• Ποια μηνύματα στέλνει η διακρατική συμφωνία για τον EastMed και γιατί ο Υπουργός Ενέργειας συστήνει υπομονή και επιμονή.

Την θέση της στον ενεργειακό χάρτη εδραιώνει η Κύπρος, η οποία παρά τις συνεχείς και ολοένα αυξανόμενες προκλήσεις της Τουρκίας συνεχίζει απρόσκοπτα το ενεργειακό της πρόγραμμα, συνάπτοντας συμμαχίες και σημαντικές συμφωνίες με κράτη της περιοχής και αδειοδοτώντας τεμάχια της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για ερευνητικές και επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις. 

Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, σήμερα (2/1) υπογράφεται στην Αθήνα η διακρατική συμφωνία μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ για τον αγωγό EastMed, μία εξέλιξη που κρίνεται αρκετά σημαντική από πολλές πτυχές, συμβάλλοντας, ταυτόχρονα, στην κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο. 

Με αφορμή την σημερινή υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας, που αποτελεί συνέχεια μίας σειράς γεγονότων που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια, με τις σημαντικότερες εξελίξεις να καταγράφονται το 2019, η Brief ζήτησε και καταγράφει τις απόψεις του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, Κυριάκου Κούσιου, καθώς και του Υπουργού Ενέργειας, Γιώργου Λακκοτρύπη, τόσο για τη σημασία της συμφωνίας όσο και για το τι να αναμένουμε φέτος και τα επόμενα χρόνια σε σχέση με τα ενεργειακά. 

Επίσης, στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων της χρονιάς που έκλεισε πριν από δύο ημέρες, η Brief καταγράφει και όλες τις σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις με χρονολογική σειρά που έγιναν το 2019.

>>> Διαβάστε ακόμη: EastMed - Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του αγωγού <<<

Κούσιος: Σημαντικός ενεργειακός παράγοντας στην περιοχή η Κύπρος
Σε ό,τι αφορά τη διακρατική συμφωνία για τον EastMed, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος σε δηλώσεις του στην Brief, ανέφερε αρχικά πως η Τριμερής Σύνοδος θα αρχίσει στις 6 το απόγευμα, ενώ μισή ώρα, περίπου, αργότερα (6.30 μ.μ.) θα υπογραφεί η συμφωνία από τους Υπουργούς Ενέργειας των τριών χωρών στην παρουσία των ηγετών.

Κληθείς να αναφέρει πόσο σημαντική κρίνει την συμφωνία η Κυβέρνηση, ο κ. Κούσιος είπε πως, «η Κυβέρνηση καταρχάς χαιρετίζει την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας», εκφράζοντας την θέση ότι, «είναι μία συμφωνία, η οποία συμβάλλει στην κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά παράλληλα δεν στρέφεται εναντίον οποιουδήποτε άλλου κράτους της περιοχής». 

«Πιστεύουμε ότι με την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας συμβάλουμε στην σταθερότητα της περιοχής και αξιοποιούμε τις δυνατότητες μας καθότι αφορά την ενεργειακή μας πολιτική, αλλά ταυτόχρονα περιφρουρούμε τα εθνικά και κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας», τόνισε ο κ. Κούσιος.

Ερωτηθείς εάν με αυτή τη συμφωνία η Κύπρος εδραιώνει την θέση της ως ένας σημαντικός ενεργειακός «παίκτης» στην περιοχή, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος τόνισε ότι, «αναμφίβολα με το ενεργειακό πρόγραμμα που εφάρμοσε η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταστεί ένας σημαντικός ενεργειακός παράγοντας στην περιοχή, κάτι φυσικά που θα εξαρτηθεί και στην συνέχεια από το μέγεθος των κοιτασμάτων τα οποία θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε». 

«Ήδη έχουμε αποτελέσματα από δύο γεωτρήσεις με σημαντικά ευρήματα και ευελπιστούμε ότι στην συνέχεια θα έχουμε και άλλα αποτελέσματα τα οποία θα μπορέσουν να μας προσφέρουν την δυνατότητα να έχουμε ένα πιο αποδοτικό ενεργειακό πρόγραμμα», επεσήμανε αναφέροντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει το ενεργειακό της πρόγραμμα απρόσκοπτα, αφού και το 2020 έχουν προγραμματιστεί κάποιες γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ.

>>> Διαβάστε επίσης: Χατζηδάκης - O EastMed είναι ένα σχέδιο ειρήνης και συνεργασίας <<<

Λακκοτρύπης: Ο EastMed θα κριθεί από την αγορά
Από την πλευρά του ο Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, μιλώντας, επίσης, στην Brief, αφού χαρακτήρισε σημαντική την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed τόνισε πως αυτή έχει δυο διαστάσεις. Η μία είναι πολιτική, αφού, όπως εξήγησε, «μιλάμε πλέον για ενάσκηση κυριαρχίας, μίας και μέσω της διακρατικής συμφωνίας καθορίζονται οι αρμοδιότητες, οι εξουσίες, η δικαιοδοσία, οι ευθύνες του κάθε κράτους-μέλους που συνυπογράφει αυτή την συμφωνία. Συνεπώς, τουλάχιστον τα τρία κράτη-μέλη ασκούν μέσω αυτής κυριαρχία με την υπογραφή της», επεσήμανε.

Η δεύτερη διάσταση, συνέχισε ο κ. Λακκοτρύπης, έχει να κάνει με τις εταιρείες. Όπως εξήγησε, «η υπογραφή της συμφωνίας αυτής και το γεγονός πως δεν θα υπάρχει περιορισμός στην ισχύ της στην θητεία ενός Προέδρου ή ενός Πρωθυπουργού των κρατών-μελών που την συνυπογράφουν, ανοίγει τον δρόμο σε εταιρείες να έρθουν επενδύσουν σε αυτό το έργο, εάν, βέβαια, το επιθυμούν, αρκετά εκατομμύρια. Και δεν είναι ένα έργο μερικών χρόνων, αλλά ένα έργο που θα διαρκέσει 20-30 χρόνια. Συνεπώς και αυτή η διάσταση είναι αρκετά σημαντική», υπογράμμισε.

Σε ό,τι αφορά το έργο αυτό καθ’ αυτό, ο Υπουργός Ενέργειας τόνισε ότι, «αυτό έχει δρόμο ακόμα να διανύσει. Ακόμη είμαστε στις τεχνικές μελέτες για το έργο, οι οποίες κοστίζουν, βέβαια, και πάρα πολλά χρήματα, με το 40% αυτού του κόστους να χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επενδύει στην ουσία σε αυτό στηρίζοντας το», εξήγησε. 

Σχολιάζοντας, δε, τα όσα ήδη ακούγονται για το εάν το έργο θα υλοποιηθεί ή όχι ή αν θα είναι βιώσιμο ή όχι, ο κ. Λακκοτρύπης υπέδειξε πως, «επειδή ακούγονται ήδη αρκετά για αυτό το έργο, το εάν θα υλοποιηθεί ή όχι θα το καθορίσει η αγορά και είναι σημαντικό να τονιστεί ότι έχουμε ενώπιον μας τρεις επιλογές. Δηλαδή, πέραν της Αιγύπτου που θα πάει το ‘Αφροδίτη’, για τα υπόλοιπα κοιτάσματα ‘Καλυψώ’, ‘Γλαύκος’ και τις όποιες νέες ανακαλύψεις στις οποίες επενδύουμε, έχουμε να επιλέξουμε, επαναλαμβάνω, ανάμεσα σε τρεις επιλογές. Είτε θα δημιουργηθεί σταθμός υγροποίησης στην Κύπρο, είτε ο EastMed, είτε η δημιουργία πλωτής μονάδας». 

Άρα, επεσήμανε, «έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο να διανύσουμε και δεν συμμερίζομαι τις απόψεις όσων λένε είτε ότι είναι βιώσιμο το έργο είτε δεν είναι βιώσιμο. Ακόμη, επαναλαμβάνω, δεν έφτασε αυτή η ώρα και στο τέλος της ημέρας εκείνες που θα κρίνουν εάν ένα έργο είναι βιώσιμο ή όχι είναι αγορές και όχι εμείς. Εμείς, όμως, οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε για όλα τα σενάρια και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η υπογραφή διακρατικών συμφωνιών, με την διενέργεια την ίδια ώρα μελετών, ούτως ώστε όταν έρθει η ώρα να είμαστε έτοιμοι και να επιλέξουμε την όσον το δυνατόν καλύτερη επιλογή», τόνισε χαρακτηριστικά ο Υπουργός Ενέργειας.

>>> Διαβάστε ακόμη: Ισραήλ - Σημαντική πρόοδος η υπογραφή της συμφωνίας για EastMed <<<

Τι αναμένουμε το 2020 και τα επόμενα χρόνια
Ερωτηθείς εάν θα έχουμε γεωτρήσεις και το 2020, ο κ. Λακκοτρύπης ανέφερε πως, «αναμένουμε γεωτρήσεις από Total και ENI, καθώς και από την Exxon, ενώ εντός του 2021 αναμένουμε γεωτρήσεις από την κοινοπραξία του ‘Αφροδίτη’. Θα είναι μία σειρά από ερευνητικές και επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις, οι οποίες θα μας βοηθήσουν να αξιολογήσουμε το υδρογονανθρακικό ενεργειακό δυναμικό της χώρας», πρόσθεσε σημειώνοντας ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι γεμάτα από γεωτρήσεις και θα καθορίσουν και τις τελικές επιλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Κληθείς, εξάλλου, να πει εάν η Κύπρος μπήκε δυναμικά στο ενεργειακό «παιχνίδι» ο κ. Λακκοτρύπης τόνισε πως, «το ενεργειακό ‘παιχνίδι’ δεν είναι αγώνας δρόμου, αλλά ένας μαραθώνιος. Θέλει υπομονή κι επιμονή. Για παράδειγμα για να γίνουν οι απαραίτητες υποδομές απαιτούνται πάρα πολλά χρόνια. Για να κλείσουν οι συμφωνίες πώλησης επίσης χρειάζονται πολλά χρόνια. Το φυσικό αέριο δεν είναι όπως το πετρέλαιο που είναι πιο εύκολα εξορύξιμο και αξιοποιήσιμο. Θεωρώ, όμως, ότι με όλα όσα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, ειδικά μέσα στο 2019, έχουμε μπει για τα καλά στο ενεργειακό ‘παιχνίδι’», εξήγησε.

Την ίδια ώρα ο Υπουργός Ενέργειας ανέφερε πως το 2019 ήταν ένα γεμάτο έτος από σημαντικές ενεργειακές εξελίξεις, προαναγγέλλοντας ότι ανάλογα γεμάτα θα είναι και τα επόμενα έτη. «Να υπενθυμίσω ότι εντός του 2019 είχαμε την δημιουργία του ‘East Mediterranean Gas Forum’, την ανακάλυψη του ‘Γλαύκου’, την αδειοδότηση του τεμαχίου ‘7’, την σύμπραξη Total και ΕΝΙ, την συμφωνία για το ‘Αφροδίτη’, την υπογραφή συμφωνίας για τις υποδομές εισαγωγής φυσικού αερίου, ενώ σήμερα θα έχουμε την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed. Συνεπώς το 2019 ήταν μία γεμάτη χρονιά και ανάλογα γεμάτα εξελίξεις θα είναι και τα επόμενα έτη», υπογράμμισε.

«Οι εξελίξεις πλέον θα είναι συνεχείς. Απλά επαναλαμβάνω χρειάζεται υπομονή και επιμονή, γιατί τόσο οι τεχνικές όσο και οικονομικές προκλήσεις, όπως οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά, καθώς και οι πολιτικές προκλήσεις, είναι πολλές και απαιτείται προσήλωση και επιμονή προς την κατεύθυνση που πάμε και ταυτόχρονα προσεκτικές κινήσεις για να έχουμε στο τέλος της ημέρας το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα», κατέληξε ο Υπουργός Ενέργειας. 

>>> Διαβάστε επίσης: Τα ισχυρά χαρτιά της Ελλάδας στο ενεργειακό πόκερ της Μεσογείου <<<

Τι έγινε το 2019
Όπως έχει λεχθεί και πιο πάνω, η Brief στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων της για το 2019, καταγράφει σήμερα και τα σημαντικότερα, με χρονολογική σειρά, ενεργειακά γεγονότα του προηγούμενου έτους. Ειδικότερα:

Στις 9/1/2019 το Υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε ότι είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες της ερευνητικής γεώτρησης «Delphyne-1» στο Τεμάχιο 10 και ξεκίνησαν οι εργασίες στο «Glaucus-1» στο ίδιο Τεμάχιο. Δύο μήνες, σχεδόν, αργότερα, στις 28/2/2019 ανακοινώνεται επισήμως ότι το συνολικό κοίτασμα που ανακάλυψε η ερευνητική γεώτρηση που διενήργησε η κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Petroleum στον στόχο «Γλαύκος» του τεμαχίου 10 εκτιμάται μεταξύ 5 έως 8 τρισεκατομμυρίων ποδών, με τον Υπουργό Ενέργειας να τονίζει πως, «είναι μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις παγκοσμίως τα τελευταία δύο χρόνια».

Στις 14/1/2019 αποφασίστηκε η δημιουργία ενός διεθνούς οργανισμού, του «East Mediterranean Gas Forum», με έδρα την Αίγυπτο, και τη συμμετοχή της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, για τη βέλτιστη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου, με τον Υπουργό Ενέργειας να τονίζει ότι, «η συμφωνία αυτή μας φέρνει ακόμη πιο κοντά στο στόχο μας, ο οποίος δεν είναι άλλος από τη βέλτιστη και ασφαλή εκμετάλλευση των υδρογονανθρακικών πόρων της χώρας μας».

Στις 11/4/2019 Κύπρος και Λίβανος συμφώνησαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για συνομολόγηση Συμφωνίας Πλαισίου αναφορικά με την ανάπτυξη των αποθεμάτων υδρογονανθράκων που εκτείνονται και στις δύο πλευρές της μέσης γραμμής μεταξύ των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών των δύο χωρών.

>>> Διαβάστε ακόμη: Ικανοποίηση Επιμελητηρίων Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ για νόμο EastMed <<<

Στις 5/6/2019 ανακοινώνεται κι επίσημα ότι τα έσοδα που αναμένεται να αποφέρει η συμφωνία για το κοίτασμα «Αφροδίτη» υπολογίζονται ότι θα ξεπεράσουν τα 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος 18ετίας, ενώ πέντε μήνες αργότερα και δη στις 7/11/2019 υπογράφηκαν τα συμβόλαια για την εμπορική εκμετάλλευση του κοιτάσματος.

Σημειώνεται πως, η Άδεια Εκμετάλλευσης του «Αφροδίτη» για περίοδο 25 χρόνων, η πρώτη του είδους που παραχωρείται σε αδειούχους της ΑΟΖ της της Κυπριακής Δημοκρατίας, βασίζεται στο τελικό Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής του κοιτάσματος που συμφωνήθηκε μεταξύ του Υπουργείου Ενέργειας και της συμβασιούχου κοινοπραξίας των Noble Energy, Shell και Delek και το οποίο ενέκρινε ο Υπουργός Ενέργειας.

Εξάλλου, στις 30/7/2019 ανακοινώθηκε η είσοδος της κοινοπραξίας της γαλλικής Total με την ιταλική ENI στο τεμάχιο 7 της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με ποσοστά 50-50, καθώς και η είσοδος του γαλλικού ενεργειακού κολοσσού στα τεμάχια 2, 3, 9 και 8, ενώ στις 18/9/2019 υπεγράφησαν στη Λευκωσία τα Συμβόλαια Έρευνας και Αναλογικού Καταμερισμού Παραγωγής που αφορούν αδειοδότηση του τεμαχίου 7 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας στην κοινοπραξία των εταιρειών Total και Eni και σε εκχώρηση στην Total μέρους των δικαιωμάτων που κατέχει η Eni στα τεμάχια 2, 3, 8 και 9.

Στις 13/12/2019, δε, υπογράφηκαν τα συμβόλαια για κατασκευή υποδομών έλευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ). Όπως ανακοινώθηκε, το τερματικό ΥΦΑ θα περιλαμβάνει πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης ΥΦΑ (FSRU), προβλήτα για την πρόσδεση της πλωτής μονάδας, αγωγό επί της προβλήτας και άλλες σχετικές υποδομές. Η συνολική αξία του έργου ανέρχεται στα €290 εκατομμύρια, ενώ ήδη έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση €101 εκατ. από την ΕΕ και το χρηματοδοτικό πρόγραμμα για τη Διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη (Connecting Europe Facility – CEF).

>>> Διαβάστε επίσης: DW - Φυσικό αέριο: Eυκαιρίες και διενέξεις στη Μεσόγειο <<<

Πέραν των πιο πάνω, υπήρξαν και σημαντικές εξελίξεις σε ό,τι αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου, Ισραήλ, Κρήτης και Αττικής στην Ελλάδα. Ειδικότερα, στις 6/6/2019 υπογράφηκε η σύμβαση παραχώρησης γης για την κατασκευή του σταθμού μετατροπής HVDC της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector, η οποία συνδέει τα ηλεκτρικά δίκτυα της Κύπρου, του Ισραήλ, της Κρήτης και της Αττικής στην Ελλάδα, με δυνατότητα μεταφοράς 2000MW. Επίσης, στις 22/11/2019 το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ενέκρινε την πολεοδομική άδεια της EuroAsia Interconnector Limited, ανοίγοντας τον δρόμο για την κατασκευή του σταθμού μετατροπής HVDC στην Κοφίνου.

Οι τουρκικές προκλήσεις και η στήριξη στην Κύπρο

Αξίζει, εξάλλου, να αναφερθεί πως καθόλη την διάρκεια του 2019 η Τουρκία συνέχισε τις προκλητικές ενέργειες της στην Κυπριακή ΑΟΖ αποστέλλοντας ερευνητικά πλοία για διενέργεια παράνομων ερευνών για υδρογονάνθρακες. Αποκορύφωμα των προκλητικών ενεργειών της Άγκυρας ήταν η κατάληξη σε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, με την οποία κόβει στην μέση την ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας.  

Επίσης, η Τουρκία με συνεχείς δηλώσεις αξιωματούχων διαμηνύει πως δεν θα επιτρέψει να προχωρήσει οποιαδήποτε συμφωνία στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς την συμμετοχή και έγκρισή της.

Βέβαια όλες τις κινήσεις δεν έμειναν αναπάντητες, αφού ουκ ολίγες φορές αυτές καταδικάστηκαν τόσο από την Κυπριακή Δημοκρατία όσο και από την διεθνή κοινότητα, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να λαμβάνει, μάλιστα, μέτρα κατά της Άγκυρας. 

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<< 

Μεταξύ άλλων, η Brief καταγράφει τα εξής:

• 9/5/2019: Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έλαβε τη στήριξη της ΕΕ στο θέμα των παραβιάσεων της ΑΟΖ από την Τουρκία.
• 18/6/2019: Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων κάλεσε την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και την Κομισιόν να υποδείξουν μέτρα για την Τουρκία, ώστε να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί με αλληλεγγύη προς την Κύπρο.
• 2/7/2019: Ανακοινώθηκε ότι η Κύπρος έχει ξεκινήσει νομικές διαδικασίες κατά τριών εταιρειών που εμπλέκονται στις γεωτρητικές δραστηριότητες της Τουρκίας στα δυτικά του νησιού.
• 15/7/2019: Οι 28 Υπουργοί Εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ ενέκριναν, χωρίς αλλαγές, το κείμενο των συμπερασμάτων που συνέταξαν οι μόνιμοι αντιπρόσωποι σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην AOZ της Κύπρου.
• 14/10/2019: Το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ υιοθέτησε συμπεράσματα για τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
• 17/10/2019: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσυπογράφει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 14ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου και επιβεβαιώνει την αλληλεγγύη της προς την Κύπρο.
• 11/11/2019: Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων υιοθέτησε τις νομικές πράξεις σε σχέση με την επιβολή περιοριστικών μέτρων της ΕΕ κατά της Τουρκίας εξαιτίας των παράνομων γεωτρήσεων και δραστηριοτήτων της τελευταίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• 13/12/2019: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο - Το μνημόνιο συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας.