Ο ΟΑΥ πρέπει να απεγκλωβιστεί από τον κακό σχεδιασμό ειδάλλως τα ειδικά συμφέροντα θα τα βρίσκει συνεχώς όχι μόνο μπροστά του αλλά και εντός των τειχών.

Όταν άρχισε η δημόσια συζήτηση για το μοντέλο με το οποίο έπρεπε να προχωρήσει το ΓεΣΥ, η αρχική μου άποψη, έντονη μάλιστα, ήταν πως το πολυασφαλιστικό θα ήταν το καταλληλότερο. Η άποψη μου αυτή άλλαξε το βράδυ της 19ης Μαΐου 2017 όταν μου τηλεφώνησε ο προηγούμενος Υπουργός Υγείας Γιώργος Παμπορίδης. Δεν του πήρε περισσότερο από δύο λεπτά, το επιχείρημα του ισχυρό: «ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμβουλεύει για την Κύπρο το μονοασφαλιστικό για πολύ συγκεκριμένους λόγους». Ένα μήνα αργότερα ψηφίστηκε από την Βουλή ομόφωνα ο σχετικός νόμος για το ΓεΣΥ.    

Οι αντιδράσεις ορισμένων κύκλων έχουν όμως επανέλθει τις τελευταίες ημέρες, ειδικότερα από τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων ως και από τον ΠΙΣ. Μάλιστα, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων εξέδωσε ανακοίνωση την περασμένη Παρασκευή για να εκφράσει την ανησυχία του και πως «στη βάση της μέχρι σήμερα πληροφόρησης φαίνεται ότι η ένταξη των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων στο ΓεΣΥ θα οδηγήσει σε σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας υπηρεσιών υγείας που παρέχουν, ή και στον τερματισμό της λειτουργίας τους». Ο δε ΠΙΣ προχώρησε σε γενική συνέλευση την 1η Νοεμβρίου και ακολούθως επέδωσε επιστολή στον Υπουργό Υγείας υπό μορφή, θα έλεγα, ultimatum. 

Κάποιοι πιθανολογούν πως είναι η τελευταία τους προσπάθεια για να ανατραπεί ο υφιστάμενος σχεδιασμός του ΓεΣΥ για να εφαρμοστεί το πολυασφαλιστικό, άλλοι θεωρούν πως απλά θέτουν τη διαπραγματευτική τους θέση για να εξασφαλίσουν περισσότερα χρήματα από τον ΟΑΥ (ο οποίος φυσικά δεν έχει δικά του χρήματα αλλά θα βασίζεται εξολοκλήρου στις εισφορές του ενεργού πληθυσμού). Μάλλον είναι το δεύτερο, και ο πρόεδρος της ΕΝΙΚ δρ. Χάρης Αρμεύτης μας το είπε in so many words: «Οι αμοιβές αποτελούν ένα μέρος των προϋποθέσεων. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ ως  χώρα να έχουμε ένα ποιοτικό και βιώσιμο σύστημα αν δεν μπουν λεφτά στην υγεία».

Σε κάθε περίπτωση, η παρούσα κατάσταση, αναδεικνύει και κάποιες συγκεκριμένες σχεδιαστικές αστοχίες. Για παράδειγμα, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ιδιωτικών Νοσηλευτηρίων, που εκφράζει τώρα τις «ανησυχίες» του, εκπροσωπείται στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΥ μέσω της ΟΕΒ αφού είναι μέλος της. Με άλλα λόγια, ο αντισυμβαλλόμενος και ο εποπτευόμενος του ΟΑΥ συμμετέχει στο ΔΣ αυτού!  

Ο ΟΑΥ είναι εμπιστευματοδόχος των εισφορών μας, που είναι ένα σοβαρό κόστος σε όλο τον ενεργό πληθυσμό, και ο σκοπός του δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι άλλος παρά την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ που θα έχει υπό τη διαχείριση του. Δεν ξέρω για ποιον λόγο το ΔΣ του ΟΑΥ αποτελείται από κυβερνητικούς αξιωματούχους, από συνδικαλιστές και από εργοδοτικές οργανώσεις (οι οποίοι σαφώς και έχουν skin in the game) και όχι από πλήρως ανεξάρτητα μέλη που θα έχουν αν μη τι άλλο γνώση του αντικειμένου. Εκείνο που προφαίνεται είναι πως ίσως ο ΠΟΥ δεν είχε υπόψη πως στο ΔΣ του ΟΑΥ δεν θα αποτελείτο από ένα πραγματικά ανεξάρτητο και γνωστικό ΔΣ όταν συμπέραινε στην Έκθεση του “Single vs multiple competing purchasing agencies: analysis of options for the health system in Cyprus” πως “Under the national health system a single purchasing agency will have substantial leverage over providers, giving it opportunity to influence health care quality and costs.” 

Ο ΟΑΥ πρέπει να απεγκλωβιστεί από τον πιο πάνω κακό σχεδιασμό ειδάλλως τα ειδικά συμφέροντα θα τα βρίσκει συνεχώς όχι μόνο μπροστά του αλλά και εντός των τειχών. Η συνταγή «όλοι να εκπροσωπούνται» έχει αποτύχει πολλές φορές και κατ’ επανάληψη στο παρελθόν. Δεν βλέπω για ποιον λόγο αυτήν την φορά στο ΔΣ του ΟΑΥ να πετύχει. 

Επιπρόσθετα των πιο πάνω, για να συγκρατηθούν τα κόστη του ΓεΣΥ, και να παραμείνει βιώσιμο, πρέπει να ανοίξει η αγορά των ιατρών. Σήμερα, για να εγγραφεί κάποιος ως ιατρός στην Κύπρο δεν αρκούν τα πτυχία και η πείρα του. Είναι προϋπόθεση του νόμου να μιλά την Ελληνική. Με άλλα λόγια, αυτή η προϋπόθεση είναι ένα non-trade barrier που αποτρέπει ιατρούς να έρθουν από πχ την Εσθονία ή την Πορτογαλία για να ενταχθούν στο ΓεΣΥ, κάτι που θα επιτρέψει φυσικά στον ΟΑΥ να απεγκλωβιστεί από τα καλά οργανωμένα σύνολα των «ημεδαπών» ιατρών. Και αφού δεν μπορούν αν έρθουν στην Κύπρο ιατροί από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ σημαίνει ότι δεν υπάρχει και η πραγματική δυνατότητα να δημιουργηθούν άλλα νοσηλευτήρια.

Και για να προλάβω το επιχείρημα πως η Ελληνική γλώσσα είναι απαραίτητη για σκοπούς επικοινωνίας με τον ασθενή: σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της Κύπρου δεν κατανοεί την Ελληνική, και όταν οι Κύπριοι περιθάλπονται για σοβαρά περιστατικά σε Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία και Ισραήλ (άλλες φορές με κάλυψη από τον φορολογούμενο άλλες με δικά τους έξοδα) προφανώς και οι ιατροί εκεί δεν μιλούν την Ελληνική.    

Τα συνθήματα για «υγεία για όλους», «δωρεάν υγεία» και άλλα συναφή είναι εύηχα, οι προκλήσεις του ΓεΣΥ όμως τώρα αρχίζουν, στην υλοποίηση. Πολύ φοβάμαι πως αν δεν διορθωθούν τα πιο πάνω άμεσα και αμέσως θα καταλήξουμε είτε με ένα ΓεΣΥ χαμηλού επιπέδου ή με ένα πολύ ακριβό ΓεΣΥ χωρίς την ανάλογη ανταπόδοση. Σε κάθε περίπτωση, ο ζημιωμένος θα είναι ο καθένας από εμάς που θα πληρώνει τις εισφορές του.