Έφτασε ίσως η στιγμή που ο Υπουργός Οικονομικών θα πρέπει να βρει τους τρόπους, τις ριζοσπαστικές λύσεις και την αποφασιστικότητα για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας στην Κύπρο.

Η δραματική άλλωστε παραδοχή του προβλήματος ήρθε πριν από λίγες μέρες από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όταν καλούσε τους γιατρούς να δώσουν στη δημοσιότητα τις φορολογικές τους δηλώσεις! Ο ίδιος αμφισβητούσε το Τμήμα Φορολογίας ότι αδυνατεί να εισπράξει τους πραγματικούς φόρους και την ίδια στιγμή παραδέχονταν στην ουσία ότι γνωρίζει ότι η εν λόγω επαγγελματική ομάδα φοροδιαφεύγει. 

Δυστυχώς, και εμείς ως πολίτες δεν έχουμε καλλιεργημένη τη φορολογική συνείδηση και παρανομούμε ή παραλείπουμε ως φορολογούμενοι απέναντι στις υποχρεώσεις μας.
 
Δυστυχέστατα, δυσκολευόμαστε ως πολίτες να κατανοήσουμε ότι το φαινόμενο της φοροδιαφυγής, όπως και η ύπαρξη της παραοικονομίας δημιουργούν αρνητικές και αλυσιδωτές εις βάρος μας επιπτώσεις. 

Και εξηγούμε τις αλυσιδωτές συνέπειες: Με τη φοροδιαφυγή δημιουργούνται κοινωνικές ανισότητες λόγω της άνισης κατανομής φορολογικών βαρών αλλά και της στέρησης του δικαιώματος του κράτους να εισπράξει τους οικονομικούς του πόρους. Ακολούθως όταν το κράτος αδυνατεί να εισπράξει τους φόρους, προκειμένου να εξασφαλίσει πόρους, επιβάλλει περαιτέρω φορολογικές επιβαρύνσεις σε όσους δεν μπορούν να αποφύγουν τη φορολόγηση. Όταν επιβάλλονται νέες φορολογίες επιδεινώνονται οι δείκτες του πληθωρισμού και της μακροοικονομίας με αποτέλεσμα, να συγκρατούνται οι αυξήσεις των μισθών και των εισοδημάτων.

Από την άλλη πλευρά βέβαια το μεγάλο ποσοστό φοροδιαφυγής θα μπορούσε να αναλυθεί ως αντίδραση των φορολογουμένων πολιτών στις υψηλές φορολογικές επιβαρύνσεις. Το ύψος των φορολογικών συντελεστών και συνάμα η αναθεώρησή τους, φαίνεται ότι είναι ένα θέμα που επιβάλλεται να μελετήσει σοβαρά το κράτος.  

Παράλληλα οι συνθήκες στην αγορά εργασίας ειδικά μετά το 2013 προσφέρονται στην ουσία ως κίνητρο για φοροδιαφυγή! 

Οι χαμηλοί μισθοί και ο ανύπαρκτος ουσιαστικά κατώτατος μισθός οδηγεί μεγάλη μερίδα εργαζομένων στην μερική και αδήλωτη απασχόληση, ώστε να συμπληρώσουν και να εξασφαλίσουν βιώσιμο μισθό, με αποτέλεσμα να προοικονομούν και να φοροδιαφεύγουν.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που η μερική απασχόληση ανθεί τα τελευταία χρόνια, καθότι την επιδιώκουν και οι εργοδότες, αφού έτσι μπορούν να μην καταβάλλουν εισφορές στο Ταμείο  Κοινωνικών Ασφαλίσεων για τους ημιαπασχολούμενους, εργαζόμενους. 

Ως κίνητρο για φοροδιαφυγή φαίνεται ότι λειτουργεί και ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Η διόρθωση της λειτουργίας του ΦΠΑ φαίνεται ότι είναι ακόμη ένα ζήτημα που θα πρέπει να μελετηθεί σε βάθος από το κράτος. Έχει διαπιστωθεί πλέον από τους κανόνες της αγοράς, ότι στην πράξη δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η αγορά υπηρεσιών ή προϊόντων χωρίς την έκδοση απόδειξης ωφελεί τόσο τον καταναλωτή όσο και τον πωλητή ή πάροχο υπηρεσιών. Αφού, από την μία ο καταναλωτής θα αγοράσει υπηρεσίες ή προϊόντα με χαμηλότερη τιμή (η επιβολή ΦΠΑ επηρεάζει προς τα πάνω την τιμή των αγαθών), και από την άλλην ο πωλητής ή ο πάροχος υπηρεσιών μπορεί με αυτόν τον τρόπο να μειώσει το δηλωμένο κέρδος του και άρα και το φορολογητέο εισόδημά του. 

Την ίδια στιγμή φαίνεται πως και στην Κύπρο όπως και στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου κατά κανόνα οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικρές επιχειρήσεις δεν δηλώνουν το πραγματικό τους εισόδημα από ότι οι μισθωτοί ή οι μεγάλες επιχειρήσεις, καθότι το κίνητρο έκδοσης αποδείξεων είναι μικρότερο! 
 
Ίσως για την Κύπρο που είναι μία μικρή οικονομία, το πιο άμεσο και ριζοσπαστικό μέτρο για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, να αποτελεί το μέτρο που προσπαθούν να εφαρμόσουν και σε άλλες χώρες. Αυτό της υποχρεωτικής χρήσης πιστωτικών/χρεωστικών καρτών, για τις συναλλαγές όχι μόνο για τους εμπόρους -όπως προτείνει ο Υπουργός Οικονομικών- αλλά για όλες τις συναλλαγές και των καταναλωτών. Άλλωστε το πλαστικό χρήμα μπορεί ταυτόχρονα να πατάξει και το φαινόμενο της παραοικονομίας, αφού τα μετρητά χρήματα  μπορούν να διοχετευθούν ευκολότερα στη … μαύρη οικονομία. 

Εν κατακλείδι το φαινόμενο της φοροδιαφυγής είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με περιστασιακά μέτρα, άλλα με μακροχρόνιες και ορθολογικές οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές, που θα μηδενίζουν τα ελλείμματα και θα αποτρέπουν την αύξηση των φόρων.

Ταυτόχρονα η λήψη μέτρων θα πρέπει να είναι τέτοια που δεν θα εναπόκειται η εφαρμογή τους στο ήθος των πολιτών. Κυρίως θα πρέπει να είναι τέτοια που θα δημιουργούν τις συνθήκες ενός δίκαιου κράτους που θα αποτρέπει την φορομπηχτική πολιτική και τους φοροφυγάδες πολίτες!