Το θέμα των συγκοινωνιών δεν είναι απλώς θέμα διακίνησης του κοινού αλλά ευρύτερα κοινωνικό, περιβαλλοντικό, καλαισθησίας, οργάνωσης και τάξης, οικονομικό ακόμη και θέμα υγείας.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον περιμένω να δω το νέο μοντέλο συγκοινωνιών που το αρμόδιο Υπουργείο θα εφαρμόσει μετά την ολοκλήρωση σχετικού διαγωνισμού, τον οποίο προκηρύσσει σύντομα. 

Νέο; Μοντέλο; Συγκοινωνιών; Δεν είναι τυχαία τα ερωτηματικά αφού η δεκαετής -σχεδόν- εμπειρία με το υφιστάμενο σύστημα, κάθε άλλο παρά οργανωμένη, με όραμα και με στόχευση προσέγγιση δείχνει ότι είχε το κράτος επί του θέματος των δημοσίων συγκοινωνιών. 

Το ζήτημα των συγκοινωνιών δεν είναι απλώς θέμα διακίνησης του κοινού -κυρίως εντός πόλης- αλλά ευρύτερα κοινωνικό, περιβαλλοντικό, καλαισθησίας, οργάνωσης και τάξης, οικονομικό ακόμη και θέμα υγείας για ολόκληρη την Κύπρο.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Ένας διευρυμένος σχεδιασμός για τις συγκοινωνίες της χώρας θα πρέπει να αποσκοπεί σε μια σειρά σημαντικών παραμέτρων με στόχο: 

1. Τη μείωση της χρήσης του αυτοκινήτου, επομένως και τη μείωση της κίνησης. 
2. Την αύξηση των πεζών και των ποδηλατών, που επίσης θα συνδράμει στη μείωση της κίνησης αλλά και σε προστασία του περιβάλλοντος απόρροια μειωμένων εκπομπών ρύπων. 
3. Τη μείωση του κόστους αγοράς, συντήρησης και για καύσιμα που ο κάθε ιδιοκτήτης οχήματος έχει. 
4. Την αποτελεσματική, άνετη και ταχεία μεταφορά ατόμων στον προορισμό τους στο ενδεχόμενο που δεν διαθέτουν καν άλλο τρόπο διακίνησης (π.χ. ηλικιωμένοι, φοιτητές, μαθητές, ξένοι τουρίστες ή εργαζόμενοι).
5. Την προώθηση της κουλτούρας των πεζοδρόμων και των πλατειών για λιγότερο ρυπογόνες και με χαμηλότερη ηχορύπανση πόλεις. 

Τα πιο πάνω στοιχεία, αποτελούν κατ’ εμένα απαραίτητα συστατικά για ένα νέο και κυρίως επιτυχημένο σύστημα συγκοινωνιών που το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων καλείται να δημιουργήσει μετά το πολύχρονο φιάσκο που εφαρμόστηκε από το 2010. Για να επιτευχθούν τα πιο πάνω θα πρέπει στον σχεδιασμό να εξεταστούν λύσεις, επιλογές και δεδομένα που εφαρμόζονται ήδη στο εξωτερικό ως καλές πρακτικές. 

Δακτύλιος εντός των πόλεων 

Μια καλή λύση για μείωση της χρήσης οχημάτων στα κέντρα των πόλεων είναι η δημιουργία δακτυλίων, στους οποίους θα επιτρέπεται να διακινούνται μόνο οχήματα δημοσίων συγκοινωνιών, επαγγελματίες και δημοτικά οχήματα ή υπηρεσιών του κράτους όπως η Αστυνομία και η Πυροσβεστική. Σε πρώτο στάδιο μπορεί η συγκεκριμένη λύση να εφαρμοστεί σε βάση Σαββατοκύριακου, προκειμένου να κτιστεί η συνήθεια και να αναπτυχθούν πεζόδρομοι και πλατείες που σήμερα ασφυκτιούν από την κίνηση, το καυσαέριο και τη φασαρία. 
 
Δημιουργία εναλλακτικών διαδρομών με μικρά οχήματα 

Στο σενάριο που το νέο μοντέλο συγκοινωνιών θα λειτουργήσει σε παρόμοια βάση με το σημερινό, θα πρέπει σοβαρά να εξεταστεί το σενάριο δημιουργίας στόλου μεγάλων, μεσαίων και μικρών οχημάτων. Η συνέπεια, η τακτική εξυπηρέτηση στη βάση προγραμματισμένων δρομολογίων και ωρών, αλλά και η ευελιξία αποτελούν κλειδιά για το νέο μοντέλο που θα εφαρμοστεί. 

Για παράδειγμα εάν τα δρομολόγια είναι τακτικά, τα λεωφορεία εκτελούν με ακρίβεια και συνέπεια τις διαδρομές τους και παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα εύκολης αλλαγής λεωφορείου αναλόγως προορισμού του καθενός, τότε το σύστημα έχει πιθανότητες επιτυχίες. 

Κάτι αντίθετο ισχύει σήμερα, αφού τα δρομολόγια δεν είναι τόσο τακτικά (το ένα τέταρτο δεν είναι λίγη ώρα αναμονής), πολλές φορές υπάρχουν καθυστερήσεις -λόγω μη ύπαρξης υποδομών και διευκολύνσεων για τα λεωφορεία- ενώ ακόμη και για μικρές αποστάσεις κάποιος μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσει δύο ή και τρία λεωφορεία, κάτι που τελικώς αποδεικνύεται χρονοβόρο για τον επιβάτη και επομένως μη αναποτελεσματικό. Τα κορυφαία συστήματα συγκοινωνιών στον κόσμο αξιολογούνται θετικά για την ακρίβεια, τη συνέπεια, τις ανέσεις που προσφέρουν, την καθαριότητα αλλά κυρίως για τη δικτύωση/πρόσβαση που παρέχουν για πολλές διαδρομές, στον περισσότερο δυνατό κόσμο και σε λογικό κόστος.   

Εξάλλου, το κόστος αγοράς, συντήρησης, καυσίμων αλλά και οι αυξημένες εκπομπές ρύπων των μεγάλων λεωφορείων, τη στιγμή μάλιστα που δεν γεμίζουν θα πρέπει να προβληματίσουν σοβαρά τις αρμόδιες υπηρεσίες. Εάν για παράδειγμα προωθηθεί μοντέλο ευέλικτου στόλου με πιο τακτικές γραμμές και μικρότερα οχήματα το όφελος και για το σύστημα, και για τον επιβάτη και για το περιβάλλον και την οικονομία θα είναι πολλαπλάσιο, συγκρίνοντάς το με τη σημερινή κατάσταση. 

Σημαντικές οι υποδομές 

Καθοριστικές είναι και οι απαραίτητες υποδομές σε διάφορα επίπεδα, τόσο για την επιτυχία του νέου μοντέλου συγκοινωνιών, όσο και για την ανάπτυξη καλής νοοτροπίας σε σχέση με τη χρήση ποδηλάτων, των δημοσίων συγκοινωνιών αλλά και του περιορισμού της χρήσης αυτοκινήτου. 

Υποδομές για τους πεζούς, τις οικογένειες και τα άτομα με κινητικά προβλήματα αποτελούν κανόνα στις ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά όχι στην Κύπρο. Για παράδειγμα στη λεωφόρο Τσερίου -για την οποία τόσο η Πολιτεία όσο και ο Δήμος Στροβόλου ειδικότερα θα έπρεπε να ντρέπονται- σε πολλά σημεία δεν υπάρχουν καν πεζοδρόμια, οι χώροι προσωρινής στάσης των λεωφορείων είναι ανύπαρκτοι, οι διαβάσεις πεζών είναι λίγες, ενώ το οδόστρωμα είναι σε κακό χάλι. Όλα αυτά σε μια λεωφόρο γεμάτη με δεκάδες εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης. Αυτό οξύνει το πρόβλημα της χρήσης του αυτοκινήτου αφού είναι σχεδόν αδύνατον και σίγουρα επικίνδυνο για κάποιον πεζός ή ποδηλάτη. 

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Υποδομές θα πρέπει να γίνουν και σε άλλα επίπεδα. Οι πεζόδρομοι είναι άκρως απαραίτητοι, ενώ συμπληρωματικά θα μπορούσε να διευρύνεται με συγκεκριμένο πλάνο το δίκτυο ποδηλατοδρόμων στις πόλεις. Παράλληλα, στην Κύπρο που κυριαρχούν οι υψηλές θερμοκρασίες είναι απαράδεκτο που ακόμη υπάρχουν στάσεις λεωφορείων χωρίς σκίαστρα. Τα πιο πάνω -αυτονόητα- σε συνδυασμό με ακόμη πιο προηγμένες λύσεις όπως οι εφαρμογές για συσκευές (apps) με δρομολόγια, εξασφάλιση εισιτηρίου, χάραξης διαδρομής ή της ώρας άφιξης του επόμενου λεωφορείου θα αυξήσουν τη διάθεση για χρήση των δημοσίων συγκοινωνιών.

Και πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα θα μπορούσαν τα κίνητρα για χρήση των δημοσίων συγκοινωνιών να ήταν τέτοια που πραγματικά να ωθούν το κοινό προς αυτή τη λύση. Για παράδειγμα όσο περισσότερο χρησιμοποιεί κάποιος το λεωφορείο να έχει κατ’ αναλογία κάποιο όφελος, όπως έκπτωση για την άδεια κυκλοφορίας του οχήματός του, δωρεάν στάθμευση σε δημοτικούς χώρους, έκπτωση για αγορά ποδηλάτου (μέσω επιχορήγησης από την πολιτεία σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα) και ό,τι άλλο μπορεί να συνδυαστεί για να συνδράμει προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. 

Είμαι σίγουρος (;) -ούτε εδώ είναι τυχαίο το ερωτηματικό- ότι το νέο μοντέλο συγκοινωνιών θα είναι καλύτερο από το υφιστάμενο, το οποί κατέρρευσε όχι μία αλλά πολλές φορές, είχε μεγάλο κόστος για το κράτος και όπως όλοι μας μπορούμε να μαρτυρήσουμε δεν εξυπηρέτησε τον σκοπό για τον οποίο στήθηκε. Μακάρι, λοιπόν το νέο μοντέλο συγκοινωνιών καλό στην Κύπρο να στηθεί σε σωστές βάσεις, χωρίς ερωτηματικά.