ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΗΣ

Αλλεπάλληλες, αρνητικές και τεράστιας έκτασης εξελίξεις, αποφάσεις και μη αποφάσεις δημιούργησαν συνθήκες τέλειας καταιγίδας η οποία για δύο περίπου χρόνια ετοιμαζόταν πριν ξεσπάσει στην Κύπρο, το 2013. Με χρονική καθυστέρηση από την κρίση του 2008 αρχικά στις ΗΠΑ κι έπειτα στην Ευρώπη, η Κύπρος άργησε να αντιληφθεί την έκταση που μπορούσαν να προσλάβουν οι οικονομικές επιπτώσεις από την παγκόσμια κρίση γεγονός που ώθησε την οικονομία στην προ επταετίας κατάρρευση. 

Μετά τον αποκλεισμό της Κύπρου από τις αγορές, τις σχεδόν μηδενικές προσπάθειες νοικοκυρέματος των δημοσιονομικών, η τραγωδία στο Μαρί η οποία πέραν των πιο σημαντικών επιπτώσεων -που ήταν βεβαίως η απώλεια ανθρώπινων ζωών- επέφερε ισχυρό πλήγμα στην οικονομία. Όλα αυτά σε μια αγορά στην οποία η ανεργία ήταν σε ανοδική πορεία, τα δημοσιονομικά επιδεινώνονταν κάθε χρόνο με αποκορύφωμα το 2013 ενώ το PSI των ελληνικών ομολόγων φανέρωσε τον αντίκτυπο της τεράστιας έκθεσης των κυπριακών τραπεζών σε μια χώρα με σοβαρά προβλήματα δημοσίου χρέους, με τα οποία εδώ και μια δεκαετία παλεύει. Η αδυναμία του κράτους αφενός να διατηρεί δημοσιονομική υγεία και αφετέρου να είναι σε θέση για ουσιαστική παρέμβαση στον τραπεζικό τομέα (με μεγάλη ευθύνη και στις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές που ήταν επίσης αθωράκιστες και απροετοίμαστες), αποτελούν κομμάτια ενός καταστροφικού, για την κυπριακή οικονομία, παζλ. 

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Το μεγαλύτερο μάθημα από την προηγούμενη οικονομική κρίση στη χώρα μας, είναι πως η αναβλητικότητα σε σχέση με τη λήψη δραστικών αποφάσεων σε συνδυασμό με τη συγκυριακή χρονοκαθυστέρηση που μπορεί να παρατηρηθεί σε σύγκριση με εξελίξεις που καταγράφονται σε άλλες χώρες, μπορούν να αποβούν μοιραίες για την πορεία της χώρας. 

Φέτος, η κρίση βρήκε την Κύπρο καλύτερα οχυρωμένη έναντι δυνητικών, οικονομικών κινδύνων ωστόσο η έκταση της υγειονομικής κρίσης και το απρόβλεπτο που χαρακτηρίζει έναν μέχρι πρόσφατα άγνωστο για την ανθρωπότητα ιό, βάζουν δύσκολα σε ολόκληρο τον πλανήτη και φυσικά και στην Κύπρο. 

Το κράτος έχει εξαντλήσει τις οικονομικές δυνατότητές του, βρίσκεται ήδη εν μέσω μιας χρονιάς κατά την οποία τα έσοδά του θα είναι σημαντικά περιορισμένα και που οι δαπάνες του έχουν εκτοξευθεί. Όλα αυτά ενώ έχει υλοποιηθεί ή εξακολουθεί να εφαρμόζεται ένα μεγάλης έκτασης, φιλόδοξο πλάνο, το οποίο αποσκοπεί σε σημαντική στήριξη τω εργαζομένων αλλά και των επιχειρήσεων υπολογίζοντας μια πολύ βασική παράμετρο: ότι το κύμα της πανδημίας, η εφαρμογή του lockdown και οι συνεπακόλουθες οικονομικές επιπτώσεις, αφορούν μόνο την τρέχουσα χρονική περίοδο. Διοχετεύθηκε όλη η διαθέσιμη δύναμη πυρός που είχε το κράτος με την ελπίδα ο αντίκτυπος της πανδημίας στην οικονομία να περιοριστεί κατά το μέγιστο δυνατό και ταυτόχρονα υπάρχει η προσδοκία -η οποία δεν μπορεί επιστημονικά να τεκμηριωθεί- ότι αυτό που περάσαμε συκνέβη μια φορά και τελείωσε. 

Στο σενάριο ενός δεύτερου κύματος κορωνοϊού στην Κύπρο πολύ δύσκολα η αγορά θα αντέξει έστω και ένα μικρότερης κλίμακας lockdown, την ώρα που τα περιθώρια περαιτέρω στήριξης από το κράτος είναι ελάχιστα. 

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Την ίδια ώρα, στον ιδιωτικό τομέα ήδη το ψαλίδι έχει για τα καλά περιορίσει τις απολαβές εργαζομένων, ενώ μετά την ολοκλήρωση των κρατικών σχεδίων στήριξης της εργασίας θεωρείται βέβαιο πως θα προκύψουν και απολύσεις. Ταυτόχρονα, ο επερχόμενος χειμώνας θα είναι επίσης δύσκολος αφού ο περιορισμένος αριθμός ξενοδοχείων που λειτουργεί για την αλλόκοτη, φετινή, καλοκαιρινή περίοδο θα κλείσει γεγονός που θα αυξήσει την ανεργία αλλά και τις υποχρεώσεις του κράτους έναντι του υπαλληλικού προσωπικού. 

Εξάλλου, το μέτρο της αναστολής δόσεων στο οποίο έχει ενταχθεί περίπου το 1/3 από το σύνολο του δανειακού χαρτοφυλακίου αποτελεί το άλλο μεγάλο στοίχημα για την κυπριακή οικονομία. Τα αξίας σχεδόν 11 δισ. δάνεια που καλύπτονται από το μορατόριουμ δόσεων θα πρέπει να επανέλθουν σε τροχιά αποπληρωμής από τον Ιανουάριο του 2021. Βεβαίως, η πορεία της οικονομίας, το ύψος της ανεργίας, η έκταση που θα έχουν οι μειώσεις που ήδη παρατηρούνται στον ιδιωτικό τομέα και οι αποδόσεις της κυπριακής οικονομίας σε τομείς όπως ο τουρισμός, το εμπόριο και η εσωτερική κατανάλωση θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα δανειοληπτών να επανέλθουν σε πορεία εξυπηρέτησης των δανείων τους. 

Για όλους τους πιο πάνω παράγοντες, παραμέτρους και πιθανές εξελίξεις το 2021 αποτελεί έτος κομβικής σημασίας για την οικονομική πορεία της χώρας, κατά το οποίο θα διαφανεί κατά πόσον η πορεία θα είναι προς την κατεύθυνση της ανάκαμψης και της ομαλοποίησης ή θα οδηγήσει την Κύπρο σε έναν νέο κύκλο οικονομικής ύφεσης με απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα.