• Ο γνωστός οικονομολόγος αναλύει τι σημαίνει η αύξηση των επιτοκίων
• Μεσοπρόθεσμα επαναφέρονται τα αποταμιευτικά επιτόκια
• Προσοχή στην πιθανή αύξηση  κόκκινων δανείων

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου

Ο γνωστός οικονομολόγος και οικονομικός αναλυτής Γιάννης Τελώνης σε συνέντευξή του στη Brief μιλά για τα θετικά και τα αρνητικά της αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ και επισημαίνει πως «θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους δανειολήπτες και τις επιπτώσεις σε ό,τι αφορά το κόστος εξυπηρέτησης και την πιθανή αύξηση  κόκκινων δανείων από δανειολήπτες  που θα αδυνατούν πλέον να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους – ιδιώτες και επιχειρήσεις». Εισηγείται όπως το κόστος εξυπηρέτησης μπορεί να διευθετηθεί με τρεις  τρόπους, ανάλογα με την περίπτωση: μέσω μιας άμεσης αύξησης της δόσης, μέσω επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής ή με συνδυασμό και των δυο, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δανειολήπτης θα έχει πραγματική δυσκολία στην εξυπηρέτηση τού δανείου του.  

Η ΕΚΤ προχώρησε σε μια απόφαση που όλοι αναμέναμε. Πώς τη σχολιάζετε και σε ποιες κινήσεις θα πρέπει να προχωρήσει από εδώ και πέρα;

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε μια αύξηση στα βασικά της επιτόκια κατά πενήντα μονάδες βάσης. Με βάση τη μέχρι  τώρα πρακτική  της ΕΚΤ για προηγούμενη ενημέρωση, η αγορά ανέμενε μια αύξηση της τάξης των 25 μονάδων βάσης, οπότε η αύξηση των 50 μονάδων  δεν ήταν εν πολλοίς αναμενόμενη. 

Η ίδια η ΕΚΤ, στην ανακοίνωσή της, αφήνει να εννοηθεί ότι η προηγούμενη  πολιτική για προηγούμενη ενημέρωση, δεν θα ισχύει πλέον. Αυτή την αλλαγή πολιτικής εφάρμοσε και η FED πριν λίγες εβδομάδες, οπότε το όλο περίγραμμα σε ό,τι αφορά την ανακοίνωση επιτοκίων από τις δυο μεγάλες κεντρικές τράπεζες φαίνεται να έχει πλέον αλλάξει.

Η αύξηση των πενήντα μονάδων σμικρύνει μεν την διαφορά μεταξύ των αμερικανικών και ευρωπαϊκών επιτοκίων, αλλά εμμέσως αποτελεί και μια παραδοχή  ότι η ΕΚΤ – όπως και η FED – καθυστέρησαν να κινηθούν, με αποτέλεσμα η κάμψη των πληθωριστικών τάσεων να απαιτήσει μεγαλύτερες  αυξήσεις επιτοκίων  στο άμεσο μέλλον. 

Επομένως, το πρώτο δεδομένο που έχουμε είναι ο τερματισμός του καθεστώτος των αρνητικών επιτοκίων. Το δεύτερο δεδομένο είναι η σημαντική αύξηση του ενδεχόμενου μιας ύφεσης στις οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης το 2023 με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Ειδικά για την ΕΚΤ οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα δύσκολοι, αφού στην προσμέτρηση των αυξήσεων επιτοκίων θα έχει να λάβει υπόψή της  όχι μόνο τον πληθωρισμό, αλλά και τον μεγαλύτερο οικονομικό αντίκτυπο στην οικονομία της ευρωζώνης από τη συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία σε σχέση με τον αντίκτυπο αυτής της κρίσης στην οικονομία των ΗΠΑ, την αποτροπή υπέρμετρων αυξήσεων στα επιτόκια των υπερχρεωμένων μελών της ευρωζώνης και τη σταθερότητα του ίδιου του ευρώ. Το ευρωπαϊκό νόμισμα τις τελευταίες εβδομάδες αδυνάτισε σημαντικά έναντι του δολαρίου, γεγονός που από μόνο του τροφοδοτεί τον πληθωρισμό στα είδη που εισάγονται στην Ε.Ε. με τιμολόγηση σε δολάριο π.χ. ενέργεια.
   
Ποιες επιπτώσεις θα υπάρξουν για την κυπριακή οικονομία, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από την αύξηση των επιτοκίων;

Για την οικονομία μας, η αύξηση αυτή μαζί με εκείνες  που αναπόφευκτα έπονται μέχρι το τέλος του έτους, θα σημαίνει μια σταδιακή αύξηση στα δανειστικά επιτόκια,  πιθανότατα από τις αρχές του επόμενου χρόνου.  Από την άλλη, θα σημαίνει και τον σταδιακό εξορθολογισμό της αγοράς των επιτοκίων, αφού μαζί με την αύξηση των δανειστικών επιτοκίων θα δούμε, σε πρώτη φάση, τον τερματισμό τής επιβολής από τις τράπεζες του τέλους στις καταθέσεις και μεσοπρόθεσμα την επαναφορά των αποταμιευτικών επιτοκίων. Τέλος, θα βελτιώσει την κερδοφορία των τραπεζών, γεγονός που θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των όποιων νέων προβλημάτων στις χορηγήσεις.

Οι δανειολήπτες

Πού νομίζετε ότι θα πρέπει να εστιαστεί η προσοχή;

Η προσοχή όλων μας εστιάζεται στους δανειολήπτες και τις επιπτώσεις σε ό,τι αφορά το κόστος εξυπηρέτησης αλλά και την πιθανή αύξηση  κόκκινων δανείων από δανειολήπτες  που θα αδυνατούν πλέον να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους – ιδιώτες και επιχειρήσεις. 

Ξεκινώντας από το κόστος εξυπηρέτησης, αυτό μπορεί να έρθει με τρεις  τρόπους ανάλογα με την περίπτωση: μέσω μιας άμεσης αύξησης της δόσης, μέσω επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής ή με συνδυασμό των δυο στις περιπτώσεις που ο δανειολήπτης θα έχει πραγματική δυσκολία στην εξυπηρέτηση του δανείου.  

Εκτιμώ ότι δάνεια που έχουν γίνει μετά την οικονομική κρίση και που χορηγήθηκαν με τις νέες εποπτικές διατάξεις, θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις αυξήσεις καθώς για τη χορήγησή τους έχουν ληφθεί υπόψη  και σενάρια αυξημένων επιτοκίων. Αυτό, υπό την προϋπόθεση, ότι ο δανειολήπτης - ιδιώτης ή επιχείρηση - δεν θα έχει υποστεί μια μείωση εισοδημάτων ή κύκλου εργασιών λόγω της γενικότερης οικονομικής ύφεσης που αναμένεται. Ενδεικτικά και γενικά ομιλούντες,  ένας δανειολήπτης με δάνειο 100 χιλιάδων ευρώ μπορεί να έχει να αντιμετωπίσει σε ένα περίπου χρόνο, μια αύξηση στη μηνιαία δόση του της τάξης των 50-60 ευρώ χωρίς επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής.

Εκεί που τα πράγματα  θα είναι ενδεχομένως δυσκολότερα θα είναι στις παλιές χορηγήσεις, στις οποίες μια αύξηση επιτοκίων μπορεί να γυρίσει οριακά εξυπηρετούμενα δάνεια σε προβληματικά. Εκτιμώ ότι, με βάση τα σημερινά  δεδομένα,  και το τι αναμένουμε τους επόμενους μήνες δεν θα έχουμε ιδιαίτερο πρόβλημα τουλάχιστον μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. 
        
Τα δημόσια οικονομικά

Ποιες επιπτώσεις βλέπετε ότι θα υπάρξουν σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά;

Ως  υπερχρεωμένη χώρα είμαστε ιδιαίτερα ευάλωτοι σε μια αύξηση  επιτοκίων. Εδώ οφείλουμε τα εύσημα στον Υπουργό Οικονομικών και την Ομάδα Διαχείρισης του Εθνικού Χρέους που αθόρυβα και μεθοδικά, στο μέτρο του δυνατού, αξιοποίησαν την περίοδο των αρνητικών επιτοκίων για να μειώσουν το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης αλλά και να βελτιώσουν την καμπύλη αποπληρωμής. 

Στη δύσκολη περίοδο που, ως οικονομία εισερχόμαστε, έχουμε ακόμη ένα δυνατό χαρτί. Τα αναμενόμενα κεφάλαια σε απ’ ευθείας  χορηγήσεις και χαμηλότοκα δάνεια που θα εισρεύσουν στην οικονομία από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., νοουμένου ότι προχωρούμε με τα προ-απαιτούμενα για τη λήψη αυτών των κονδυλίων. Τα ποσά που θα εκταμιευθούν  είναι αρκετά για να αποφύγουμε ακόμη και μια ύφεση στην οικονομία, οικοδομώντας ταυτόχρονα την οικονομία τού αύριο. Παρά να ανησυχούμε για ένα γεγονός  που αργά ή γρήγορα  θα συνέβαινε - αφού τα αρνητικά επιτόκια ήταν μια ανωμαλία  και όχι η κανονικότητα – ας επικεντρωθούμε εκεί που είναι στο χέρι μας, να μειώσουμε αν όχι να αποτρέψουμε τα αρνητικά που έπονται από την αύξηση των επιτοκίων.