είναι ήδη σαφές ότι αποτελεί το επακόλουθο της πλήρης αποτυχίας της ΕΕ να μεταρρυθμίσει το σύστημα μετανάστευσης τα τελευταία πέντε χρόνια, μια αποτυχία που την αφήνει ανοικτή στον εκβιασμό από τους κυνικούς αυτοκράτορες όπως ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan.

Το χάος του 2015, όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες ήρθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη διάρκεια ενός έτους, προκάλεσε ρωγμές μεταξύ των χωρών του μπλοκ. Τώρα, όλο και περισσότεροι μετανάστες εισέρχονται για άλλη μια φορά στην ΕΕ από την Τουρκία.

Είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν αυτή η αυξανόμενη κρίση θα μπορούσε να γίνει άλλο ένα 2015. Ωστόσο, είναι ήδη σαφές ότι αποτελεί το επακόλουθο της πλήρης αποτυχίας της ΕΕ να μεταρρυθμίσει το σύστημα μετανάστευσης τα τελευταία πέντε χρόνια, μια αποτυχία που την αφήνει ανοικτή στον εκβιασμό από τους κυνικούς αυτοκράτορες όπως ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Αν και θεωρητικά σύμμαχος του ΝΑΤΟ και υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, η Τουρκία γίνεται όλο και περισσότερο μια γεωπολιτική απειλή για τη Δύση. Ο Erdogan διεξάγει πόλεμο στη Συρία, για τον οποίο θέλει ευρωπαϊκή υποστήριξη, ακόμα και όταν η επέλασή του ωθεί όλο και περισσότερες μάζες μεταναστών οι οποίοι προσπαθούν να αποδράσουν από την κόλαση του Idlib. Με σκοπό να ασκήσει πιέσεις στην ΕΕ, ο Erdogan διώχνει ενεργά περισσότερους από τους περίπου 4 εκατομμύρια πρόσφυγες στην Τουρκία προς την Ευρώπη.

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με μια συμφωνία που η Τουρκία και η ΕΕ έκαναν το 2016, όταν ο Erdogan, με
αντάλλαγμα πολλά ευρωπαϊκά χρήματα, υποσχέθηκε να εμποδίσει τους μετανάστες να διασχίσουν στην Ελλάδα και να πάρει πίσω όποιον το έκανε ήδη.

Ως αποτέλεσμα, οι πρόσφυγες πηγαίνουν με μικρές βάρκες στα ελληνικά νησιά και στη συνέχεια συνωστίζονται σε υπερπληθυσμένα και βρώμικα στρατόπεδα. Περπατητοί επίσης, και αυτό είναι καινούργιο, προχωρούν στα θρακικά σύνορα της Τουρκίας με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, όπου, τουλάχιστον προς το παρόν, τους σταματούν με δακρυγόνα και συρματοπλέγματα. Είναι δύσκολο να πούμε ακριβώς πόσες δεκάδες χιλιάδες είναι. Ωστόσο, για την ΕΕ, είναι μια άλλη πιθανή καταστροφή εν πάση περιπτώσει.

Εάν η Ελλάδα παραμείνει σταθερή, πλήθος ανθρώπων θα υποφέρει σε κατάσταση αναμονής μεταξύ των συνόρων και πολλοί θα αρρωστήσουν και θα πεθάνουν. Η ΕΕ, σε αντίθεση με τους ηγέτες όπως ο Erdogan, οι οποίοι κατανοούν μόνο τους δύσκολους κανόνες του realpolitik, δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να επιτρέψουν μια τέτοια ανθρωπιστική καταστροφή. Εάν θυσιάσει τις αξίες της, χάνει επίσης το λόγο ύπαρξής της.

Εάν, ωστόσο, η ΕΕ επιτρέψει στους μετανάστες να εισέλθουν, αυτό θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα. Μόλις φτάσει το μήνυμα ότι τα σύνορα είναι ανοικτά περισσότεροι άνθρωποι θα ξεκινήσουν το ταξίδι τους, όχι μόνο από τη Συρία, αλλά και από την Αφρική, το Αφγανιστάν και αλλού. Η βιασύνη των μεταναστών θα ήταν ένα άλλο δώρο στους λαϊκιστές, οι οποίοι τείνουν να είναι ταυτόχρονα ξενοφοβικοί και ευρωσκεπτικοί. Μια νέα κρίση για τους πρόσφυγες θα σήμαινε περισσότερους λαϊκιστές σε περισσότερες χώρες να προσπαθούν να υπονομεύσουν την ΕΕ από μέσα.

Ένα τέτοιο δίλημμα θα μπορούσε να προβλεφθεί από το 2015, όταν η αντίδραση κατά των προσφύγων σχεδόν ανέτρεψε την Angela Merkel ως Γερμανίδα Καγκελάριο. Αυτό καθιστά την αποτυχία των ηγετών της ΕΕ να προετοιμαστούν για μια νέα κρίση ακόμα πιο έντονη. Αναιρεί την κατανόηση ότι η Ένωση σήμερα εξακολουθεί να έχει το ίδιο λανθασμένο μεταναστευτικό καθεστώς που κατάρρευσε τόσο θεαματικά το 2015.

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Το λεγόμενο Σύστημα του Δουβλίνου, απαιτεί από τους μετανάστες να υποβάλλουν αίτηση ασύλου μόνο στο πρώτο κράτος μέλος της ΕΕ που εισέρχονται σωματικά, κάτι που συνήθως σημαίνει Ελλάδα, Ιταλία ή Ισπανία. Στην πραγματικότητα, το σύστημα αφήνει τα συνοριακά (frontiers) κράτη να αντιμετωπίσουν ή να μην τα αντιμετωπίσουν μόνοι τους, παρόλο που οι περισσότεροι μετανάστες σκοπεύουν να προχωρήσουν προς τις βόρειες χώρες. Με συντριπτική πλειοψηφία, η Ελλάδα μόλις ανέστειλε την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου για ένα μήνα. Το σύστημα είναι δυσλειτουργικό και άδικο.

Μετά την προηγούμενη μετανασταστευτική επείγουσα κατάσταση που είχε προκύψει, η Γερμανία και μερικές άλλες χώρες προσπάθησαν να μεταρρυθμίσουν το σύστημα. Στο σχέδιο αυτό, η ΕΕ στο σύνολό της θα διέθετε πρόσφυγες μεταξύ όλων των κρατών μελών ανάλογα με την οικονομική τους δύναμη και το μέγεθος του πληθυσμού τους. Ωστόσο, η υποδοχή ακόμη και σχετικά λίγων αλλοδαπών, ιδιαίτερα των μουσουλμάνων, ήταν ανάθεμα σε εθνικιστικές κυβερνήσεις όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, οι οποίες αντέδρασαν σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης.

Ήταν λάθος για την ΕΕ να αφήσει αυτές τις χώρες που αντέδρασαν αρνητικά να ξεφύγουν. Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει τώρα να προχωρήσει χωρίς αυτές σε μια νέα προσέγγιση, η οποία να είναι λειτουργική. Άνθρωποι όπως ο Gerald Knaus, ο αρχιτέκτονας της συμφωνίας του 2016 μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, πιστεύουν ότι μια ομάδα χωρών με επικεφαλής τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία θα πρέπει να προχωρήσει και να επανεγκαταστήσει νέες αφίξεις ανάμεσά τους, ακόμη και αν άλλα κράτη μέλη αρνούνται να μοιραστούν το βάρος. Αυτό θα ανακουφίσει τα συνοριακά (frontier) κράτη όπως η Ελλάδα.

Βασικά, αυτό το νέο σύστημα πρέπει να αποφύγει τη δημιουργία ενός νέου αποτελέσματος έλξης εξασφαλίζοντας την ταχεία και οριστική απέλαση των οικονομικών μεταναστών που δεν έχουν δικαίωμα ασύλου. Η ΕΕ πρέπει να δώσει το μήνυμα ότι η παράνομη μετανάστευση δεν αξίζει το επικίνδυνο ταξίδι και ταυτόχρονα προσφέρει να μια νομική οδό, με περισσότερες θεωρήσεις και άδειες εργασίας σε ειδικευμένους εργαζόμενους, για παράδειγμα.

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Για να μπορέσουν να συνεργαστούν οι χώρες καταγωγής των οικονομικών μεταναστών, από την Αφρική μέχρι το Αφγανιστάν, η ΕΕ πρέπει χωρίς διάθεση απολογίας να κάνει χρήση της προσέγγισης κινήτρων και πιέσεων. Τα συμμετέχοντα έθνη, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να επιτύχουν καλύτερους όρους εμπορίου, επενδύσεων και βοήθειας ανάλογα με την ετοιμότητά τους να επαναπατρίσουν τους δικούς τους μετανάστες από την Ευρώπη. Είναι αυτονόητο ότι πρόκειται για ένα τεράστιο και πολύπλοκο εγχείρημα.

Ωστόσο, η ΕΕ είχε πέντε χρόνια για να ξεκινήσει και έχει πολύ λίγα να δείξει γι’ αυτό. Η αδράνειά της την έχει αφήσει στο έλεος των γεγονότων όπως οι πόλεμοι, η πείνα και ηθοποιοί όπως ο Ερντογάν, που βρίσκονται εκτός του ελέγχου της. Μια συνομοσπονδία που δεν μπορεί να ελέγξει τα σύνορά της και δεν μπορεί να εμπνεύσει τη συνοχή μεταξύ των μελών της, δεν έχει αξιοπιστία και τελικά θα καταρρεύσει. Εάν η ΕΕ θέλει να αποφύγει αυτή τη μοίρα, καλό θα ήταν να στρωθεί στη δουλειά αμέσως.

Andreas Kluth (Bloomberg Opinion)