ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΗΣ

Όσοι με γνωρίζουν προσωπικά ξέρουν πόσο αισιόδοξα βλέπω συνήθως τα πράγματα, ενώ πολλές φορές με περιγράφουν ως άνθρωπο που βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο και που επικεντρώνομαι στα θετικά μιας κατάστασης και όχι στις δυσκολίες που δυνατόν να ενέχει. Ωστόσο, όταν πρόκειται για την οικονομία, μια απλώς θετική προσέγγιση δεν μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα και τις προοπτικές που διαμορφώνονται μέσα από το τί σήμερα ισχύει, πως μια χώρα διαχειρίζεται κρίσεις, εάν έχει υποδομές, δομές και μηχανισμούς και κυρίως υφιστάμενες ή δυνητικές πηγές οικονομικών πόρων. 

Τα δεδομένα αυτή τη στιγμή για την Κύπρο δεν είναι θετικά και όπως πάντα οφείλουμε να κάνουμε στις απόπειρες οικονομικών εκτιμήσεων πρέπει να λάβουμε υπόψη τόσο τις εσωτερικές συνθήκες, όσο και τους εξωγενείς παράγοντες, υφιστάμενους ή και απρόβλεπτους. 

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Τα δημοσιονομικά βρίσκονται σε κατάσταση που καμία κυβέρνηση δεν θέλει να χειρίζεται. Και αυτό διότι πολύ απλά ο κάκιστος συνδυασμός μειωμένων εσόδων και σαφώς αυξημένων εσόδων βρίσκει έδαφος εφαρμογής στην Κύπρο κατά την τωρινή συγκυρία. Μπορεί το Υπουργείο Οικονομικών να έχει συγκεκριμένο σχεδιασμό, αγνοώντας αυτή τη στιγμή τη διόγκωση του δημοσίου χρέους, ωστόσο το μεγάλο φετινό έλλειμμα, σε συνάρτηση με την άγνωστη πορεία του 2021 αποτελούν στοιχεία που μπορούν να πυροδοτήσουν μια νέα, πολύ μεγαλύτερη οικονομική κρίση για τη χώρα. 

Ταυτόχρονα, σημαντικοί τομείς όπως ο τουρισμός και τα ακίνητα, επηρεασμένοι αφενός από την πανδημία και αφετέρου από την εξάρτηση από το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων το οποίο απότομα διεκόπη θα προκαλέσουν οικονομική αιμορραγία, τόσο έναντι των ροών στα κρατικά ταμεία όσο και στην ίδια την αγορά με περιορισμένες θέσεις εργασίας ή και ψαλιδισμένους μισθούς. Από τη μια το κράτος από θα κληθεί -εκ νέου- να στηρίξει ανέργους ή προσωρινά ανενεργούς εργαζόμενους επωμιζόμενο νέα οικονομικά βάρη. 

Από την άλλη, ο αντίκτυπος στην αγορά θα είναι επίσης σημαντικός, με μειωμένη κατανάλωση, περιορισμένη διάθεση και δυνατότητα μεγάλων αγορών όπως για οικία, αυτοκίνητο, διακοπές ή κάποια αλλαγή στο σπίτι και βεβαίως στην εξυπηρέτηση δανειακών οφειλών. 

Αυτός είναι και ο λόγος που σε ευρωπαϊκό αλλά και κυπριακό επίπεδο θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι άμα τη λήξει του μέτρου αναστολής δόσεων, ένα ποσοστό -το οποίο δύσκολα μπορεί να υπολογιστεί- δανειοληπτών θα δυσκολευτεί να επανέλθει σε κατάσταση εξυπηρέτησης των δανειακών του οφειλών. Συνεπώς, ο ήδη υψηλός δείκτης ΜΕΔ στην Κύπρο θα καταγράψει εκ νέου ανοδική καμπύλη. 

Το εδώ και πολλά χρόνια θέμα της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής κακής τράπεζας, ίσως δώσει διέξοδο στον τραπεζικό τομέα ο οποίος πριν καλά καλά συνέλθει από την κρίση του 2013 έχει ήδη να χειριστεί μια νέα οικονομική περιπέτεια σε μια αγορά με συσσωρευμένα προβλήματα και παθογένειες (υψηλό ιδιωτικό χρέος, διεύρυνση κουλτούρας μη αποπληρωμής χρεών, αδυναμία γρήγορης απονομής δικαιοσύνης). 

Στο πεδίο του τουρισμού, ακόμη και στο ενδεχόμενο που ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο θα κυκλοφορήσει ευρέως του 2021, θεωρείται αβέβαιο κατά πόσο η επιβατική κίνηση θα επανέλθει στα ιδιαίτερα υψηλά νούμερα των ετών μέχρι και το 2019. Αεροπορικές εταιρείες έχουν υποστεί τεράστιες ζημιές, όπως και διοργανωτές ταξιδίων γεγονός που οδηγεί σε πίεση για υψηλότερες τιμές όταν η ομαλότητα στα ταξίδια επανέλθει. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται περιορισμό ταξιδίων από τους επιβάτες που θα σχεδιάσουν οι δυνητικοί τουρίστες, οι οποίοι ως εργαζόμενοι στις χώρες τους αντιμετωπίζουν επίσης οικονομικές δυσκολίες. 

Το πιο πάνω δαιδαλώδες σκηνικό γίνεται ακόμη πιο σύνθετο στην περίπτωση της Κύπρου λόγω των δύο εκλογικών αναμετρήσεων που πρόκειται να διεξαχθούν κατά το 2021 και μάλιστα με απόσταση έξι μηνών, κάτι που συνεπάγεται ουσιαστικά ολόχρονης προεκλογικής μάχης, κατά την οποία ο λαϊκισμός, οι υποσχέσεις και η ελαστικότητα σε παροχές και έργα ευδοκιμούν. 

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Η κρίση του 2013 παρά την ένταση και την έκτασή της φαίνεται να μη δίδαξε πολλά στην Κύπρο. Στο απευκταίο σενάριο ακόμη πιο δυσμενών οικονομικών συνθηκών στο εγγύς μέλλον η Κύπρος μοιάζει απροετοίμαστη να χειριστεί μεγαλύτερα οικονομικά βάρη και όχι απαραίτητα διότι δεν θα έχει πρόσβαση σε δανεισμό από τις αγορές ή την ΕΕ -έστω και με υψηλότερο κόστος- αλλά διότι αγνόησε για χρόνια να προωθήσει ουσιαστικές, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συγκεκριμένο και κοστολογημένο πλάνο ιδιωτικοποιήσεων και ριζικής μεταμόρφωσης του Δημοσίου το οποίο παραμένει αντιπαραγωγικό (χωρίς επενδύσεις στην τεχνολογία και στην ψηφιοποίηση, χωρίς στοχοθέτηση της αποδοτικότητας, χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση του προσωπικού, των τμημάτων και των λειτουργιών στις διάφορες υπηρεσίες).

Για όλους τους πιο πάνω λόγους, το 2021 προμηνύεται ιδιαίτερα δύσκολο από οικονομικής άποψης και η ελπίδα για ένα καλό σενάριο εναποτίθεται στην όσο το δυνατόν συντομότερη κυκλοφορία εμβολίου για τον ιό.