Ο αργός θάνατος των ΜΜΕ κρατά τη Δημοκρατία πίσω
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΟΥΡΗΣ
Πιο παλιά συζητούσαμε για το πόσο οι ιδιοκτήτες ΜΜΕ επενδύουν στη γνώση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση των δημοσιογράφων. Την ίδια ώρα, υπήρχε ισχυρός ανταγωνισμός τόσο μεταξύ εφημερίδων ια το ποια θα εξασφάλιζε αποκλειστική συνέντευξη, ποια θα είχε το καλό ρεπορτάζ ή τις πιο ουσιαστικές αναλύσεις. Ταυτόχρονα, υπήρχε ένα δημοσιογραφικό περιβάλλον το οποίο -με όλα τα κακά του- ευνοούσε την παραγωγή δημοσιογραφικού έργου, δηλαδή αυτό του ελέγχου της εξουσίας, της επεξήγησης δεδομένων, παραμέτρων ή αλλαγών. Κι όμως αυτό για το οποίο συζητούσαμε στον δημοσιογραφικό κόσμο, ίσως μια δεκαετία πριν, ήταν πολύ καλύτερο σε σχέση με τη σημερινή εικόνα.
>>> Διαβάστε επίσης:
Σήμερα, κυρίως ο έντυπος Τύπος υποφέρει. Πιθανώς να διάγει τη χειρότερη περίοδο κατά τις τελευταίες δεκαετίες, κάτι που μεταφράζεται σε χαμηλή κυκλοφορία, χαμηλή αναγνωσιμότητα, λίγες διαφημίσεις και περιορισμένο προσωπικό. Όσοι ακόμη, αντέχουν να εργάζονται στις εφημερίδες δουλεύουν αμέτρητες ώρες, σε ιδιαίτερα αγχωτικές συνθήκες, χωρίς χρόνο για να κάνουν καλά τη δουλειά τους, με πετσοκομμένους μισθούς και μηδαμινά έως μηδενικά δικαιώματα την ώρα που βλέπουν συναδέλφους τους να οδηγούνται στην ανεργία. Με δυο λέξεις: Αργός θάνατος.
Την ίδια ώρα, με πείσμα και αγάπη για τη δουλειά τους να βρίσκουν ξανά και ξανά το σθένος, την αποφασιστικότητα, τη δύναμη, την αντοχή και την αγάπη για τη δουλειά διότι ακριβώς η δημοσιογραφία είναι μια ιδιαίτερη δουλειά. Όσοι την κάνουν καλά προσφέρουν ουσιαστική υπηρεσία στον τόπο τους και στο επίπεδο της Δημοκρατίας, στην αντίληψη της κοινωνίας, στον δημόσιο διάλογο, στο μέλλον του τόπου. Είναι και αυτοί που επιβαρύνουν τον τόπο με την ακριβώς αντίθετη προσέγγιση και με τα αντιστοίχως ανάλογα αποτελέσματα από την άλλη πλευρά. Ειδικά με τις συνθήκες όπως περιγράφονται πιο πάνω δημοσιογράφοι είναι πολύ πιο ευάλωτοι σε σχέση με την πληροφόρηση που λαμβάνουν και μεταδίδουν, από ποιους και με ποιον τρόπο λαμβάνουν ενημέρωση και ποιος ο απώτερος σκοπός που πολλές φορές δεν είναι ούτε διαφανής, ούτε αγνός, αλλά αντίθετα εξυπηρετεί προσωπικά, επιχειρηματικά, πολιτικά ή άλλα συμφέροντα. Παράλληλα, μια φάμπρικα ειδήσεων με τη μέθοδο του copy-paste από οπουδήποτε χωρίς έλεγχο ποιότητας, χωρίς λογοδοσία, χωρίς καν επιμέλεια στα κείμενα, χωρίς καμία διάθεση κάποιος να ψάξει κάτι περισσότερο αποτελεί πλέον τη βασική πηγή πληροφόρησης η οποία κάθε άλλο παρά ποιοτική, αναλυτική διερευνητική και συνεπώς ουσιαστικά δημοσιογραφική είναι. Σε αυτή τη φάμπρικα στρατεύονται πολλοί νέοι που μπαίνουν στον χώρο της δημοσιογραφίας οι οποίοι αδυνατούν να γράψουν με άνεση, δε γνωρίζουν τι είναι συνέντευξη, δεν έχουν καθοδήγηση και είναι εθισμένοι στα κλικς. Με λίγα λεφτά και ελπίδες να κάνουν κάτι καλό σε αυτό που ονομάζεται δημοσιογραφία.
Σε αυτό το περιβάλλον η Δημοκρατία διαβρώνεται, διότι ακριβώς το περιβάλλον των ΜΜΕ που συντίθεται από τον έλεγχο, την κριτική, τις καλές συνεντεύξεις, την έρευνα και τις ουσιαστικές απόψεις και αναλύσεις έχει μολυνθεί. Έχει μολυνθεί από το εύκολο κέρδος, από τη ματαιοδοξία, από μια κοινωνία που μένει στους τίτλους, αδυνατώντας να διαβάσει ειδήσεις και εκφέρει -εύκολα και βολικά- απόψεις για τα πάντα χωρίς κριτική σκέψη και διάθεση για διάλογο. Τα ΜΜΕ και κυρίως οι εφημερίδες βουλιάζουν στον βάλτο του ξεδοντιασμένου Τύπου την ώρα που τα διάφορα κέντρα συμφερόντων, κομματικά, πολιτικά, επιχειρηματικά ακόμη και κοινωνικά συμπεριφέρονται προς αυτά ως ο δυνατός προς τον αδύναμο. Συνεπώς δε λογοδοτούν προς αυτά και κατ’ επέκταση στην κοινωνία διότι τα θεωρούν ελεγχόμενα, καθοδηγούμενα, γνωρίζουν ότι είναι σε κακή κατάσταση, με αδύνατη άποψη για σοβαρά θέματα και περιορισμένη πρόσβαση σε γνώση.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι και κοινωνικό και έχει να κάνει με την κουλτούρα μιας ολόκληρης κοινωνίας η οποία ζώντας στην ψευδαίσθηση της καλής, πλήρους, αναλυτικής και πολυφωνικής ενημέρωσης του διαδικτύου και των social media έχει οδηγήσει -άθελά της- τον Τύπο σε μαρασμό.
Βεβαίως, το ζήτημα δεν παύει να είναι και οικονομικό. Και αυτό δημιουργεί -ίσως πιο εύκολα παρά ποτέ- εξαρτήσεις, φορτώνοντας με περισσότερα βαρίδια τον ταλαιπωρημένο κυπριακό Τύπο. Είναι μια κατάσταση από την οποία δύσκολα μπορούν αναδειχτούν θετικά, έστω και αμυδρές αχτίδες φωτός για ολιστική επαναφορά του Τύπου σε υγιή πορεία, με καλή δημοσιογραφία και ουσιαστικό ρόλο στα ΜΜΕ σε μια Δημοκρατία που το έχει μεγάλη ανάγκη.
ΥΓ: Οφείλουμε όλοι μας τουλάχιστον ένα ευχαριστώ σε όσα ΜΜΕ, ηλεκτρονικά και έντυπα, αλλά κυρίως σε συγκεκριμένους δημοσιογράφους οι οποίοι με αξιοπρέπεια, επαγγελματισμό και συνέπεια υπηρετούν το λειτούργημα της δημοσιογραφίας κόντρα τις αντιξοότητες. Μακάρι να αποτελέσουν φάρο και για τους νέους που εισέρχονται στο σημερινό, δυστοπικό περιβάλλον των ΜΜΕ.