ΓΡΑΦΕΙ Η
ΗΒΗ ΛΑΜΠΡΟΥ*

Δεν υπάρχει ένας ορισμός της δημαγωγίας ή του λαϊκισμού που να καλύπτει όλους τους δημαγωγούς, όλους τους λαϊκιστές πολιτικούς. Αυτό, μάλλον γιατί η δημαγωγία καλύπτει, έστω και αν είναι πολύ ηχηρά ένα μικρό μέρος της πολιτικής ατζέντας. Οι ιδεολογίες παρέχουν μια ολιστική όψη του πως η πολιτική, η οικονομία, η κοινωνία θα πρέπει να είναι οργανωμένες. Η δημαγωγία δεν έχει μια τέτοια άποψη. Καλεί σε εξέγερση κατά του κατεστημένου, χωρίς να ξεκαθαρίζει το μετά. Δείχνει το δάκτυλο και υπόσχεται χωρίς όρια τα πάντα και σε όλους. Ο λαϊκισμός  πατάει στην ανάγκη μας για ελπίδα, για διεξόδους αλλά και στην ματαιοδοξία μας ενώ κυριαρχεί στο καθημερινό κυρίαρχο λόγο.

Οι δημαγωγοί πολιτικοί οργανώνουν τον λόγο τους διχαστικά. Χωρίζουν την κοινωνία σε δυο ομοιογενείς και ανταγωνιστικές ομάδες: Τους «καθαρούς» και  τους «διεφθαρμένους». Γενικεύσεις και υπεραπλουστεύσεις χρησιμοποιούνται χωρίς φειδώ. Επικαλούνται θεωρίες συνομωσίας, κρυφά κέντρα εξουσίας και συνδιαλλαγές, για να στηρίξουν τα επιχειρήματα τους. Εκμεταλλεύονται τον φόβο και την ανασφάλεια στο έπακρο, στηρίζοντας τα επιχειρήματα τους στην εδραίωση αυτού του διχασμού: «εμείς» και «αυτοί».

Αυτοί που είναι πιο αριστεροί στο λόγο τους, υποστηρίζουν (στη θεωρία πάντα) τα μεσαία και χαμηλά κοινωνικό οικονομικά στρώματα ενάντια στην άρχουσα τάξη. Αντίθετα οι εκ δεξιών δημαγωγοί -λαϊκιστές εναντιώνονται στις ελίτ που τις κατηγορούν πως είναι αδύναμες απέναντι σε ένα τρίτο γκρουπ, πχ. μετανάστες.

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Είμαστε συχνά μάρτυρες λαϊκίστικων ρητορικών, δημαγωγικών πολιτικών προτάσεων και ακόμα χειρότερα δημαγωγικών νομοσχεδίων. Ο πολιτικός που προβάλλει τον Ξανθόπουλο μέσα του – το (αδικημένο) παιδί του λαού, η πολιτικός που ασπάζεται τη γυναικεία ανισότητα ως λύση στην επανεκλογή της, οι εθνολαγνικές κορώνες αυτών που κάνουν επιλεκτική αντιπολίτευση και συχνότερα κρυφή συμπολίτευση, είναι είδη ενδημικά. 

Αυτή τη βδομάδα μετρήσαμε άπειρες λαϊκίστικές απόπειρες. Από την κατακραυγή για τον υπουργό παιδείας και τη συμβουλευτική επιτροπή του (αλήθεια περίμενε κάποιος κάτι άλλο από τον συγκεκριμένο;)  λες και το θέμα της ισότιμης και ισόνομης θέσης των γυναικών θα εξαφανιζόταν  αν υπήρχε μια καλή αριθμητική εκπροσώπηση γυναικών. Λες και το θέμα είναι απλά  αριθμητικό, και όχι   συστημικού σεξισμού). Λίγοι ασχολήθηκαν με το ποιοι μπήκαν στην επιτροπή, κάτω από ποια ιδιότητα και με ποια κριτήρια. Η πρόταση δε για αυτοδιάλυση της βουλής, χωράει τους πάντες. Και αυτούς που θέλουν να πουν πως οι άλλοι τα παίρνουν, και αυτούς που μπορούν να πουν μα εγώ, οι άλλοι δεν… Λες και η αντικατάσταση των ατόμων, χωρίς οποιαδήποτε αλλαγή στο σύστημα που πάσχει θα μπορέσει να διορθώσει την κατάσταση. Το Ctrl+Alt+Del λειτουργεί μόνο σε περιβάλλον υπολογιστών. Ας τους ενημερώσει κάποιος.

Όσο ο λαϊκισμός αγκαλιάζει τη δημοκρατία, η δημοκρατία είναι σε κίνδυνο. 

*Η Ήβη Λάμπρου είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick.