ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Ανησυχητικά για την πορεία της οικονομίας ήταν δυο στοιχεία που είδαν χθες το φως της δημοσιότητας. Από τη μια, είχαμε την επιβράδυνση του θετικού ρυθμού μεγέθυνσης του Σύνθετου Προπορευόμενου Οικονομικού Δείκτη (ΣΠΟΔ), ο οποίος καταρτίζεται από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου σε συνεργασία με την Ελληνική Τράπεζα. Όπως σημειώθηκε, μολονότι η κυπριακή οικονομία έδειξε σημάδια ανάκαμψης από την πανδημική κρίση, ο συνεχιζόμενος επιβραδυνόμενος ρυθμός μεγέθυνσης του ΣΠΟΔ τον Απρίλιο του 2022 αντικατοπτρίζει την αβεβαιότητα και τις επιπτώσεις που πηγάζουν από τον Ρώσο-ουκρανικό πόλεμο, των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, του ψηλού πληθωρισμού, αλλά και των νέων μέτρων κατά της πανδημίας στην Ασία.

Από την άλλη, είχαμε τα νεότερα στοιχεία σε σχέση με την αύξηση του πληθωρισμού. Όπως ανακοίνωσε η Eurostat, το ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού στην Κύπρο τον Απρίλιο, διαμορφώνεται πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ. Τα στοιχεία αποτυπώνουν το πληθωριστικό σκηνικό που παρουσιάζεται διεθνώς ένεκα της διεθνούς αύξησης των τιμών των καυσίμων που προκαλεί η συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική κρίση. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο πληθωρισμός σημείωσε αύξηση στην Κύπρο τόσο σε σύγκριση με το Μάρτιο, όταν βρισκόταν στο 6,2%, όσο και σε σύγκριση με τον Απρίλιο πέρσι όταν βρισκόταν στο 1,2% φθάνοντας στο 8,6%, στο ψηλότερο επίπεδο της τελευταίας 40ετίας. Σημειώνεται πως το ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού αυξήθηκε σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Ζητήσαμε από τον οικονομολόγο, τέως πρόεδρο του Δημοσιονομικού Συμβουλίου Δημήτρη Γεωργιάδη να μας συνοψίσει το σκηνικό όπως διαμορφώνεται στην κυπριακή οικονομία, μετά και από τα δυο προαναφερόμενα στοιχεία, καθώς και τι πρέπει να κάνουμε για να μην οδηγηθούμε στο φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού. Ο κ. Γεωργιάδης διαχώρισε την ανάλυση του σε δυο σενάρια. Στο σενάριο που φέρει την σύντομη ολοκλήρωση των πολεμικών συγκρούσεων στην Ουκρανία, κάτι που θα οδηγήσει στην εύκολη σχετικά αντίδραση των οικονομιών, αλλά και στο σενάριο συνέχισης της κρίσης, εξέλιξη που θα δυσκολέψει τα πράγματα, δεδομένου ότι και τα περιθώρια άμεσης κρατικής αντίδρασης θα είναι περιορισμένα.

Αναλυτικότερα, όπως αναφέρει ο κ. Γεωργιάδης, σε περίπτωση που δεν παραταθεί το σκηνικό που προκαλεί την οικονομική επιβράδυνση και την αύξηση των τιμών τους τελευταίους μήνες, δηλαδή ο πόλεμος στην Ουκρανία και η διασάλευση των σχέσεων δύσης και Ρωσίας, θεωρώ ότι το παγκόσμιο εμπόριο και οι οικονομίες θα αντιδράσουν γρήγορα και αποτελεσματικά. Με αυτό το σκεπτικό θεωρώ δεν θα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού. Τα οποιαδήποτε προβλήματα θα μπορούν ξεπεραστούν εύκολα.

Ο κ. Γεωργιάδης προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα σημειώνει ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να αποδειχθεί σε κάποιο βαθμό και σε κάποιες περιπτώσεις επωφελής. Θα απαλλάξει την αγορά από προβληματικές επιχειρήσεις - ζόμπι που προκαλούν περισσότερο προβλήματα παρά οφέλη στη λειτουργία της οικονομίας. Θα δούμε δηλαδή κάτι ανάλογο με το σκηνικό που ήδη καταγράφηκε με την πανδημία και τη χαλάρωση των μέτρων. Με αυτό το σκηνικό η οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση θα πρέπει να γίνεται μέσω όσο το δυνατόν πιο στοχευμένων παρεμβάσεων, εκεί δηλαδή που είναι απόλυτα αναγκαίο, που θα έχει αποτέλεσμα και με το ελάχιστο δυνατό δημοσιονομικό κόστος. Οι γενικές και παρατεταμένες μειώσεις φόρων όπως και επιδοτήσεις, πρέπει να αποφεύγονται γιατί είναι λιγότερο αποτελεσματικές, αυξάνουν τα δημοσιονομικά προβλήματα και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά άλλες θεμιτές και επιθυμητές πολιτικές. Για παράδειγμα η γενική μείωση του ΦΠΑ στα καύσιμα θα καθυστερήσει τη μετάβαση σε εναλλακτικές και πιο φιλικές στο περιβάλλον μορφές ενέργειας. Με απλά λόγια η κρατική παρέμβαση σήμερα θα πρέπει να στοχεύει μόνο στην στήριξη των ευάλωτων ομάδων πολιτών ή στις επιχειρήσεις που είναι βιώσιμες και απλά αντιμετωπίζουν σοβαρό προσωρινό πρόβλημα. Η αντιμετώπιση της ακρίβειας - του πληθωρισμού με ένα γενικευμένο τρόπο για το σύνολο του πληθυσμού είναι κατά την άποψη μου λανθασμένη, τονίζει ο κ. Γεωργιάδης.

Τώρα, αναλύοντας το δεύτερο σενάριο, στην περίπτωση δηλαδή που η κρίση συνεχιστεί, τότε, σημειώνει ο Δημήτρης Γεωργιάδης, τα περιθώρια άμεσης κρατικής αντίδρασης θα είναι περιορισμένα. Εκτός του ότι η Κύπρος ήδη έχει ψηλό δημόσιο χρέος, οι αγορές θα είναι πλέον πολύ πιο διστακτικές για να αναχρηματοδοτήσουν ή να αγοράσουν νέο κρατικό χρέος και όταν αυτό γίνεται θα είναι με πολύ υψηλότερο επιτόκιο. Είναι γι΄ αυτό το λόγο που είναι φρόνιμο και θεμιτό τα κράτη, όπως και τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, να διατηρούν πάντα ένα αποθεματικό για δύσκολες περιόδους. Δυστυχώς, σημειώνει, είχαμε την ευκαιρία και την ευθύνη να μειώσουμε δραστικά το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος μετά το 2013, αλλά ο λαϊκισμός και οι πιέσεις από οργανωμένα σύνολα που επεδίωκαν να προστατέψουν το προσωπικού τους συμφέρον δεν το επέτρεψαν. Ειδικότερα το ιδιωτικό χρέος. Το πολιτικό σκηνικό όχι μόνο δεν προώθησε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, αλλά δημιούργησε ένα αβέβαιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο σκηνικό που ενθάρρυνε τις κακές πρακτικές και τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και εμπόδιζε την εξεύρεση λύσεων.  Ακόμη χειρότερα δεν εκμεταλλευτήκαμε, ακριβώς για τους ίδιους λόγους, να προχωρήσουμε στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας. Συνεχίζουμε για παράδειγμα να έχουμε ένα αργό και εντελώς αναποτελεσματικό πλαίσιο απονομής δικαιοσύνης που αποτελεί βαρίδι και στην οικονομία και παράγοντα απώθησης νέων σοβαρών και επιθυμητών επενδύσεων. Μια οικονομία με αποθέματα, ευελιξία και που είναι ανταγωνιστική θα μπορεί πιο εύκολα και χωρίς σοβαρά προβλήματα να προσαρμοστεί στο νέο σκηνικό όποιο και αν είναι αυτό. Όμως η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και η δημιουργία αποθεματικών, δεν δημιουργείται από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται πολύς χρόνος και προσπάθεια. Είχαμε το πρώτο αλλά αποτύχαμε στην προσπάθεια, κατέληξε ο κ. Γεωργιάδης.