ΓΡΑΦΕΙ Η
ΗΒΗ ΛΑΜΠΡΟΥ*

Έχω μια εμμονή με την ευθύνη. Νομίζω είναι η αξία, η στάση, που λείπει περισσότερο από τη ζωή μας. Η έννοια της ευθύνης ατομικής και συλλογικής στον δημόσιο και στον ιδιωτικό μας χώρο, είναι ένα πλαίσιο αναφοράς που καθορίζει δράσεις, αντιδράσεις, αλλά και θέσεις απέναντι σε δικαιώματα και υποχρεώσεις. Προτιμάμε να την αποφεύγουμε, πασάροντας την σε άλλους, δίνοντας έτσι ψωμί στην ανωριμότητα μας και το χειρότερο παραμένοντας στάσιμοι, άβουλοι και συχνά φοβισμένοι μπροστά από επιλογές και αποφάσεις. Εύκολα αποποιούμενοι την ίδια ευθύνη, ρίχνουμε το βάρος της δράσης στον (οποιοδήποτε) άλλο, με ότι αυτό συνεπάγεται. 

Τις προάλλες σε μια κουβέντα που είχα ένας φίλος, διευθυντής σε μια εταιρεία εξιστορούσε τις αδυναμίες ενός από τους εργαζόμενους εκεί. Στο τέλος μου είπε: «νομίζω πως συμφωνείς μαζί μου πως αυτός ο τύπος δεν αποδίδει και πρέπει να τροχοδρομηθούν αλλαγές».

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Αναλογιζόμενη τα όσα είχα ακούσει βρήκα δύο λύσεις να προτείνω. Η πρώτη, το ευκολάκι, θα ήταν να συμφωνήσω μαζί του και να του επιβεβαιώσω αυτό που είχε ήδη σκεφτεί. «Άσε τον να πάει στο καλό και θα βρεις κάποιον άλλο για τη θέση αυτή, είμαι σίγουρη». 

«Υπάρχει όμως και μια δεύτερη προσέγγιση στο ερώτημα σου», του είπα, «λίγο πιο δύσκολη και πιο χρονοβόρα, αλλά θα σου πρότεινα να ψάξεις για τι είναι εκείνο που έκανε τον εργαζόμενο να συμπεριφέρεται με τον συγκεκριμένο τρόπο; Υπήρχε κάτι ή κάποιος στις δομές, στον τρόπο λειτουργίας που διευκόλυνε αυτές τις δράσεις και συμπεριφορές;».

Του πρότεινα δηλαδή να δει μήπως υπήρχε κάπου και ίδια ευθύνη, χωρίς να αφαιρώ από τον εργαζόμενο την δική του ευθύνη. Δεν έψαχνα να μοιράσω τις ευθύνες, αναζητούσα όμως το πλαίσιο, το σύστημα αν θέλετε μέσα στο οποίο υπήρχε η δυσλειτουργία. Τι ακριβώς συμβαίνει και σε ποιο σημείο δυσλειτουργεί, ποιες διαδράσεις δεν είναι αποτελεσματικές. Ένας εργασιακός χώρος είναι ένα ζωντανό σύστημα με συνεχείς αλληλεπιδράσεις των τμημάτων του συνόλου. Αν εξετάσουμε τις συμπεριφορές ως τρόπους με τους οποίους το σύστημα εξασφαλίζει την επιβίωση του, τότε μπορούμε να δούμε τα προβλήματα και ως προσεγγίσεις για λύσεις.

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Αναλαμβάνοντας την ευθύνη που μας αναλογεί μπορούμε να βοηθήσουμε στην (αναδι-)οργάνωση του συστήματος και να φέρουμε διαφορετικά αποτελέσματα. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να παραιτηθούμε από την στάση του εγώ ξέρω πως αυτός είναι το πρόβλημα. Για να παρατηρήσω κάτι επιβάλλεται να έχω τα μάτια μου ανοικτά προς όλες τις κατευθύνσεις. Αν ξεκινώ από το «δεν είναι δικιά μου ευθύνη αυτό», δεν παρατηρώ. Ψάχνω λύσεις που να κολλάνε στην προκάτ απόφαση μου, πως εγώ δεν. 

Στην κοινωνία μας το φταίνε οι άλλοι, όπου άλλοι διάβασε, η άλλη ομάδα, ο ξένος, ο διαφορετικός, ο προηγούμενος ή ο επόμενος, το αναγάγαμε σε επιστήμη. Και επιτρέπει έτσι τη συντήρηση ενός συστήματος που θα ήταν ένα εξαιρετικό έκθεμα, αλλά μόνο σε μουσείο.

*Η Ήβη Λάμπρου είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick