ΓΡΑΦΕΙ Η
ΗΒΗ ΛΑΜΠΡΟΥ*

Ίσως διάγουμε την λαμπρότερη  εποχή σάτιρας σε αυτή τη χώρα. Της σάτιρας που απλώνεται και πολλαπλασιάζεται παίρνοντας διάφορες μορφές  και περιεχόμενο χάρη στα social media. Έτσι τα πολιτικά σκάνδαλα και οι ατασθαλίες γίνονται τρολιές, οι επικοινωνιακές αστοχίες και επιλογές των κομμάτων δίνουν υλικό σε χιουμοριστικές αναρτήσεις, οι συχνά ασυνάρτητες κουβέντες των πολιτικών μας τροφοδοτούν για καιρό με σατιρικό, περιπαικτικό και καυστικό περιεχόμενο τους virtual τοίχους μας, την υβριδική ζωή μας.  Σατιρικό περιεχόμενο που δημιουργείται από χρήστες έχει , σύμφωνα με έρευνες, μεγαλύτερη επίδραση από αντίστοιχο που δημιουργούν τα mainstream Μέσα Επικοινωνίας.

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Η σάτιρα και το γέλιο μπορούν να είναι θεραπευτικοί τρόποι αντιμετώπισης των  προβληματικών και ολοένα και πιο πολωμένων καιρών.  Όσο πιο καυστική η σάτιρα τόσο πιο γρήγορα μοιάζει να εξουδετερώνεται «το κακό». Ενώ δηλαδή η  σάτιρα ξεκινά ως αντίδραση στα κακώς κείμενα, σχολιάζοντας χιουμοριστικά την επικαιρότητα, συχνά καταλήγει να αποσυμπιέζει τον θυμό που δίκαια θα έπρεπε να επικρατεί. Μαζί με την εξαΰλωση του θυμού, μειώνονται, αμβλύνονται  οι αντιδράσεις. 

Παρατηρείται, τότε,  πως η σατιρική θεώρηση διευκολύνει την απλούστευση και συχνά ανάγει το φανταχτερό σε σημαντικό.  Διευκολύνει  δηλαδή μια παθητική στάση   μέσω  της κατανάλωσης των σατιρικών προϊόντων, μετατοπίζοντας έτσι την οργή και αποφεύγοντας τις πιο ενεργές μορφές αντίδρασης. Συμμαχεί έτσι  με την διατήρηση του status quo, το οποίο κρίνει μόνο επιφανειακά και στιγμιαία. 

Η σάτιρα μπορεί να προκαλέσει  κοινωνικές ή πολιτικές μετακινήσεις, αφού είναι μια βαθύτατα πολιτική πράξη.  Δεδομένου ότι η αντίληψη  του χιούμορ βασίζεται σε κοινά σύνολα γνώσεων, αξιών και υποθέσεων, όταν αυτά τα κοινά σύνολα απουσιάζουν η σάτιρα, η ειρωνεία, το χιούμορ ξεφουσκώνουν. Η σάτιρα είναι εξαιρετική στο να προκαλεί ενδοσκόπηση σε ομοιογενείς κοινωνικές ομάδες, ενώ πρώτες έρευνες των σατιρικών εκπομπών στις ΗΠΑ  υποδηλώνουν  πως η παρακολούθηση σάτιρας ή παρωδίας έχει θετικά και σημαντικά αποτελέσματα στην πολιτική συμμετοχή. 

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Σε μια εποχή που η ανοιχτή και χωρίς αποκλεισμούς επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας, αυτό το είδος λόγου είναι αναγκαίο. Στιγματίζει, ενημερώνει, λέει πράγματα που επισήμως δεν μπορούν να ειπωθούν. Είναι μια ένδειξη υγιούς δημοκρατίας και ως τέτοια πρέπει να διαφυλαχθεί.  Αλλά όπως όλα, έτσι και η σάτιρα, και οι σύγχρονοι χρήστες και παραγωγοί της, τρολ και μάβερικ, δεν χωράνε σε ένα καλάθι, δεν είναι όλοι ίσα και όμοια.

*Η Ήβη Λάμπρου είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick.