Το Δ.Σ. του Οργανισμού είχε ανακοινώσει την ανάθεση σε ελεγκτικό οίκο την εκπόνηση του Στρατηγικού Επιχειρησιακού Σχεδίου το τέλος του 2020. Από τότε δεν ακούστηκε ούτε λέξη για τη στρατηγική του Οργανισμού, για τις επιπρόσθετες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν για μεγιστοποίηση των εσόδων του και τις οικονομικές προβλέψεις σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, με την ελπίδα πως θα γίνει συνετή διαχείριση και θα αποτραπούν τα εφιαλτικά σενάρια καταναγκαστικού ξεπουλήματος δημόσιων νοσηλευτηρίων.

Δεν πρέπει να υποτιμηθεί ότι ο οργανισμός αναλώνει τους πόρους και τις ενέργειές του για την πανδημία, υποβαθμίζοντας άλλες δράσεις που όφειλε να προωθήσει σε φυσιολογικό ανταγωνιστικό περιβάλλον του ΓεΣΥ. Επίσης, δεν πρέπει να υποτιμάται η μείωση προσέλευσης ασθενών, η σημαντικότερη πηγή εσόδων για τα αυτόνομα νοσηλευτήρια που, λόγω των περιοριστικών μέτρων, κατευθύνθηκαν ή κατευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα.

Τις ίδιες ανησυχίες καταγράφει και το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο, με την ευκαιρία της συζήτησης του ετήσιου κρατικού προϋπολογισμού, εκτιμά τους κινδύνους στα δημόσια οικονομικά όπως είναι η πιθανή έξαρση της πανδημίας, η επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας και οι πιθανές προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες από τη μη εύρυθμη λειτουργία του ΓεΣΥ και του ΟΚΥπΥ.

Το Υπουργείο Οικονομικών σε εκθέσεις του χαρακτηρίζει την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών από το ΓεΣΥ «ως έναν από τους δυνητικούς κινδύνους, κυρίως μέσω των ελλειμμάτων του ΟΚΥπΥ, τα οποία δύνανται να καλύπτονται από το κράτος μέχρι τις 31/5/2024 ενώ οι εργασίες του έχουν επιβαρυνθεί ιδιαίτερα, λόγω των επιδράσεων της πανδημίας και τον ρόλο που τα δημόσια νοσηλευτήρια αναγκάστηκαν να διαδραματίσουν».

Το αύριο και οι κόμβοι υγειονομικής περίθαλψης

Σύμφωνα με μελέτη της «Global Healthcare CEO Future Pulse» της KPMG, στην οποία συμμετείχαν οι διευθύνοντες σύμβουλοι ορισμένων από τους κορυφαίους δημόσιους και ιδιωτικούς παρόχους υγείας στον κόσμο, «η συντριπτική πλειοψηφία των CEOs συμφωνεί ότι το παραδοσιακό οικοσύστημα παροχής φροντίδας είναι υπό εξέλιξη, με το 70% να αναμένει από τα ίδια τα νοσοκομεία να εξελιχθούν σε “κόμβους υγειονομικής περίθαλψης”, με εστίαση στην εξειδικευμένη φροντίδα, και το 63% να θεωρεί ότι είναι σημαντικό η παροχή φροντίδας να μεταφερθεί σε ένα πιο κοινοτικό περιβάλλον».

Ο κλάδος της υγείας αντιμετωπίζει προκλήσεις και μία αυξημένη πίεση για αλλαγή όπως είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η αλλαγή οργανογραμμάτων, η αναζήτηση εξειδικευμένου προσωπικού, η αλλαγή της σχέσης με τον ασθενή και το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλείται να λειτουργήσει. 

Η επόμενη ημέρα της πανδημίας θα βρει το κυπριακό σύστημα υγείας σε μια άλλη φάση. Σε μια κομβική στιγμή, κατά την οποία ο ΟΚΥπΥ θα κριθεί για το έργο του. Τις επιπόλαιες και ασύγγνωστες πράξεις του, τις παραλείψεις του, τον ρόλο που όφειλε να διαδραματίσει αλλά, λόγω ελλιπούς διοίκησης, δεν τον επιτέλεσε.