•    Οι αυξήσεις ενέργειας, τροφίμων και πρώτων υλών καίνε τον καταναλωτή
•    Αυξήσεις στα ράφια των υπεραγορών
•    Ζήτηση, κλιματική αλλαγή και έλλειψη προσωπικού… η αιτία
•    Εκτιμήσεις για σταθεροποίηση με τη νέα χρονιά

Γράφει Χρύσω Αντωνιάδου

«Γερό» χτύπημα δέχονται τα κυπριακά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο από τις μεγάλες αυξήσεις μέχρι και 100% των τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και των πρώτων υλών. Οι αυξήσεις αυτές αυξάνουν ταυτόχρονα το κόστος διαφόρων βασικών και καταναλωτικών προϊόντων, προϊόντα που πωλούνται στις υπεραγορές μέχρι ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά είδη και αυτοκίνητα. 

Έγκυρη πηγή δήλωνε στη Brief πως «οι ανατιμήσεις δημιουργούν μεγάλο κίνδυνο να αυξηθούν οι τιμές της ενέργειας για θέρμανση ενόψει του χειμώνα, ενώ αυξάνουν και το κόστος κίνησης. Όλα αυτά δημιουργούν ένα κοκτέιλ ανατιμήσεων που καλύπτεται από τους τελικούς καταναλωτές, αφού οι εταιρείες κοινής ωφέλειας και οι βιομηχανίες δεν μπορούν να τις απορροφήσουν πλήρως. 

Οι ανοδικές τάσεις καθιστούν αποτρεπτικές τις εισαγωγές πρώτων υλών, και τελικών προϊόντων και μεγάλος  αριθμός επιχειρήσεων δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στα υψηλά κόστη. Επίσης ο αριθμός των επιχειρήσεων που  μπορούν να απορροφήσουν εξ ολοκλήρου την επιβάρυνση, χωρίς να μετακυλήσουν μέρος της στον καταναλωτή μέσα από αύξηση της τελικής τιμής, είναι πολύ μικρός. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που το εισόδημα και η αγοραστική δύναμη πολλών καταναλωτών έχει συρρικνωθεί σημαντικά λόγω της πανδημίας».

Διεθνείς αναλυτές σε σχόλια τους εξηγούν καθημερινά πως οι αυξήσεις, για παράδειγμα στα τρόφιμα, οφείλονται στη ζήτηση που εκδηλώνεται από την Κίνα και την Ευρώπη, ταυτόχρονα με τις μεγάλες ελλείψεις προσωπικού και τις ζημιές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Ως αποτέλεσμα παρατηρούνται μεγάλες ανατιμήσεις στην παραγωγή και στα επεξεργασμένα τρόφιμα. 
Οι ίδιοι παράγοντες προκαλούν επίσης αυξήσεις και στη βιομηχανία καθώς οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών μεταφέρονται στην παραγωγή προϊόντων, όπως είναι ο χαλκός, το ατσάλι και το σιδηρομετάλλευμα. Οι αυξήσεις συνδυάζονται επίσης με την αύξηση του μεταφορικού κόστους οι οποίες σπρώχνουν τις τιμές προϊόντων προς τα πάνω ή προκαλούν ελλείψεις αγαθών.

Σταθεροποίηση

Η μόνο θετική εξέλιξη, η οποία δεν είναι άμεση, αποτελούν οι εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς ότι η τροφοδοσία της αγοράς θα σταθεροποιηθεί με τη νέα χρονιά, νοουμένου ότι δεν θα ανατραπεί η επιδημιολογική εικόνα και δεν θα αυξηθούν τα κρούσματα της πανδημίας του κορωνοϊού. 

Ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων, μεγάλες χώρες όπως η Κίνα, η Ασία, η Αμερικής καθώς και η Γερμανία και η Γαλλία εκτελούν πολλές παραγγελίες: οι έμποροι καλύπτουν τις ανάγκες τους και τα εργοστάσια τη ζήτηση απορροφώντας μεγάλες ποσότητες πρώτων υλών από την αγορά.

Τρόφιμα

Μια συγκλονιστική εξέλιξη με πολλαπλούς αποδέκτες είναι οι αυξήσεις στα τρόφιμα. Μεγάλες εταιρείες του κλάδου τροφίμων προχωρούν σε αυξήσεις στις τιμές  με ταυτόχρονη αύξηση των εξόδων μεταφοράς, τα οποία θα απορροφηθούν αργά ή γρήγορα από τους καταναλωτές. Ήδη, γνωστά brands όπως η Nestle, η Unilever, η Procter & Gamble και η General Mills έχουν προειδοποιήσει τους επενδυτές και τους καταναλωτές ότι το αυξανόμενο κόστος των εμπορευμάτων και των πρώτων υλών θα αυξήσει τις τιμές τους. Το κόστος παρουσιάζει αύξηση καθώς ταυτόχρονα υπάρχει ζήτηση για προϊόντα μετά την επιστροφή του κόσμου στην κανονικότητά του. 

Και στην Κύπρο

Στην Κύπρο οι αυξήσεις στα καύσιμα, οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες και στα ναύλα διεθνώς συμπαρασύρουν τα προϊόντα και υπηρεσίες που αυξάνουν τις τιμές τους και προκαλούν πονοκεφάλους στον κύπριο καταναλωτή.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Σεπτέμβριο 2021 μειώθηκε κατά 0,06 μονάδες και έφτασε στις 104,03 μονάδες σε σύγκριση με 104,09 μονάδες τον Αύγουστο 2021. Ωστόσο, ο πληθωρισμός αυξήθηκε με ρυθμό 4,1%. 

Για την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, ο ΔΤΚ σημείωσε αύξηση 1,8% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. 
Οι μεγαλύτερες μεταβολές στις οικονομικές κατηγορίες συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2020 καταγράφηκαν στον Ηλεκτρισμό με ποσοστό 39,4% και στα Πετρελαιοειδή με ποσοστό 21,1%. Σε σχέση με τον Αύγουστο, η κατηγορία Γεωργικά Προϊόντα παρουσίασε τη μεγαλύτερη μεταβολή με ποσοστό -8,7%. 

Συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2020, οι μεγαλύτερες μεταβολές παρατηρήθηκαν στις κατηγορίες Στέγαση, Ύδρευση, Ηλεκτρισμός και Υγραέριο (14,6%) και Μεταφορές (11,6%). Σε σχέση με τον Αύγουστο του 2021, η μεγαλύτερη μεταβολή σημειώθηκε στην κατηγορία Ένδυση και Υπόδηση (9,7%). 

Για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2021 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, η μεγαλύτερη θετική μεταβολή παρουσιάστηκε στην κατηγορία Μεταφορές (6,7%), ενώ η μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή παρατηρήθηκε στην κατηγορία Επικοινωνίες (-1,8%). 

Τη μεγαλύτερη επίδραση στη μεταβολή του ΔΤΚ του Σεπτεμβρίου 2021 σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2020 είχαν οι κατηγορίες Μεταφορές (1,64) και Στέγαση, Ύδρευση, Ηλεκτρισμός και Υγραέριο (1,63).  Τη μεγαλύτερη αρνητική επίπτωση στη μεταβολή του ΔΤΚ σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα κατάγραψε η κατηγορία Τρόφιμα και μη Αλκοολούχα Ποτά (-0,82) και τη μεγαλύτερη θετική επίπτωση είχε η κατηγορία Ένδυση και Υπόδηση (0,65). 

Τη μεγαλύτερη επίπτωση στη μεταβολή του ΔΤΚ του Σεπτεμβρίου 2021 σε σύγκριση με το δείκτη του Σεπτέμβρη 2020 είχαν τα  πετρελαιοειδή (1,49) και ο ηλεκτρισμός (1,07).