ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΗΣ

Μα γιατί τόσος ντόρος για τις αμερικανικές εκλογές και το αποτέλεσμά τους; Πολύ μεγαλύτερος, πιστεύω, από τις προηγούμενες φορές. Κι αν την περασμένη φορά είχε και κάπως γούστο ο Τραμπ να κατατροπώνει τη Χίλαρι στα debate αυτή τη φορά, τα πράγματα δεν ήταν για γέλια. Ήταν σοβαρά και μάλιστα πολύ. 

Ο ρόλος που διαδραματίζει στην παγκόσμια πολιτική σκακιέρα ο εκάστοτε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι τέτοιος που έχουν προσδώσει -έστω και με μια κάποια δόση υπερβολής- τον προσδιορισμό του «πλανητάρχη». Με αυτό ως δεδομένο οι αμερικανικές εκλογές για ανάδειξη προέδρου έχουν τη δική τους ξεχωριστή σημασία κάθε τετραετία. Και μπορεί να βρίσκουμε χαριτωμένες λεπτομέρειες για να αναδεικνύουμε κάθε φορά, όπως για παράδειγμα «το δεξί του χέρι είναι ελληνικής καταγωγής» ή πως είναι «φίλος της Κύπρου, διότι τη δεκαετία του 1970 έκανε διακοπές στην Αμμόχωστο», ωστόσο το ουσιαστικό στοιχείο που επηρεάζει τις αγορές, τις οικονομίες και τις κοινωνίες του υπόλοιπου πλανήτη είναι η ρητορική που εκφράζουν συγκεκριμένες θέσεις του εκάστοτε προέδρου των ΗΠΑ.

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Η προβολή που λαμβάνει είναι ασύμμετρα μεγαλύτερη σε σύγκριση με οποιουδήποτε άλλου πολιτικού ηγέτη στον κόσμο, με καλό ή με κακό τρόπο, με θαυμασμό ή με χλευασμό, με επιδοκιμασία ή απόρριψη θέσεων και στυλ. 

Για όλα τα πιο πάνω ο Ντόναλντ Τραμπ, βρέθηκε -σχεδόν αδιάκοπα- στο προσκήνιο της παγκόσμιας επικαιρότητας καθόλη τη διάρκεια της θητείας του. Το στυλ αναμφίβολα είναι αντισυμβατικό, οι ατάκες αιχμηρές, ωμές, δίχως φτιασιδώματα και ενίοτε γεμάτες από αγένεια, ρατσισμό, σεξισμό και μειωτικά σχόλια. 

Για αυτούς τους λόγους έγινε τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες χώρες δημοφιλής. Κατάφερε να εκλαϊκεύσει τα θέματα, μιλώντας στον απλό κόσμο με τη γλώσσα που καταλαβαίνει, με λίγα λόγια και εστιάζοντας στην ατάκα. Απευθυνόμενος στο εσωτερικό κοινό, δηλαδή στους ψηφοφόρους του, κατάφερε κάτι πολύ ιδιαίτερο.

Πέτυχε να μιλήσει για τους πολιτικούς αντιπάλους του, ακόμη και αυτούς από τους Ρεπουμπλικάνους, με μειωτικό τρόπο δημιουργώντας έντονες εικόνες στους ψηφοφόρους και καθορίζοντας τάσεις. Εάν είναι δικό του συνήθειο ή επικοινωνιακό τρικ κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει, ωστόσο, κατάφερε με την περίεργη τακτική του να κερδίσει επικοινωνιακούς πόντους έχοντας «κολλήσει» στους αντιπάλους του προσωνύμια όπως Crooked Hillary για τη Χίλαρι Κλιντον, Mini Mike για τον Michael Bloomberg ή Sleepy Joe για τον Τζο Μπάιντεν.

Εξαντλώντας τα όρια της αγένειας και φτάνοντας σε αυτά του μπούλινγκ ο Τραμπ κέρδισε τη συμπάθεια όσων στέκονται αρνητικά έναντι των μεταναστευτικών ροών, «νομιμοποίησε» τη ρητορική μίσους και ακόμη περισσότερο τον απαξιωτικό λόγο ακόμη και έναντι απλών πολιτών που διαφωνούσαν μαζί του. Έδωσε με αυτό τον τρόπο αρκετές δόσεις εθνικισμού στον αμερικανικό λαό δίνοντας ταυτόχρονα το καλύτερο άλλοθι στους απανταχού εθνικιστές -φανερούς και κεκαλυμμένους- να ξεσκονίσουν τα επιχειρήματά τους και να τα επαναφέρουν στο προσκήνιο. 

Την ίδια ώρα γίνονται και συγκρίσεις ή παραλληλισμοί, όπως λόγου χάρη «Τι μας νοιάζει που ήταν κάπως ο Τραμπ ή που μιλούσε με αγένεια; Για τον λαό του πολύ καλά τα πήγε και η οικονομία έστρωσε. Οι δικοί μας τι κάνουν;». Οι ίδιες συγκρίσεις βέβαια σταματούν όταν τα πρόσωπα αλλάζουν και στο κάδρο μπαίνει για παράδειγμα ο Πούτιν ή ο Ερντογάν. 

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Ταυτόχρονα, το προφίλ επικοινωνίας που διατήρησε, ομολογουμένως, καθόλη την τετραετία του ο Τραμπ διέλυσε μια ολοένα και αυξανόμενη τάση προς τον πολιτικοκορεκτισμό, γεγονός που κατέστησε πλέον την επικοινωνία πολιτικών-πολιτών πιο απλή, λιγότερο επιτηδευμένη και σαφώς πιο άμεση. Απομυθοποίησε καταστάσεις, θέσεις ατόμων και θεσμούς και αποδόμησε τη συμβατική έννοια της πολιτικής ελίτ που για δεκαετίες ή ακόμη και αιώνες κυβερνά. Δε φοβήθηκε το πολιτικό κόστος και κατάφερε να έχει κέρδος, αρνούμενος να κάνει υποχωρήσεις χάριν των διαφωνούντων μαζί του. 

Βέβαια, το μέτρο ή το όριο όχι μόνο της ρητορικής και της -ας πούμε- πολύ ωμής επικοινωνιακής του τακτικής χάθηκε και για κεφαλαιώδους σημασίας ζητήματα όπως το περιβάλλον και η υγεία. Είμαι πεπεισμένος ότι εάν η στάση, απέναντι στην πανδημία δεν ήταν τόσο χαλαρή προς όφελος όπως μέχρι τέλους πίστευε της οικονομίας και εάν δεν φορτωνόταν -εν πολλοίς με δική του βέβαια ευθύνη- την κοινωνική αναταραχή με αφορμή τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόυντ από αστυνομικούς, κατά πάσα πιθανότητα το οριακό αποτέλεσμα των εκλογών θα ήταν υπέρ του.

Απέναντί του δεν ήταν κάποια μοντέρνα, εναλλακτική προσωπικότητα που απευθυνόταν σε όλους και στον κάθε Αμερικανό ξεχωριστά, όπως ήταν αυτή του Ομπάμα.

Αντίθετα, αντίπαλός του είναι ένας βετεράνος πολιτικός που συμπληρώνει την όγδοη δεκαετία της ζωής του και στάθηκε αρκετά τυχερός ώστε οι συγκυρίες του 2020 να είναι τέτοιες που ερμηνεύονται με τρόπο που δείχνει ότι η ψήφος αποσκοπούσε στο να διώξει τον Τραμπ από τον Λευκό Οίκο παρά για να εκλέξει τον Μπάιντεν ως πρόεδρο. 

Για όλους τους πιο πάνω λόγους είναι που οι αμερικανικές εκλογές συγκεντρώνουν τα φώτα του ενδιαφέροντος σε όλο τον κόσμο όπως και στην Κύπρο. Φέτος λίγο περισσότερο.

Η νίκη Μπάιντεν μπορεί να αξιολογηθεί ως νίκη της νηφαλιότητας, του ρεαλισμού και της κανονικότητας μέσα στο χαοτικό σκηνικό που ο πλανήτης ζει από την κρίση του 2008 μέχρι τη φετινή της πανδημίας, με σημαντικούς ενδιάμεσους σταθμούς το 2016 με την επικράτηση Τραμπ και την καταφατική απόφαση του βρετανικού δημοψηφίσματος για Brexit. 

Με διαφορετική ατζέντα και άλλες -προφανώς πολιτικές παραμέτρους- οδεύει και η Κύπρος σε εκλογές και θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να εξεταστεί κατά πόσον η «γραμμή Τραμπ» θα έχει μιμητές και στη χώρα μας, όπως έχει ήδη καταγραφεί έστω από μικρές, προσωπικές εκφράσεις πολιτικών θέσεων από επίδοξους βουλευτές στο πρόσφατο παρελθόν.