ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Σημαντικές αλλαγές έχει επιφέρει στις εμπορικές σχέσεις Μεγάλης Βρετανίας και Κύπρου η απόφαση της πρώτης να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, καταγράφεται μια σημαντική μείωση στις εισαγωγές από τη Βρετανία, ενώ την ίδια ώρα προκύπτει μια μικρή αύξηση στις εξαγωγές. Πάντως, είναι δύσκολο να αποτυπωθούν επακριβώς οι συνέπειες στην οικονομία καθαρά από το brexit, καθώς η πανδημία από τη μια και στη συνέχεια ο πόλεμος στην Ουκρανία από την άλλη δημιούργησαν ιδιάζουσες συνθήκες τόσο στην κυπριακή οικονομία όσο και στην ευρωπαϊκή οικονομία και προκάλεσαν αλυσιδωτές επιπτώσεις.

Πτώση εισαγωγών

Ειδικότερα, η Brief συνέλεξε στοιχεία από διάφορες πηγές σε σχέση με τις επιπτώσεις που έχει και θα συνεχίσει να έχει και στο μέλλον η οικονομία μας από το brexit. Όπως προκύπτει ακόμη είναι δύσκολο να υπολογιστούν επακριβώς σε νούμερα οι επιπτώσεις, ωστόσο, σε ορισμένους τομείς φαίνεται να υπάρχει καθαρή εικόνα. Συγκεκριμένα, όπως έχει προαναφερθεί, στο εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών, προκύπτουν εμφανείς αλλαγές. Ειδικότερα, καταγράφεται μείωση στις εισαγωγές από το ΗΒ και μικρή αύξηση στις εξαγωγές από το 2020 στο 2021. Οι εισαγωγές μειώθηκαν από τα 645 εκατομμύρια στα 326 εκατομμύρια από το 2020 στο 2021. Σχεδόν δηλαδή μειώθηκαν στο μισό. Την ίδια ώρα, οι εξαγωγές από την Κύπρο στο ΗΒ αυξήθηκαν από 165 εκατ. στα 171 εκατ. Οι αλλαγές αυτές μπορούν να εξηγηθούν από το γεγονός ότι οι εισαγωγές από το ΗΒ πρέπει πλέον να συνάδουν με τις νέες οδηγίες που προκύπτουν από το brexit και οι οποίες έχουν εφαρμοστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Συναφώς, οι τιμές των αγαθών από το ΗΒ έχουν αυξηθεί, γεγονός που έχει καταστήσει τα εν λόγω αγαθά λιγότερο ελκυστικά. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι κάποιοι κανονισμοί σε σχέση με το brexit θα τεθούν σε εφαρμογή το 2023 οπόταν και τότε αναμένεται να προκύψουν ορισμένες αλλαγές σε σχέση με το εμπόριο αγαθών.

ΦΠΑ

Ένας σημαντικός παράγοντας που επίσης θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σε σχέση με τις εμπορικές σχέσεις του ΗΒ τόσο με την Κύπρο όσο και με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, είναι ο ΦΠΑ. Πλέον, το ΗΒ όντας εκτός ΕΕ δεν είναι υποχρεωμένο να συμμορφώνεται με τις οδηγίες της ΕΕ ώστε να διατηρεί το μίνιμουμ ΦΠΑ του 15% και επομένως τόσο οι εισαγωγές όσο και οι εξαγωγές γίνονται με διαφορετικούς όρους.

Πολύπλοκες διαδικασίες

Περισσότερο πολύπλοκες έχουν γίνει και οι διαδικασίες όσον αφορά στις εισαγωγές και στις εξαγωγές. Απαιτήσεις προ-κοινοποίησης για τα προϊόντα υγειονομικής και φυτοϋγειονομικής προστασίας, είναι σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2022. Σε μεταγενέστερο στάδιο (η ακριβής ημερομηνία δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί), πιθανόν μέσα στο 2023, θα απαιτούνται πιστοποιήσεις και φυσικοί έλεγχοι από πλευράς Ηνωμένου Βασιλείου για: 
— Όλα τα υπόλοιπα ζωικά υποπροϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις. 
— Όλα τα φυτά και φυτικά προϊόντα που υπόκεινται σε ρυθμίσεις. 
— Όλα τα κρέατα και τα προϊόντα με βάση το κρέας. 
— Όλα τα εναπομείναντα τρόφιμα υψηλού κινδύνου που δεν είναι ζωικής προέλευσης.

Από την 1η Σεπτεμβρίου 2022, θα απαιτούνται πιστοποιήσεις και φυσικοί έλεγχοι για όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Από την 1η Νοεμβρίου 2022, θα απαιτούνται πιστοποιήσεις και φυσικοί έλεγχοι για όλα τα υπόλοιπα προϊόντα ζωικής προέλευσης που υπόκεινται σε ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων των σύνθετων προϊόντων και των αλιευτικών προϊόντων. 
Έλεγχοι φυτών και φυτικών προϊόντων υψηλής προτεραιότητας θα μεταφέρονται από τον τόπο προορισμού σε καθορισμένους συνοριακούς σταθμούς και σημεία ελέγχου σε μεταγενέστερο στάδιο το οποίο ακόμη δεν έχει ανακοινωθεί.
Οι φυσικοί έλεγχοι ζώντων ζώων θα πραγματοποιούνται σε καθορισμένους συνοριακούς σταθμούς ελέγχου όπου υπάρχουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις στο σημείο εισόδου. Όπου δεν υπάρχει καθορισμένος σταθμός ελέγχου, οι έλεγχοι θα εξακολουθήσουν να γίνονται στον προορισμό για άλλους λιμένες εισόδου έως ότου τεθούν σε λειτουργία επαρκείς σταθμοί ελέγχου. Οι έλεγχοι στο σταθμό ελέγχου Sevington και στους καθορισμένους σταθμούς ελέγχου των αερολιμένων θα αρχίσουν σε μεταγενέστερο στάδιο (και όχι από την 1η Ιουλίου 2022).

Μεταχειρισμένα οχήματα

Είναι επίσης γεγονός ότι αρκετές επιχειρήσεις στην Κύπρο εισήγαγαν μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από την Αγγλία. Αυτό το κομμάτι του εμπορίου φαίνεται να έχει επηρεαστεί σημαντικά από το Brexit και ιδιαίτερα από το 2021 και μετά. Αναλυτικότερα, μειώσεις παρατηρούνται σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες προϊόντων όπως τρόφιμα, χημικά προϊόντα, φαρμακευτικά προϊόντα, καλλυντικά, είδη ένδυσης και υπόδησης, μηχανήματα, οχήματα κ.α. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα μεταχειρισμένα οχήματα όπου κύρια χώρα προέλευσης αυτών των οχημάτων για την Κύπρο ήταν το ΗΒ, καθότι μιλούμε για δεξιοτίμονα αυτοκίνητα και όπου τώρα στις πλείστες περιπτώσεις δεν πληρούνται οι κανόνες καταγωγής. Παράλληλα τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ πέραν από την Κύπρο όπου χρησιμοποιούνται δεξιοτίμονα αυτοκίνητα είναι μικρές (Ιρλανδία και Μάλτα) και έτσι οι εισαγωγές των μεταχειρισμένων οχημάτων αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα. Οι εισαγωγές αυτοκινήτων ανέρχονταν περίπου στα 265 εκατομμύρια ευρώ για το έτος 2019, στα 260 εκατομμύρια για το 2020 και στα 105 εκατομμύρια για το 2021, αποδεικνύοντας την πτωτική τάση της αγοράς αυτής.

Φοιτητές

Αν και όχι κατεξοχήν οικονομικός, ένας κλάδος που αναμένεται να επηρεαστεί από το brexit, είναι αυτός των σπουδών. Όπως είναι γνωστό, πολλοί φοιτητές από την Κύπρο επέλεγαν το ΗΒ για τις σπουδές τους. Αυτό ενδεχομένως να αλλάξει από το 2023 και μετά, καθώς θα αλλάξουν και τα δεδομένα φοίτησης. Ειδικότερα, επί του παρόντος δε φαίνεται κάποια δραστική αλλαγή σχετικά με την επιλογή της Μεγάλης Βρετανίας από Κύπριους φοιτητές για σπουδές. Ο λόγος είναι η ύπαρξη του “pre-settlement status” το οποίο είναι σε ισχύ από την έναρξη του Brexit και με διάρκεια 2 χρόνων. Αυτό σημαίνει ότι όποιοι φοιτητές αρχίσουν σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία πριν το 2023 θα πληρώνουν τα ίδια δίδακτρα με την προ Brexit εποχή. Επομένως, οι όποιες αλλαγές προτιμήσεων θα φανούν με το νέο έτος. Προκαταρκτικές συζητήσεις με γονείς μελλουσών φοιτητών υποδείχνουν ότι αναζητούν εναλλακτικές χώρες στην Ευρώπη όπου τα μαθήματα διδάσκονται στην Αγγλική γλώσσα (π.χ Ολλανδία).