Συνέντευξη στην
ΜΑΡΙΑΝ ΑΝΔΡΕΟΥ 

Ο κ. Παγκράτιος Βανέζης, Διοικητικός Σύμβουλος της KPMG Κύπρου και επικεφαλής της Ομάδας Επιχειρηματικότητας και Νεοφυών Επιχειρήσεων μιλάει στην Brief για τα οικονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν από τις κυβερνήσεις των Ελλάδας, Τουρκίας, Ιταλίας, Ηνωμένου Βασίλειου, Γερμανίας, Ρωσίας και ΗΠΑ προς αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19), αναλύει τα «περί πρόβλεψης» των επιδράσεων του ιού στην κυπριακή οικονομία και παραθέτει τις εκτιμήσεις του όσον αφορά τα σημεία που υπερτερεί η Κύπρος σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες σύμφωνα με τα πακέτα στήριξης που εξήγγειλε η κάθε μια, αλλά και σημεία αντίστοιχα που ενδεχομένως μπορεί να παραδειγματιστεί από αυτές.

• Πώς βλέπει ο ίδιος την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο όσον αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις;
• Έλαβε η Κύπρος κάποιο μέτρο πρωτοποριακό που δεν το έλαβαν άλλες χώρες;
• Πόσο επηρεάστηκαν οι ξένοι επενδυτές – ξένες επιχειρήσεις στην Κύπρο;
• Έπειτα της κρίσης και βάσει των μέτρων που έλαβε η κυπριακή κυβέρνηση, θα παραμείνουν οι ξένοι επενδυτές στο νησί;
• Ποιος είναι ο ρόλος της KPMG στο χρονικό της κατάστασης του κορωνοϊού για τις επιχειρήσεις - συνεργάτες της;

>>> Διαβάστε ΕΔΩ τα οικονομικά μέτρα στήριξης 7 χωρών για τον COVID-19 <<<

Ακολουθεί αυτούσια η συνέντευξη του κ. Παγκράτιου Βανέζη:

Η κόπωση των μέτρων μπορεί να επιφέρει επιδείνωση των οικονομικών επιπτώσεων από την πιθανή πρόωρη προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας

Ερ.: Πότε κατά τη γνώμη σας θα φανούν οι πραγματικές επιπτώσεις της πανδημίας στην Κυπριακή οικονομία;

Απ.: Τα δεδομένα που καλούμαστε να αναλύσουμε είναι πραγματικά πρωτόγνωρα και ως εκ τούτου έγκριτες μελέτες αναφέρουν πως οι επιδράσεις στην οικονομία είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Μοντέλα από τα κορυφαία πανεπιστήμια στον κόσμο γίνονται παρωχημένα σε σύντομο χρονικό διάστημα ειδικά όταν η πανδημία δεν δείχνει σημάδια κόπωσης σε σημαντικά οικονομικά κέντρα. Αντ’ αυτού, η κόπωση των μέτρων μπορεί να επιφέρει επιδείνωση των οικονομικών επιπτώσεων από την πιθανή πρόωρη προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας τόσο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπρόσθετα, οποιαδήποτε προσπάθεια πρόβλεψης στο παρόν στάδιο είναι επίφοβη. Όμως αυτό που αναμένεται είναι η συρρίκνωση της οικονομίας να συνεχιστεί για κάποιο σχετικό διάστημα και μετρά από την άρση των περιοριστικών μέτρων, σχετική σταθεροποίηση πριν να αρχίσει μια δυναμική ανάκαμψη σε παρόμοιο ρυθμό μ ’αυτή της συρρίκνωσης. Το στοίχημα είναι για μείωση τόσο του ρυθμού συρρίκνωσης αλλά και της περιόδου σταθεροποίησης. Το οικονομικό συναίσθημα θα έχει και αυτό ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει αφού γενικά παρατηρείτε μια ασύμμετρη μείωση στην ταχύτητας ροής χρημάτων στο σύστημα που είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας μ ’όλα τα μέτρα που παρουσιάζονται – συγκέντρωση ρευστότητας και υψηλών αποταμιευτικών τάσεων. Ως εκ τούτου, η ανάκαμψη μπορεί να επέλθει με πιο αργό ρυθμό απ’ ότι δυνητικά να ευχόμαστε.

Η τάση των μέτρων παγκόσμια είναι έντονα παρεμβατική στην ισορροπία της ελεύθερης οικονομίας με έντονο το στοιχείο της αποφυγής μαζικών πτωχεύσεων, αφερεγγυότητας και αυξημένης ανεργίας που θα δημιουργούσε στοιχεία βαθιάς ύφεσης. Κατά την άποψη μου αυτό μπορεί να συνεχίσει να έχει βαρύτητα στη δημοσιονομική πολιτική τα επόμενα χρόνια.

Το σημαντικό είναι να έχουμε μια δυναμική προσέγγιση στο πρόβλημα και να συνεχιστεί η διάθεση για δέσμες υποστηρικτικών μέτρων. Θεωρώ καλή συγκυρία την σημερινή διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αφού διατηρεί συγκεκριμένη νομισματική πολιτική που είναι σημαντική για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού. Είναι εξαιρετικής σημασίας η δυνατότητα που έδωσε η ΕΕ για χαλάρωση κανόνων κρατικής ενίσχυσης και δυνατότητα παροχής κρατικών ενισχύσεων απευθείας αφού μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο προώθησης συγκεκριμένης δημοσιονομικής πολιτικής. Σίγουρα δεν πρέπει να το εκμεταλλευθεί μόνο η Γερμανία και η Lufthansa.

Θα είναι και μια άσκηση αντοχής των θεσμών και πόσο αποτελεσματικά ανταποκρίνονται

Ερ.: Ελήφθησαν μέτρα στις άνωθεν (7) χώρες που ενδεχομένως θα μπορούσαμε κι εμείς ως Κύπρος να συμπεριλάβουμε και δεν το κάναμε;

Απ.: Όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις των χωρών που έχουν πληγεί έχουν προχωρήσει στην ανακοίνωση πακέτων στήριξης που στοχεύουν στην απορρόφηση των βραχυπρόθεσμων κραδασμών από την εξάπλωση του κορωνοϊού, με τα πλείστα μέτρα που λαμβάνονται να έχουν προσωρινό χαρακτήρα.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από τις εθνικές κυβερνήσεις είναι παρόμοια μεταξύ τους και αφορούν κυρίως αναστολές πληρωμών φόρων και τελών, επιδόματα και χορηγίες για κάλυψη του μισθολογίου και του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων και αύξηση του προϋπολογισμού που αφορά τον τομέα της υγείας, σε μια προσπάθεια καλύτερης διαχείρισης των κρουσμάτων και βελτίωσης των πρακτικών πρόληψης.

Τα μέτρα αυτά αναμένεται να δώσουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τις παραγωγικές τους μονάδες και να σχεδιάσουν με ηρεμία την επόμενη μέρα. Στόχος των μέτρων που λαμβάνονται πρέπει να είναι αφενός η απορρόφηση στο μέγιστο δυνατό των πρωτόγνωρων περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί με το υποχρεωτικό κλείσιμο επιχειρήσεων και αφετέρου, η δυνατότητα ανάκαμψης μετά την πάροδο της κρίσης.

Οι χώρες στις οποίες αναφέρεστε έχουν αρκετά κοινά αλλά και σημαντικές διαφορές κυρίως στο πως ασκείται η δημοσιονομική πολιτική π.χ. οι ευρωπαϊκές χώρες και δει μέλη του Ευρώ έχουν αρκετά κοινά, όμως η φιλοσοφική προσέγγιση στην Αμερική και η θεωρία της διάχυσης των οικονομικών οφελών σε πολλαπλά επίπεδα και η αποτελεσματικότητας της είναι πολύ διαφορετική από αυτής της Ρωσίας, ή της Τουρκίας για παράδειγμα. Θα είναι και μια άσκηση αντοχής των θεσμών και πόσο αποτελεσματικά ανταποκρίνονται (βλέπε Αμερική και Αγγλία), μια σύγκρουση οικονομικών ιδεολογιών και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής π.χ. η σημασία ενός καλά στελεχωμένου συστήματος υγείας και ύπαρξη επαρκών κλινών ακόμα και σε περίοδο μη πανδημίας. Χώρες όπως η Ελβετία, Ισπανία και Ιταλία ήδη το ψάχνουν συστημικά.

Στην Κύπρο το κύριο πακέτο στήριξης περιλαμβάνει ένα μείγμα δημοσιονομικών και νομισματικών μέτρων (πάντα σε συνεννόηση με την ΕΚΤ), όπως μειώσεις τελών, όπως η επαναφορά των μειωμένων εισφορών για το ΓεΣΥ, αναστολές στην πληρωμή φόρων όπως το ΦΠΑ και ενισχυμένα προγράμματα επιχειρήσεων και αυτοεργοδοτουμένων για τη διατήρηση του προσωπικού και κάλυψη μέρους του κόστους εργοδότησης και μισθοδοσίας.

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Αν είναι κάτι που πρέπει να εφαρμόσουμε ακόμη πιο έντονα, είναι η διατήρηση της ρευστότητας, όμως στην αγορά είναι κατά την άποψη μου το δραστικότερο μέτρο που πρέπει να ληφθεί τόσο με την παροχή άμεσης ρευστότητας αλλά και έμμεσης μέσω του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να βοηθήσει στην άμεση διάχυση ρευστότητας σ’ όλα τα στρώματα της οικονομίας. Πολλές επιχειρήσεις άρχισαν να στερεύουν από ρευστότητα λόγω της άνευ προηγουμένου μείωσης των δραστηριοτήτων τους και αν δεν βοηθηθούν με την παροχή ρευστότητας, δεν θα αντέξουν. 

Επιπρόσθετα υπάρχουν ήδη ευρωπαϊκά κονδύλια (γύρω στα 100εκ) τα οποία έχουν καταχωρηθεί και χρειάζεται άμεσα επίσπευσης της διαδικασίας. Σημαντικό και το μέτρο των κρατικών εγγυήσεων αφού θα ήταν ένα καλό εργαλείο για προώθηση κονδυλίων από την ευρωπαϊκή ένωση.

Έμφαση πρέπει να δοθεί και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η πανδημία και η παγκόσμια κρίση είχε ευεργετικό αντίκτυπο στην φύση με αποτέλεσμα την περεταίρω αναδείξει του προβλήματος. Ήδη στα πλάνα των περισσότερων χωρών, σημαντικές επενδύσεις θα αποδοθούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Κύπρος έχει την δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ιδιαίτερα σε κάποιους απ’ αυτούς τους τομείς με ευεργετικά αποτελέσματα.

Δεν πρέπει να υποτιμηθεί καθόλου η σημαντικότητα της ταχύτητας ροής χρημάτων στην αγορά αφού λόγω της σχετικής μικρής οικονομίας της Κύπρου μπορεί να ασκήσει σημαντική αντιστάθμιση συρρίκνωσής της οικονομίας και αποπληθωρισμού που αναμένετε να παρατηρηθεί.

Τέλος, είμαι πάντοτε της άποψης ότι δεν υπάρχει μια λύση σ’ όλα τα προβλήματα. Έχουμε μια δυναμική εξέλιξη των πραγμάτων και χρειάζεται να έχουμε μια ευέλικτη πολιτική που να μπορεί να αναπλάθετε δυναμικά με άμεση ανταπόκριση στην εξέλιξη της κατάστασης χωρίς συμπλέγματα λάθους και ζημιογόνες καθυστερήσεις. Αν δεν βρεθεί το σχετικό εμβόλιο, η δυναμική ανταπόκριση θα έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων.

Δεν είναι πάντα εύκολο να δανείζεσαι ένα κοστούμι αν δεν το προσαρμόσεις στις ιδιαιτερότητες της Κυπριακής κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και κουλτούρας

Ερ.: Υπάρχει κάτι που θα μπορούσαμε να παραδειγματιστούμε από κάποια από τις χώρες αυτές;

Απ.: Δεν είναι πάντα εύκολο να δανείζεσαι ένα κοστούμι αν δεν το προσαρμόσεις στις ιδιαιτερότητες της Κυπριακής κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και κουλτούρας.

Αυτό που παρατηρώ όπως έχω προαναφέρει είναι:

• Σημαντική επένδυση στην καινοτομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων. Το σχετικό υφυπουργείο επιτελεί σημαντικό έργο παρά το νεαρό της σύστασής του και πρέπει να αποδοθούν τα σχετικά εύσημα.
   
• Το σύστημα υγείας σαν ένα χρηματοοικονομικό εργαλείο όσο παράξενο και αν ακούγετε τόσο σε μηχανήματα αλλά και νοσηλευτικό προσωπικό (ήδη οι προβλέψεις για ελλείψεις σε προσωπικό έχουν κτυπήσει καμπανάκια στις αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο) και κλίνες. Το γερμανικό μοντέλο προσφέρει αρκετά στοιχεία για παραδειγματισμό.
   
• Επενδύσεις και κίνητρα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – είναι σημαντικές όλες οι βιομηχανίες αλλά αν μπορούσαμε τα λεφτά που δίνουμε σήμερα να είναι σε βιομηχανίες με σημαντικές προοπτικές στο μέλλον αυτό θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό. Η διαδικασία ταχείας αδειοδότησης (fast tracklicensing) είναι ένα ακόμα εργαλείο το οποίο θα μπορούσαμε να δανειστούμε και να εφαρμόσουμε και εμείς.
   
• Είναι εξαιρετικής σημασίας η δυνατότητα που έδωσε η ΕΕ για χαλάρωση κανόνων κρατικής ενίσχυσης και δυνατότητα παροχής κρατικών ενισχύσεων απευθείας αφού μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο προώθησης συγκεκριμένης δημοσιονομικής πολιτικής. Σίγουρα δεν πρέπει να το εκμεταλλευθεί μόνο η Γερμανία και η Lufthansa.
   
• Δημιουργία διακρατικών ομάδων άμεση αντίδρασης – αυτό βοηθά στην διαφάνεια, την άμεση διευκόλυνση ανταλλαγής πληροφορίων και την βοήθεια στην τεχνογνωσία. Ένα παγκόσμιο πρόβλημα χρειάζεται παγκόσμια αντιμετώπιση. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο τις σχέσεις μας με χώρες εκτός ΕΕ ώστε να έχουμε περισσότερες επιλογές, πχ Ισραήλ (έρευνα, καινοτομία και εμπορικές σχέσεις για έδρα σε εταιρείες του Ισραήλ με τα κατάλληλα κίνητρα), Ινδία και Αίγυπτο αλλά και χώρες της κεντρικής Αφρικής που αναμένετε να έχουν σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια αλλά όπως διαφαίνεται δεν αντιμετωπίζουν τόσο οξύ πρόβλημα με τον ιό.

 >>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Εκ του αποτελέσματος και των θετικών σχολίων που λαμβάνει η Κύπρος παγκόσμια φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί ένας άθλος

Ερ.: Έλαβε η Κύπρος κάποιο μέτρο πρωτοποριακό που δεν το έλαβαν άλλες χώρες; - Κάποιο σημείο που ίσως υπερτερεί η Κύπρος σε σχέση με τις υπόλοιπες;

Απ.: Εκ του αποτελέσματος και των θετικών σχολίων που λαμβάνει η Κύπρος παγκόσμια φαίνεται ότι έχει πραγματοποιηθεί ένας άθλος. Το γεγονός ότι συγκαταλέγεται μέσα στις 10 πιο ασφαλείς χώρες θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα στους επόμενους μήνες. Η θετικότητα με την οποία αντιμετωπίζει η κοινωνία τις εξελίξεις είναι στοιχεία που δεν παρουσιάζονται στις άλλες χώρες που επικρατεί γενικός αναβρασμός και δυσαρέσκεια.

Οι ξένοι επενδυτές που επέλεξαν να δραστηριοποιούνται στην ή από Κύπρο είναι μάλλον σε καλύτερη θέση από ότι θα ήταν αν ήταν σε κάποιο άλλο μέρος

Ερ.: Κατά πόσον επηρεάστηκαν οι ξένοι επενδυτές και οι ξένες επιχειρήσεις στην Κύπρο;

Απ.: Οι ξένοι επενδυτές που επέλεξαν να δραστηριοποιούνται στην ή από την Κύπρο, είναι μάλλον σε καλύτερη θέση από ότι θα ήταν αν ήταν σε κάποιο άλλο μέρος αλλά έχουν τα ίδια και περισσότερα προβλήματα από τις κυπριακές επιχειρήσεις. Αριθμός του προσωπικού τους μπορεί να είναι εγκλωβισμένοι σε άλλες χώρες με σημαντικές επιπτώσεις την εύρυθμη λειτουργεία των επιχειρήσεών τους. Επιπρόσθετα οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις αυτές έχουν παγκόσμια οικονομική έκθεση άρα έχουν επηρεαστεί δραματικά αν οι τομείς δραστηριότητας έχουν περιοριστεί από την πανδημία.

Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα σχετικά μέτρα προσέλκυσης επενδύσεων

Ερ.: Θεωρείτε ότι ενδεχομένως μέρος από αυτούς, έπειτα της κρίσης και βάσει μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση φύγουν από το νησί; Και το αντίθετο, πιστεύετε ότι με τα μέτρα που έλαβε η Κύπρος ενδεχομένως προσελκύσει μακροπρόθεσμα νέους επενδυτές;

Απ.: Τα μηνύματα που λαμβάνουμε είναι θετικά και γενικά η αντίληψη ενός ασφαλούς μέρους για την Κύπρο ήδη αρκετοί αναλυτές αναφέρουν ότι θα παίζει σημαντικό ρόλο σαν παράμετρος για τις οικονομικές αποφάσεις στο μέλλον, άρα τηρουμένων των αναλογιών, μάλλον θα έχουμε θετικές εξελίξεις για την Κύπρο. Όμως επειδή ο συναγωνισμός θα είναι μεγάλος, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν και τα σχετικά μέτρα προσέλκυσης επενδύσεων και σίγουρα όχι μόνο στον κατασκευαστικό τομέα.

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Σαν KPMG βρισκόμαστε συνεχώς στο πλευρό των πελατών μας - Μοιραζόμαστε την παγκόσμια πραγματογνωμοσύνη, εμπειρίες αλλά και τεχνογνωσία του οργανισμού μας όπου μας ζητηθεί

Ερ.: Ποιος είναι ο ρόλος της KPMG στο χρονικό της κατάστασης που ζούμε; (COVID-19) - Τί κάνετε ως KPMG για να βοηθήσετε τις επιχειρήσεις - συνεργάτες σας;

Απ.: Σαν KPMG βρισκόμαστε συνεχώς στο πλευρό των πελατών μας με συνεχείς ενημερώσεις, αναλύσεις του τρέχοντος επιχειρηματικού περιβάλλοντος, δημοσιεύσεις καλών πρακτικών, καθώς επίσης και συμβουλευτικές υπηρεσίες, προσαρμοσμένες στο περιβάλλον και τις ανάγκες της κάθε επιχείρησης. Για τον σκοπό αυτό, διοργανώσαμε ήδη και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, ενημερωτικές τηλεδιασκέψεις τύπου webinar και webcast, όπου στελέχη μας αναλύουν τα μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση και απαντούν σε ερωτήσεις των συμμετεχόντων. Επίσης έχουμε δημιουργήσει ειδική ενημερωτική ιστοσελίδα για τον κορωνοϊό, η οποία ενημερώνεται σε καθημερινή βάση και περιλαμβάνει όλα τα μέτρα και διατάγματα της κυβέρνησης, καθώς και τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η KPMG Κύπρου απαντά στις επιχειρηματικές προκλήσεις του κορωνοϊού.

Επιπρόσθετα βοηθάμε με αναλύσεις αλλά και μοιραζόμαστε την παγκόσμια πραγματογνωμοσύνη, εμπειρίες αλλά και τεχνογνωσία του οργανισμού μας όπου μας ζητηθεί.