ΓΡΑΦΕΙ Ο 
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΗΣ

Αρχίζω το σημερινό μου άρθρο απαντώντας μονολεκτικά στο ερώτημα του τίτλου: Όχι! 

Παρόλο που μιλάμε για μια από τις ομορφότερες πόλεις της Κύπρου -αν όχι την ωραιότερη- η Λεμεσός εξελίσσεται σε ένα κακό παράδειγμα από πλευράς αστικής δόμησης, συμμετρίας, ισορροπίας, εργονομίας και άνεσης για τους κατοίκου και επισκέπτες της ή εργαζόμενους σε αυτή. Η ξέφρενη πορεία οικοδομικής ανάπτυξης στη Λεμεσό στερείται σχεδιασμού, οργάνωσης και οράματος κάτι που σε μερικά χρόνια, πιθανώς να οδηγήσει σε μια μη αναστρέψιμη εικόνα για την πόλη, αφού ήδη κακά τετελεσμένα έχουν δημιουργηθεί στη Λεμεσό. 

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Πριν όμως θέσω τους παράγοντες για τους οποίους θεωρώ πως η φρενήρης πορεία κατασκευής πύργων στη Λεμεσό καταστρέφει την πόλη, ας πάμε περίπου ενάμιση αιώνα προηγουμένως και να δούμε το παράδειγμα μιας από τις πιο πραγματικά όμορφες μητροπόλεις του σύγχρονου κόσμου, το Παρίσι και πως έγινε αυτό που είναι σήμερα. 

Το Παρίσι είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την αισθητική, τη συμμετρία, την αρχιτεκτονική και τη μηχανική που κάνει τη ζωή των κατοίκων ευχάριστη, πιο εύκολη και πιο καθαρή. Ο αρχιτέκτονας (πρακτικά αλλά και από πλευράς οράματος) αυτού του πρότυπου πόλης είναι ο Γεώργιος Ευγένιος Χάουσμαν, ο οποίος κυριολεκτικά σχεδίασε το νέο Παρίσι, αφού πρώτα κατεδάφισε σημαντικό μέρος του ανοικοδομώντας το σε μια εντελώς νέα βάση και φιλοσοφία.  

Ο Χάουσμαν κατάφερε να μετατρέψει το μεσαιωνικού χαρακτήρα, βρώμικο και ανθυγιεινό Παρίσι σε μια σύγχρονη, άνετη, φωτεινή και καθαρή πόλη. Μαζεύοντας τα επιτεύγματα του Χάουσμαν σε μερικές προτάσεις το Παρίσι κατέστη πρότυπο μεγαλούπολης στα τέλη του 19ου αιώνα διότι ακριβώς απέκτησε συμμετρία και ευρυχωρία στη ρυμοτομία του, διασφάλισε άπλετο φως για τα κτήρια θέτοντας όριο στο ύψος τους, σχεδιάζοντας πάρκα και πλατείες και αξιοποιώντας ακόμη και τα νερά του Σηκουάνα για καθαρισμό των λεωφόρων του. 

Ο χαρακτηρισμός του Παρισιού ως «η πόλη του Φωτός» απορρέει ακριβώς από τους πιο πάνω παράγοντες, οι οποίοι καθιστούν τη γαλλική πρωτεύουσα ξεχωριστά όμορφη. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου, το οποίο μάλιστα χρειάστηκε δυο και πλέον δεκαετίες να υλοποιηθεί, τοποθετείται χρονικά στο 1853. Μάλιστα, για να μεταφερθεί από το χαρτί σε κάθε γωνιά της πόλης -ο φιλόδοξος σχεδιασμός του Χάουσμαν- χρειάστηκε ισχυρή πολιτική βούληση, από τον τότε Αυτοκράτορα της Γαλλίας, Ναπολέοντα τον Τρίτο ανιψιό του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ισχυρό εργατικό δυναμικό (περίπου ένας στους πέντε εργάτες του Παρισιού εργαζόταν για την ολική αναδόμηση της πόλης), αρκετός χρόνος και αφοσίωση στην υλοποίηση του σχεδιασμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αφοσίωσης και της αποφασιστικότητας στον μεγάλο σχεδιασμό, αποτελεί η κατεδάφιση χιλιάδων ακινήτων που έδωσαν τη θέση τους σε νέες λεωφόρους, καινούργια κτήρια, πεζόδρομους και πάρκα. Μεταξύ αυτών και το πατρικό σπίτι του Χάουσμαν που «θυσιάστηκε» χάριν του νέου Παρισιού.  

>>> Οικονομία Κύπρος - Επιλεγμένη ροή ειδήσεων Brief <<<

Η κληρονομιά του Χάουσμαν στο Παρίσι είναι διακριτή μέχρι τις μέρες μας, ωστόσο, η μεγαλύτερη κληρονομία που άφησε στους επόμενους Παριζιάνους είναι η κουλτούρα της καλαισθησίας, της οργάνωσης κτηρίων και δρόμων και του ορθού προγραμματισμού. 

Εκατό, περίπου, χρόνια μετά την έναρξη υλοποίησης του κολοσσιαίου πλάνου του Χάουσμαν για το νέο Παρίσι, κάτι καινούργιο ξεκίνησε να γεννιέται στην πόλη. Πρόκειται για την εντυπωσιακή περιοχή Λα Ντεφάνς, η οποία αποτελεί επιχειρηματικό και εμπορικό κέντρο του Παρισιού και συντίθεται από ένα πλέγμα οδικού και υπόγειου δικτύου δρόμων και υποδομών μέσων μαζικής μεταφοράς, εντυπωσιακών κτηρίων -κυρίως ουρανοξυστών ή μεγάλης κλίμακας κτισμάτων- και άπλετων χώρων πεζοδρόμων, πλατειών, υπαίθρια εκτεθειμένων έργων τέχνης και χώρων πρασίνου. Όλα αυτά εκτός κέντρου του Παρισιού αλλά εντός των ευρύτερων ορίων της μητροπολιτικής περιοχής της γαλλικής πρωτεύουσας. 

Εάν το νέο Παρίσι που σχεδίασε ο Χάουσμαν είναι το «παιδί» του, η περιοχή Λα Ντεφάνς μπορεί να χαρακτηριστεί ως το «εγγόνι» του. Η συμμετρία, η καθαρότητα στον σχεδιασμό και η μη παρέμβαση στο γεωμετρικά ισορροπημένο Παρίσι, αποτελούν στοιχεία που φαίνεται να αποτελούν σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας των Γάλλων απέναντι στην πρωτεύουσά τους. Αυτή ακριβώς είναι η κληρονομιά του Χάουσμαν στους Γάλλους. 

Και μετά το Παρίσι ας επιστρέψουμε στην Λεμεσό. Σίγουρα το μεγάλο παραλιακό μέτωπο, οι ωραίες παραλίες και οι όμορφοι πεζόδρομοι, τα πάρκα και οι χώροι πρασίνου αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα της πόλης, τα οποία σε συνδυασμό με την καλαίσθητη τοπιοτέχνηση ενός μεγάλης έκτασης πεζοδρόμου επί της παραλίας καθιστούν τη Λεμεσό ιδιαίτερα ξεχωριστή. Εάν μάλιστα κάποιος αναζητά και πιο ιστορικά σημεία να επισκεφθεί, μπορεί να περιπλανηθεί σε αρχαιότητες της ελληνιστικής περιόδου, μεσαιωνικά κάστρα και κτίσματα ή μνημεία της οθωμανικής περιόδου και της αγγλοκρατίας. 

Την ίδια ώρα, η Λεμεσός πέραν ενός τουριστικού προορισμού έχει εξελιχθεί και σε επιχειρηματικό κέντρο, κυρίως για εταιρείας που ασχολούνται με τη ναυτιλία, τις επενδύσεις ή ευρύτερα με την παροχή επαγγελματικών υπηρεσιών. Απόρροια της συγκεκριμένης ανάπτυξης αποτελούν και τα γραφεία εταιρειών σε εντυπωσιακά, μοντέρνα κτήρια. 

Αυτός ο συνδυασμός εξελίξεων και δεδομένων στη Λεμεσό σε συνδυασμό με τη διαθέσιμη γη που υπάρχει, ενέταξαν την πόλη στα πλάνα των μεγάλων αναπτύξεων. Κάπου εδώ είναι που αρχίζει και το πρόβλημα για τη Λεμεσό, η οποία σε μερικά μόλις χρόνια έχει αποκτήσει πολλά ψηλά κτήρια, τα οποία έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την εγγύτητά ή την επαφή τους  με το παραλιακό μέτωπο. 

Και που είναι το πρόβλημα με τους πύργους; Δεν είναι ένα, αλλά πολλά και όσο η συγκεκριμένη, άναρχη πορεία συνεχίζεται, τόσο οι κίνδυνοι για τη Λεμεσό αυξάνονται. Η Λεμεσός κινδυνεύει, σε μια δεκαετία από σήμερα, να «σκεπαστεί» από τους ουρανοξύστες που καταλαμβάνουν όλο και περισσότερες θέσεις στο παραλιακό μέτωπο. 

Το ευρύτερο πρόβλημα της άναρχη δόμηση, που υπάρχει στην Κύπρο φαίνεται πιο ξεκάθαρα στη Λεμεσό λόγω του ρυθμού οικοδομικής ανάπτυξης αλλά και του μεγέθους των κτηρίων. 

Άγνωστες είναι ακόμη οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην πόλη, τόσο σε επίπεδο πρασίνου και διαθέσιμων χώρων για πάρκα και πεζόδρομους στη Λεμεσό, όσο και σε επίπεδο υποστρωμάτων εδάφους, διαχείρισης λυμάτων, οικοδομικών υλικών και ενέργειας. Παράλληλα, η πόλη κινδυνεύει να πνιγεί στα αυτοκίνητα τόσο κατά τις ώρες διακίνησης μεγάλου αριθμού οχημάτων, όσο και για το παρκάρισμα όλο και περισσότερων αυτοκινήτων σε μια χώρα που στερείται σοβαρών υποδομών σε επίπεδο συγκοινωνιών αλλά και αρκούντως ικανοποιητικών χώρων στάθμευσης. 

Ένα άλλο παράπλευρο ζήτημα που προκύπτει από τη ραγδαία ανάπτυξη του μοντέλου κατασκευής πύργων στη Λεμεσό αφορά τον απότομο αντίκτυπο στις τιμές ακινήτων και ενοικίων. Επίσης, θέματα ασφάλειας και υγείας, τόσο για τα ίδια τα κτήρια (π.χ. σε περίπτωση πυρκαγιάς ή ενός εργατικού ατυχήματος) όσο και για τις περιοχές που δημιουργούνται αποτελούν ένα άλλο σημαντικό ερωτηματικό για την επιχειρησιακή δυνατότητα υπηρεσιών όπως η Πυροσβεστική ή τα Ασθενοφόρα. 

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Η Λεμεσός αναπτύσσεται με τόσο γρήγορους ρυθμούς, στη βάση ενός εντελώς άγνωστου μοντέλου ψηλών κτηρίων για την Κύπρο, με τον σχεδιασμό να στηρίζεται στη διαθέσιμη γη της πόλης και όχι στη βάση πραγματικού σχεδιασμού και οράματος για την πόλη. Ο σχεδιασμός που δεν έγινε θα μπορούσε -και μέσω πολεοδομικών κινήτρων- εξαρχής να ωθούσε τις μεγάλες αναπτύξεις σε συγκεκριμένη περιοχή ή περιοχές εκτός του πυρήνα της όλης και πίσω από το παραλιακό μέτωπο. Άλλωστε οι μικρές αποστάσεις στη Λεμεσό σε συνδυασμό με το ύψος των κτηρίων θα μπορούσαν να προσφέρουν τη θέα προς τη θάλασσα, ακόμη και από αποστάσεις μερικών χιλιομέτρων. 

Δυστυχώς, η επίσης άναρχη και κακής αισθητικής ανάπτυξη με τις άσκημες πολυκατοικίες στο παραλιακό μέτωπο, κυρίως κατά τις δεκαετίες του 80’ και του 90’, δίνει τη θέση της στο «τοίχος» πύργων που απειλεί με ασφυξία όλη την υπόλοιπη πόλη. Πάντως, εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν είναι ακόμη τόσο αργά για να γίνει ουσιαστικός σχεδιασμός για τη Λεμεσό κι ας έχουν ήδη δημιουργηθεί πολλά ψηλά κτήρια, προκειμένου να δοθεί μια σωστή κατεύθυνση τουλάχιστον από ‘δω κι έπειτα.