Νέα δεδομένα δημιουργεί στο Διαδίκτυο η οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Μία οδηγία που διχάζει, αφού με πλειοψηφία 348 βουλευτών υπέρ και 274 κατά η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπερψήφισε τη διαμφισβητούμενη διάταξη, με την οποία καταβάλλεται στον δημιουργό αμοιβή, για την αναπαραγωγή έργου του στο διαδίκτυο.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Τι λέει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τι οι «αντιφρονούντες»

Η εν λόγω οδηγία, σύμφωνα πάντα με το  ενημερωτικό σημείωμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι οι επαγγελματίες του κλάδου της δημιουργίας (για παράδειγμα οι μουσικοί ή οι ηθοποιοί) και οι εκδότες ειδήσεων και οι δημοσιογράφοι θα αποκομίζουν στο διαδικτυακό περιβάλλον τα ίδια οφέλη με αυτά που διατίθενται στο μη διαδικτυακό περιβάλλον. Τη δεδομένη χρονική  στιγμή, λόγω των παρωχημένων κανόνων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ και στα κράτη μέλη ξεχωριστά, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι συναθροιστές ειδήσεων καρπώνονται όλα τα οφέλη, ενώ οι καλλιτέχνες, οι εκδότες ειδήσεων και οι δημοσιογράφοι βλέπουν τη δουλειά τους να κυκλοφορεί δωρεάν, ενώ στην καλύτερη των περιπτώσεων  λαμβάνουν μια πολύ μικρή αμοιβή για την εργασία τους. Το γεγονός αυτό μειώνει τις απολαβές των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης.

>>>Διαβάστε επίσης - Τι είναι GDPR και ποιες μεταβολές επέφερε στην Αγορά<<<

Επίσης στο σημείωμα επισημαίνεται ότι το σχέδιο της οδηγίας δεν δημιουργεί νέα δικαιώματα για δημιουργούς και δημοσιογράφους. Απλώς διασφαλίζει την καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων δικαιωμάτων τους. Σημαντικό δε ότι  δεν δημιουργεί νέες υποχρεώσεις για τις διαδικτυακές πλατφόρμες ή τους συναθροιστές ειδήσεων. Απλώς διασφαλίζει την καλύτερη τήρηση των υφιστάμενων υποχρεώσεων τους ειδικά των γιγάντων του χώρου. Ότι είναι σήμερα νόμιμο και επιτρέπεται να κοινοποιείται, θα παραμείνει νόμιμο και θα επιτρέπεται να κοινοποιείται και στο μέλλον.

Το πνεύμα του σχεδίου οδηγίας είναι ότι  θα επηρεάσει τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες και τους συναθροιστές ειδήσεων, όπως το YouTube της Google, το Google News ή το Facebook, καθότι θα τους υποχρεώσει να αμείβουν καλύτερα καλλιτέχνες και δημοσιογράφους από τη δουλειά των οποίων αποκομίζουν σημαντικό κέρδος.

Οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες και θα έχουν περισσότερους λόγους, να συνάψουν συμβόλαια για άδειες εκμετάλλευσης που παρέχουν δίκαιη αμοιβή σε καλλιτέχνες και μέσα ενημέρωσης οι οποίοι έχουν αναγνωριστεί εκ των προτέρων ως ιδιοκτήτες ενός πνευματικού έργου. Οι πλατφόρμες θα έχουν ουσιαστικά  περαιτέρω «κίνητρα», η υποχρέωση,  να συνάπτουν συμφωνίες, δεδομένου ότι, ελλείψει των συμφωνιών αυτών, θα είναι άμεσα υπεύθυνες εάν φιλοξενούν έργα για τα οποία δεν έχουν καταβληθεί τέλη αδείας. Η υφιστάμενη νομοθεσία παρέχει μεγαλύτερα περιθώρια αποφυγής της υποχρέωσης αυτής για τις πλατφόρμες.

Η αντίθετη άποψη ορίζει με αυτή την οδηγία τα μεγαθήρια του χώρου θα δημιουργήσουν φίλτρα ώστε να ελέγχουν και απορρίπτουν αρκετά από τα έργα καλλιτεχνών και επαγγελματιών του χώρου των ΜΜΕ. 
Η ελευθερία στο διαδίκτυο, κατά το σχέδιο της οδηγίας , θα εξακολουθήσει να υφίσταται, εφόσον η άσκησή της δεν περιορίζει τα δικαιώματα άλλων και δεν είναι παράνομη. 

Αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες θα συνεχίσουν να μπορούν να ανεβάζουν περιεχόμενο σε διαδικτυακές πλατφόρμες και οι εν λόγω πλατφόρμες θα συνεχίσουν να μπορούν να φιλοξενούν το εν λόγω περιεχόμενο, εφόσον σέβονται το δικαίωμα των δημιουργών. Επί του παρόντος, οι διαδικτυακές πλατφόρμες ανταμείβουν τους δημιουργούς σε εθελοντική βάση και μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό, διότι δεν φέρουν καμία ευθύνη για το περιεχόμενο που φιλοξενούν και, ως εκ τούτου, δεν έχουν κίνητρο να συνάψουν συμφωνίες με κατόχους δικαιωμάτων.

Η αντίθετη άποψη παραμένει ακριβώς η ίδια με την απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση. Οι κολοσσοί του χώρου πλέον θα καθορίζουν τι θα δημοσιεύεται και τι όχι. Δηλαδή όχι μια έμμεση αλλά μια άμεση μορφή λογοκρισίας .

Η οδηγία , κατά τους υποστηριχτές της, θέτει έναν στόχο που πρέπει να επιτευχθεί, μια διαδικτυακή πλατφόρμα δεν πρέπει να κερδίζει χρήματα από υλικό τρίτου δημιουργού χωρίς ανταμοιβή. Ως εκ τούτου, μια πλατφόρμα είναι νομικά υπεύθυνη εάν υπάρχει περιεχόμενο στον ιστότοπο της για το οποίο δεν έχουν αμειφθεί κατάλληλα οι δημιουργοί. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα των οποίων το έργο χρησιμοποιείται παράνομα μπορούν να ασκήσουν αγωγή κατά της πλατφόρμας.

Ωστόσο, η οδηγία δεν ορίζει ούτε απαριθμεί τα εργαλεία, τους ανθρώπινους πόρους και τις υποδομές που μπορεί να χρειαστούν προκειμένου να αποτραπεί η εμφάνιση υλικού για το οποίο δεν έχει καταβληθεί αμοιβή στον ιστότοπο. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει απαίτηση για φίλτρα αναφόρτωσης.

Αλλά από μόνο αυτό θα αποτελεί και μια μορφή άμεσης λογοκρισίας υποστηρίζουν οι πολέμιοι της οδηγίας. Η μη ελεύθερη μεταφορά ειδήσεων και καλλιτεχνικών έργων θα είναι στην ευχέρεια των μεγάλων πλατφόρμων. Το ερώτημα σε αυτό το σημείο είναι αν η σχετική οδηγία αυτόαναιρείτε.

Στο ερώτημα αν  η οδηγία επηρεάζει αρνητικά τα «memes» ή τα αρχεία GIF, με τη μορφή που συμφωνήθηκε, περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις που υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να προστατεύουν την ελεύθερη αναφόρτωση και κοινοποίηση έργων για σκοπούς παράθεσης, κριτικής, σχολιασμού, γελοιογραφίας, παρωδίας ή μίμησης. Η πιο προφανής συνέπεια των διατάξεων αυτών είναι ότι θα συνεχίσει να είναι δυνατή η χρήση διαδικτυακών «memes» και αρχείων GIF. 

Η συμφωνία παρέχει στους εκδότες Τύπου το δικαίωμα να ζητούν από τους συναθροιστές ειδήσεων να συνάπτουν μαζί τους συμφωνίες αδειοδότησης για τη χρήση των άρθρων τους. Ωστόσο, οι συναθροιστές ειδήσεων θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να εμφανίζουν αποσπάσματα χωρίς να χρειάζονται άδεια από τους εκδότες Τύπου. Αυτό θα είναι δυνατό υπό την προϋπόθεση ότι το απόσπασμα θα είναι «πολύ σύντομο» ή θα αποτελείται από «μεμονωμένες λέξεις», και εφόσον δεν θεωρείται ότι ο συναθροιστής ειδήσεων καταχράται αυτή τη διευκόλυνση.

Η συμφωνία προβλέπει ειδική προστασία για τις νεοφυείς πλατφόρμες. Οι πλατφόρμες που είναι νεότερες των 3 ετών, έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών κάτω των 10 εκατομμυρίων ευρώ και μέσο μηνιαίο αριθμό μοναδικών επισκεπτών κάτω των 5 εκατομμυρίων, θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες υποχρεώσεις σε σχέση με τις μεγάλες και καθιερωμένες πλατφόρμες.

Η οδηγία αποτέλεσε το αντικείμενο έντονης εκστρατείας. Πράγματι, ορισμένα στατιστικά στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δείχνουν ότι οι βουλευτές σπάνια έχουν βρεθεί αντιμέτωποι στο παρελθόν με τέτοιο βαθμό άσκησης πίεσης (μέσω τηλεφωνικών κλήσεων, ηλεκτρονικών μηνυμάτων κ.λπ.).

Η οδηγία αφορά στις πλατφόρμες των οποίων η κύρια δραστηριότητα είναι η αποθήκευση, οργάνωση και προώθηση για εμπορικούς λόγους μεγάλου όγκου έργων που αναρτάται από τους χρήστες και προστατεύεται από τη νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα. Αυτό εξαιρεί για παράδειγμα τη wikipedia, το GitHub, τις ιστοσελίδες γνωριμιών και το Ebay, μεταξύ ενός μεγάλου αριθμού υπηρεσιών και ιστοσελίδων.

Οι γίγαντες της τεχνολογίας όπως η Google και το Twitter, εν τω μεταξύ, ανησυχούν ότι οι μεταρρυθμίσεις θα προκαλέσουν περισσότερο κακό στον ιστό από ό,τι καλό. Η Google υποστηρίζει ότι ο νέος νόμος θα «βλάψει τις δημιουργικές και ψηφιακές οικονομίες της Ευρώπης», ενώ το Twitter αναφέρει ότι ανησυχεί για τις πιθανές επιπτώσεις στον «ανοικτό, δημιουργικό και συνομιλητικό χαρακτήρα του Διαδικτύου».

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Όσον αφορά το Facebook, ο γίγαντας των social media δηλώνει ότι θα συνεργαστεί με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για να εναρμονίσει τους δικούς του κανόνες με αυτούς των κρατών μελών της ΕΕ.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο πάνω από 200.000 άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους σε όλη την Ευρώπη, διαδηλώνοντας την αντίθεσή τους στη νέα οδηγία. Δεν έλειψαν όμως και εκδηλώσεις υποστήριξης, όπως το καλλιτεχνικό χάπενινγκ που έγινε την Τρίτη μπροστά στο κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Μετά τη θετική απόφαση των ευρωβουλευτών, απομένει η τελική έγκριση του Συμβουλίου Υπουργών, για να τεθεί σε ισχύ η νέα οδηγία. Με ορίζοντα εφαρμογής της το 2021.