ΓΡΑΦΕΙ Η
ΗΒΗ ΛΑΜΠΡΟΥ*

Ο πόλεμος καταστρέφει, υποβαθμίζει αν θέλετε , όλα τα υπόλοιπα θέματα, τους αφαιρεί  από τη σημασία και τη χρονικότητα τους, χωρίς όμως να τα επιλύει. Σε κάθε πολεμική σύγκρουση, παρακολουθούμε καινοτομίες στον τρόπο  κάλυψης από τα ΜΜΕ.  Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο είχαμε την κινητοποίηση ενός ολόκληρου έθνους μέσω του (κρατικά) ελεγχόμενου τύπου ενώ στον Β’ Παγκόσμιο είδαμε τη μετατροπή του ραδιοφώνου και του κινηματογράφου σε μέσα μαζικής προπαγάνδας.  Ο πόλεμος στον Κόλπο το 1991, ήταν ξεκάθαρα ένας «ιδανικός» πόλεμος για την 24ωρη κάλυψη του CNN.  Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η προσβασιμότητα των δημοσιογράφων σε πολεμικές συρράξεις, επέτρεψε στους πολίτες που ενδιαφέρονται να ενημερωθούν , να κάνουν τον πόλεμο καθημερινότητα τους, ανεξάρτητα εγγύτητας με τον πολεμικό σκηνικό.  Οργανώνεται έτσι με σχετική ευκολία η αντίληψη του κοινού για την πραγματικότητα του πολέμου.

Η έννοια του πολέμου ως event των μέσων ενημέρωσης  δεν είναι μια καινούρια θεώρηση των μέσων. Το 1991 ο Γάλλος φιλόσοφος Jean Baudrillard δημοσίευσε μια σειρά δοκιμίων στο Libération and the Guardian με τον τίτλο, δανεισμένο από το θεατρικό έργο του Jean Giraudoux  The Trojan War Not Will Take Place, (ο Τρωικός Πολέμος δεν θα λάβει χώρα) του «The Gulf War Did Take Place». (Ο Πόλεμος του Κόλπου έλαβε χώρα) Το δοκίμιο του Baudrillard δεν είναι μια θεωρία συνωμοσίας, αλλά αντίθετα μια περιγραφή του τρόπου με τον οποίο η συνεχής διαμεσολαβούμενη παράθεση του πολέμου, όπως παρουσιαζόταν  ζωντανά σε μαραθώνιους ειδήσεων - καινοτομία εκείνη την εποχή - καθόριζε τον τρόπο με τον οποίο οι παρατηρητές την ερμήνευσαν. Δημοσιοποιούνταν  πολλά σχόλια, πολλές απόψεις , έγραφε  ο Baudrillard, αλλά όλα ήταν μεταμφιεσμένα ως πληροφορίες. Η προπαγάνδα μεταμφιέστηκε ως ορατό γεγονός.

Τα μέσα ενημέρωσης έχουν πολλαπλασιαστεί αλλά το οπτικό πεδίο έχει στενέψει. Η πηγή της πληροφορίας στον πόλεμο είναι  συχνά λιγότερο αξιόπιστη, συχνά κατευθυνόμενη,  οι αυτόπτες μάρτυρες, μαρτυρούν μόνο τη δική τους στιγμή, τη δική τους αλήθεια.

Ο δε πόλεμος για μας που παρακολουθούμε από την ασφάλεια της απόστασης είναι ένας εξαιρετικός λόγος να αφήσουμε εκτός συζήτησης, άλλα σημαντικά θέματα της καθημερινότητας , όπως είναι  η διαχείριση της πανδημίας που δεν έληξε, η στήριξη της οικονομίας με τον αυξανόμενο πληθωρισμό,  ακόμα και η ποσόστωση στο γάλα για το χαλούμι. Αλλά και το θέμα του ίδιου του πολέμου ανοίγει  ελάχιστα σε συζήτηση. Παραμένουμε αυστηρά στα πλαίσια του τι συμβαίνει την δεδομένη χρονική στιγμή σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Παραμένουμε θεατές στον αβάσταχτο πόνο των άλλων χωρίς να παρέχουμε βοήθεια, λύσεις ή έστω μια παρηγοριά.

*Η Ήβη Λάμπρου είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick.