• Πώς θα καταφέρουν να ανταγωνιστούν τους νέους τεχνολογικούς παίκτες

ΓΡΑΦΕΙ Η
ΧΡΥΣΩ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει μια βαθιά κρίση στην παγκόσμια οικονομία. Σε αυτή τη χρηματοοικονομική αναταραχή, οι τράπεζες λειτούργησαν ως πηγές οικονομικής ανθεκτικότητας εξαιτίας των μεταρρυθμίσεων που διαδέχθηκαν την παγκόσμια κρίση του 2007-2009. Έτσι, όσες τράπεζες ήταν επαρκώς κεφαλαιοποιημένες και με περισσότερα αποθέματα ρευστότητας δεν δέχτηκαν άμεσο πλήγμα. Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες θεωρούνται απαραίτητες για την εξυπηρέτηση των χρηματοπιστωτικών αναγκών της πραγματικής οικονομίας. 

Ωστόσο, δεν πρόκειται να αποφύγουν το πλήγμα, καθώς αναμένονται μεγάλης κλίμακας χρεοκοπίες των επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο και πιθανότατα ένα κύμα πτωχεύσεων ανάμεσα στα νοικοκυριά. Ακόμη και με αυτά τα δεδομένα, η κατάσταση θα μπορούσε να είναι χειρότερη: οι τράπεζες θα μπορούσαν να δεχθούν τέτοιου μεγέθους πλήγμα, κατά πολύ μεγαλύτερο, από κάθε προβλεπόμενο. 

Η πανδημία του κορωνοϊού εκτιμάται πως:

Πρώτο, θα επιταχύνει κάποιες τάσεις στον τραπεζικό τομέα και θα ανατρέψει προσωρινά κάποιες άλλες.

Δεύτερο, θα επηρεάσει τους συμμετέχοντες στον κλάδο (συμπεριλαμβανομένων και των Ρυθμιστικών Αρχών).

Τρίτο, θα εμβαθύνει και θα παρατείνει την περίοδο των χαμηλών ή αρνητικών επιτοκίων.

Τέταρτο, θα επιταχύνει την ψηφιοποίηση και τον μετασχηματισμό.

Πέμπτο, θα αυξήσει τις επενδύσεις στις τεχνολογίες των πληροφοριών (ΤΠ), καθώς αυξάνονται οι λειτουργικοί κίνδυνοι και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.

Εκτός από όλα αυτά, που συμβαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο, τραπεζικοί κύκλοι υποδεικνύουν πως «η πανδημία αναμένεται να προκαλέσει προσωρινή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), μείωση της αποδοτικότητας, επιδείνωση της δυνατότητας των τραπεζών να δημιουργούν αποθεματικό κεφάλαιο και περιορισμούς στη δανειοδοτική ικανότητά τους». 

Σε σχόλια τους ειδικά για τη ζώνη του ευρώ αναφέρουν πως «θα ενισχυθεί το λεγόμενο “doom loop”(δηλαδή υπερχρεωμένες κυβερνήσεις και αδύναμες τράπεζες) λόγω των προβλεπόμενων μεγάλων αυξήσεων στους δείκτες χρέους προς το ΑΕΠ, ειδικότερα στον ευρωπαϊκό νότο, που ενδέχεται μεσοπρόθεσμα να αναδείξει προβλήματα βιωσιμότητας δημοσίου χρέους». 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Τα χαμηλά επιτόκια
Ένα σημαντικό ζήτημα που αφορά και επηρεάζει τις τράπεζες με επιπτώσεις στους δανειολήπτες είναι και τα χαμηλά επιτόκια. Όπως τονίζεται από πλευράς τραπεζών «η κρίση του Covid-19 φανερώνει ότι τα χαμηλότερα επιτόκια ήρθαν για να μείνουν για πολύ περισσότερο απ’ ό,τι αναμενόταν την περίοδο πριν από την κρίση. Η προοπτική οικονομικής ανάπτυξης με αρνητικό πρόσημο και υψηλότερων ποσοστών δανεισμού συνεπάγεται ακόμα χαμηλότερα επιτόκια, ονομαστικά και πραγματικά, και μια περίοδο κατά την οποία θα ασκηθούν πιέσεις στην αποδοτικότητα των τραπεζών και, κατά συνέπεια, σε μείωση των δαπανών».

Τι σημαίνει στην πράξη χαμηλά επιτόκια; Σημαίνει πως τα καθαρά περιθώρια των επιτοκίων των τραπεζών, ίσως συμβάλουν στη συγκράτηση του χρέους των επιχειρήσεων και σε κάποια διατήρηση των αξιών εξασφάλισης, μετριάζοντας την πιθανότητα νέας αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σε κάθε περίπτωση, οι τράπεζες θα υποστούν εκ νέου αύξηση των ΜΕΔ εξαιτίας της κρίσης η οποία, μαζί με τη συνεχιζόμενη χαμηλή αποδοτικότητα, θα εμποδίσει την ικανότητά τους να αντλούν κεφάλαια, περιορίζοντας τη δυνατότητα παραχώρησης δανείων στην πραγματική οικονομία.

Ένα άλλο ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι οι τράπεζες θα παραμείνουν εκτεθειμένες σε πιστωτικούς κινδύνους κατά τη δανειοδότηση της οικονομίας. Η ρευστότητα και η κεφαλαιακή ανακούφιση αποτελούν προσωρινή αναστροφή των αυξημένων απαιτήσεων προληπτικής εποπτείας που επιβλήθηκαν στις τράπεζες μετά την κρίση του 2007-2009. Ένα ερώτημα προκύπτει κατά πόσον επείγει κάποια χαλάρωση στην εφαρμογή του ΔΠΧΠ 9 (IFRS 9), καθώς ενδέχεται να διαφοροποιήσει τον υπολογισμό των αναμενόμενων ζημιών εν μέσω πανδημίας.

Ήδη, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν εμπόδια στην προσπάθειά τους να στηρίξουν τις οικονομίες και τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς με τη μορφή κρατικής βοήθειας και κανονισμών εξυγίανσης. 

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Η ψηφιοποίηση
Όμως, πέραν από τα αρνητικά, η πανδημία έχει οδηγήσει σε μια εντυπωσιακή επιτάχυνση της διαδικασίας της ψηφιοποίησης στον τραπεζικό κλάδο. Για παράδειγμα, ο κλάδος έχει ξεκινήσει νωρίς να λειτουργεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από απόσταση – τραπεζικές συναλλαγές μέσω διαδικτύου, τηλεργασία, ηλεκτρονικό εμπόριο και ηλεκτρονικές πληρωμές παρουσιάζουν αύξηση και οι εν λόγω τάσεις ήρθαν για να μείνουν, ειδικά στην περίπτωση που η κοινωνική φυσική αποστασιοποίηση θα συνεχίσει να ισχύει μεσοπρόθεσμα. 

Αυτή η μαζική και ξαφνική αύξηση των καναλιών ψηφιοποίησης συνεπάγεται σημαντική αύξηση των λειτουργικών κινδύνων - των κινδύνων στον κυβερνοχώρο - γεγονός που θα αναγκάσει τις τράπεζες να προβούν στις κατάλληλες προσαρμογές στις λειτουργίες διαχείρισης κινδύνων.

Όσες τράπεζες θα είναι σε θέση να αντιδράσουν άμεσα θα μπορέσουν με περισσότερη άνεση να χρησιμοποιήσουν και να εκμεταλλευτούν τα οφέλη μιας πιο εξελιγμένης τεχνολογίας. Ωστόσο θα έρθουν αντιμέτωπες με την απειλή των ειδικών στην ψηφιοποίηση, των ανταγωνιστών τους Fintech και BigTech, σε κάποιους τομείς των δραστηριοτήτων τους.

Η γρήγορη μεταβολή σε έναν περισσότερο ψηφιακό κόσμο ως αποτέλεσμα των μέτρων εγκλεισμού για την αντιμετώπιση του Covid -19 λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η ταχύτητα της αλλαγής ενδέχεται να επηρεάσει τον κλάδο εξ απροόπτου, επιταχύνοντας την υιοθέτηση διαφορετικών μορφών ψηφιακών νομισμάτων και στρέφοντας την προσοχή στην ανάγκη έκδοσης τέτοιων νομισμάτων από τις κεντρικές τράπεζες.

Οι BigTech
Ποιος θα είναι, λοιπόν, ο αντίκτυπος στους διάφορους φορείς του τραπεζικού τομέα; Εδώ έρχεται ο παράγοντας BigTech οι οποίες διαθέτουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να προηγηθούν, στη μετά-κορωνοϊού εποχή. Διαθέτουν την τεχνολογία, την πελατειακή βάση και την αναγνώριση του ονόματός τους, καθώς και τεράστιες ποσότητες δεδομένων και ναι, γεμάτα πορτοφόλια. Επιπλέον, διαθέτουν τα κίνητρα για να εισχωρήσουν στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.

Όμως, οι τράπεζες εξακολουθούν να παραμένουν στην αλυσίδα διαμεσολάβησης ως δανειστές της πραγματικής οικονομίας παραχωρώντας άμεση πιστωτική στήριξη (μέσω κρατικών εγγυήσεων), ή και τα δυο, με την υποστήριξη των κεντρικών τραπεζών.

Έτσι μπορούν να επιτύχουν αναθέρμανση των δανειακών τους σχέσεων καθώς συνεχίζουν τη χρηματοδότηση των πελατών τους κατά την περίοδο της κρίσης και απολαμβάνουν, επίσης, την προστασία που τους παρέχει το δίχτυ ασφαλείας, με χαμηλή μεταβλητότητα των καταθέσεων. 

Όλοι αυτοί οι παράγοντες θα δώσουν στις τράπεζες το πλεονέκτημα έναντι στις λεγόμενες «σκιώδεις» τράπεζες και στις νεοεισερχόμενες BigTech επιχειρήσεις. 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Μεγάλες αλλαγές
Το μόνο σίγουρο είναι το γεγονός ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα έρθει αντιμέτωπος με μια ριζική αναδιάρθρωση, επιταχύνοντας την προ-κορωνοϊού τάση, με τις μεσαίες τράπεζες να αντιμετωπίζουν προβλήματα καθώς η βελτίωση της αποτελεσματικότητας σε σχέση με το κόστος και οι επενδύσεις στην ΤΠ θα είναι αποφασιστικής σημασίας.
Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα ορισμένων τραπεζών να εξέλθουν αλώβητες από την κρίση, να δημιουργήσουν και να προσελκύσουν κεφάλαια, αλλά και τη μελλοντική διάρθρωση του τραπεζικού τομέα. 

Ξένοι αναλυτές εκτιμούν και υπερτονίζουν πως «οι αδύναμες τράπεζες, για παράδειγμα, όσες έχουν κληροδοτημένα περιουσιακά στοιχεία από προηγούμενες κρίσεις, υψηλές δαπάνες και απηρχαιωμένη τεχνολογία, δεν θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν σε μια μακρά περίοδο πολύ χαμηλών επιτοκίων και στις απαιτούμενες επενδύσεις στην τεχνολογία για να καταστούν ανταγωνιστικές σε έναν σχεδόν αποκλειστικά ψηφιακό κόσμο».