Ό,τι θετικό μπορεί να καταγραφεί ως εκτίμηση, δεδομένο ή προσδοκία για το 2019 ενέχει -την ίδια ώρα- και κινδύνους, αβεβαιότητα ή έστω το στοιχείο της αμφισβήτησης υπό το πρίσμα προϋποθέσεων, εξωτερικών παραγόντων ή εσωτερικών άτσαλων κινήσεων. Είναι θετικά τα δεδομένα που υπάρχουν ή σε αυτά στα οποία βασίζεται η έναρξη του νέου έτους, ωστόσο, μια σειρά δεδομένων θέτει υπό αμφισβήτηση τις θετικές προοπτικές για ανάπτυξη το 2019. 

Νέες εισφορές 
Ένα στοιχείο το οποίο θα περιορίσει την αγοραστική δυνατότητα των νοικοκυριών είναι οι νέες εισφορές και μένει να διαφανεί, κατά τη διάρκεια του νέου χρόνου, πώς και πόσο ή από ποια μέρη των δαπανών θα κόψουν οι πολίτες τα ποσά που θα διοχετευθούν προς ΓεΣΥ και τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις. Εισφορές, άμεσες ή έμμεσες φορολογίες έχουν συνήθως αντίκτυπο στην κατανάλωση και δη στα έξοδα που αξιολογούνται ως περιττά ή όχι ως πρώτης ανάγκης, όπως για παράδειγμα τα έξοδα για ψυχαγωγία, εστίαση ή διακοπές. Μάλιστα, από τη στιγμή που μιλάμε για εισφορές που αφορούν όλους τους μισθωτούς ή αυτοτελώς εργοδοτούμενους και τις επιχειρήσεις, περιλαμβανομένου του κράτους, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον η πορεία της κατανάλωσης, των επενδύσεων, των νέων θέσεων εργασίας και της αμοιβής του εργατικού δυναμικού εντός του 2019. 

Ήδη, στο πλαίσιο συζητήσεων για ανανέωση συλλογικών συμβάσεων η εργοδοτική πλευρά προτάσσει το γεγονός ότι δεν έχει μεγάλα περιθώρια αυξήσεων ή άλλων παροχών, λόγω της επιβολής του ανελαστικού ποσού που θα καταλήγει σε ΓεΣΥ και Κοινωνικές Ασφαλίσεις. Αντίστοιχα, οι εργαζόμενοι θα διεκδικήσουν αυξήσεις λόγω ακριβώς του περιορισμού των μισθών που θα προκύπτουν από τις νέες εισφορές, σε συνδυασμό -βεβαίως- με τα χρόνια παγοποιήσεων και κουρέματος μισθών και ωφελημάτων, αλλά και της καλής πορείας που καταγράφεται σε πολλούς τομείς και ευρύτερα στην αγορά. 

Φορολογικές ελαφρύνσεις 
Την ίδια ώρα, ωστόσο, το κράτος έχει προχωρήσει στο μόνιμο μέτρο της μείωσης της φορολογίας στα καύσιμα, έχει εδώ και δύο έτη αφαιρέσει τον φόρο ακινήτων, ενώ δεν είναι απίθανο σύντομα να ανοίξει και νέο ή νέα κεφάλαια φορολογικών μειώσεων.

>>> Αναλύσεις / Έρευνες Brief <<<

Από τη μια αυτό είναι κάτι θετικό τόσο για το ταμείο νοικοκυριών όσο και επιχειρήσεων, από την άλλη όμως περιορίζει τα κρατικά έσοδα σε ένα κράτος με υψηλό δημόσιο χρέος, υψηλό κόστος λειτουργίας, το οποίο μάλιστα εξαρτάται -σχεδόν απόλυτα- από τις φορολογίες και όχι από πλουτοπαραγωγικές δραστηριότητες (όπως π.χ. από έσοδα υδρογονανθράκων εάν κάποτε προκύψουν). 

Παροχές από το κράτος 
Πέραν των ελαφρύνσεων το κράτος έχει προχωρήσει και σε ρυθμίσεις που ανεβάζουν το κόστος λειτουργίας του και δη του μισθολογίου του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Από τη μια είναι η εδώ και καιρό συμφωνημένη η σταδιακή αποκατάσταση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, που περικόπηκαν κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και του Μνημονίου, ενώ από την άλλη ρυθμίσεις όπως η επιστημονική κλίμακα στην οποία θα ενταχθούν οι νοσηλευτές επιβαρύνουν επιπλέον τον κρατικό προϋπολογισμό.

Οι εν λόγω ρυθμίσεις είναι μόνιμες και ουσιαστικά δεσμεύουν το κράτος σε ένα -έτσι κι αλλιώς- υψηλό μισθολογικό κόστος, το οποίο μάλιστα είναι μπλοκαρισμένο στη μη ορθή ή επαρκή αξιολόγηση και στη μη ύπαρξη αποτελεσματικού μηχανισμού βελτιστοποίησης της παραγωγικότητας. 

Τουρισμός 
Στο ίδιο πλαίσιο ανάλυσης μπαίνει και ο τουρισμός ο οποίος με τα απανωτά ρεκόρ των τελευταίων ετών, δημιουργεί και δύο πολύ βασικά ερωτήματα: 
1. Ποιο είναι το ταβάνι αφίξεων-εσόδων;
2. Τι μπορεί να ανατρέψει τη θετική πορεία;

Αυτά τα δύο ερωτήματα είναι βεβαίως ψηλά στην ατζέντα και του νεοσύστατου Υφυπουργείου, το οποίο καλείται να αποδείξει ότι δεν θα περιοριστεί στον ρόλο που είχε ο ΚΟΤ αλλά θα λειτουργήσει σαφώς πιο δημιουργικά, με μεγαλύτερη οξυδέρκεια, όραμα και σχεδιασμό σε σχέση με τον τουρισμό. Για παράδειγμα η σχέση Κύπρου-Ρωσίας σε διάφορα επίπεδα όπως και στον τουρισμό διαφαίνεται ότι θα δοκιμαστεί -ακόμη περισσότερο- εντός του 2019. Η Ρωσία αποτελεί ισχυρό παίκτη στην τοπική, τουριστική βιομηχανία, οπότε θα πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός για τις πιθανές απώλειες αφίξεων από τη χώρα. Παράλληλα, στα αχαρτογράφητα νερά του Brexit θα κληθεί -επίσης- να πλεύσει η κυπριακή τουριστική βιομηχανία, αφού ο αντίκτυπος πιθανής επιδείνωσης των διμερών σχέσεων ΕΕ-Βρετανίας ή της ισοτιμίας ευρώ-στερλίνας, δύναται να επηρεάσει τις αφίξεις από μία εξίσου σημαντική τουριστική αγορά για την Κύπρο. 

>>> Ειδήσεις Bloomberg <<<

Την ίδια ώρα ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος, η ταυτότητα που κάποτε πρέπει να δοθεί στη χώρα ως τουριστικός προορισμός αλλά και η λειτουργία των καζίνο -έστω των δορυφορικών σε πρώτη φάση- αποτελούν σημαντικά κομμάτια του τουριστικού παζλ για το 2019 κι ευρύτερα για την οικονομία. Γεωπολιτικές ισορροπίες, πολεμικές συρράξεις και διπλωματικές σχέσεις κρατών ή συνασπισμών χωρών αποτελούν παράγοντα υψηλού κινδύνου με άμεσα επηρεαζόμενο τον τουρισμό. Άλλωστε, αυτός είναι ένας από τους παράγοντες, ο οποίος μέσα από μια σειρά ευνοϊκών -για την Κύπρο- εξελίξεων λειτούργησε υπέρ της εγχώριας, τουριστικής βιομηχανίας. 

Ακίνητα-Διαβατήρια 
Η φρενήρης πορεία που καταγράφει η αγορά ακινήτων, η οποία -σε μεγάλο βαθμό- στηρίζεται στον εξωτερικό παράγοντα της μεγάλης ζήτησης για διαβατήριο ή βίζα μόνιμης παραμονής, σε συνδυασμό με τις διαρκείς υποδείξεις αλλά και την κακή δημοσιότητα που έχει πάρει η Κύπρος για τα δημογραφικά κίνητρα που συνδέονται με επενδύσεις, δημιουργούν ερωτηματικά για την πορεία του κλάδου. 

Για παράδειγμα το ετήσιο, ανώτατο όριο των 700 διαβατηρίων που έχει θέσει η κυβέρνηση θα έχει εφαρμογή στην ολότητά του κατά το 2019, κάτι που θα στερήσει μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια από συμφωνίες που θα γίνονταν με κυπριακές επιχειρήσεις, ενώ αντίκτυπος θα προκύψει και από τις φορολογίες που θα εισέπραττε το κράτος. Αποτελεί, λοιπόν, στοίχημα και για την εγχώρια αγορά ακινήτων και δη τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης και τις κατασκευαστικές να προσανατολιστούν και στις πραγματικές, εγχώριες ανάγκες στέγασης ή άλλων υποδομών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. 

Εστία και Φορέας Διαχείρισης ΜΕΔ  
Ένα άλλο στοιχείο που θα επηρεάσει τόσο τα δημοσιονομικά όσο και την ευρύτερη πορεία της αγοράς και της οικονομίας, είναι η καλή και αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου Εστία, σε συνδυασμό με τη συνετή και βέλτιστη διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων που απέμειναν στον πρώην Συνεργατισμό. 

Η καλή εφαρμογή του Εστία συνεπάγεται διευθέτηση χιλιάδων περιπτώσεων για νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που με τακτοποιημένες τις υποχρεώσεις, θα μπορούν -λογικά- να μπουν σε μια νέα κανονικότητα, κάνοντας προγραμματισμό -και οικονομικό- για τη ζωή τους κάτι που μπορεί να επιφέρει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία. Την ίδια ώρα η καλή διαχείριση των ΜΕΔ του πρώην Συνεργατισμού δύναται να αποφέρει στα κρατικά ταμεία σημαντική ροή ρευστού, το οποίο μάλιστα δεν έχουν υπολογιστεί ως έσοδο στον κρατικό προϋπολογισμό.

>>> Ροή ειδήσεων Brief - Επιλεγμένο περιεχόμενο <<< 

Σε ένα θετικό σενάριο γίνεται λόγος για ετήσια έσοδα της τάξης των 200 εκατ. ευρώ, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο -ακόμη και για το κράτος- με το οποίο μπορεί να καλύψει εξαγγελθείσες δεσμεύσεις για το μισθολόγιο, ή ακόμη καλύτερα να προχωρήσει σε καθοριστικής σημασίας έργα υποδομών και ανάπτυξης. Το δεύτερο κομμάτι θα έχει -μάλιστα- πολλαπλασιαστικό όφελος για την αύξηση της παραγωγικότητας, την ενίσχυση της αγοράς εργασίας και επομένως των συνθηκών απασχόλησης και ευρύτερα της οικονομίας. Τα έργα υποδομής από το κράτος με τη σημαντικότητά τους αποτελούν κομμάτι το οποίο έχει για χρόνια μείνει πίσω, λόγω κυρίως της μεγάλης οικονομικής περισυλλογής που καταγράφηκε από το 2011 κι έπειτα. 

Καταληκτικά, το 2019 θα πρέπει από όλους μας να αντιμετωπιστεί ως μεταβατικό έτος και ως ακόμη μια χρονιά αποκατάστασης των πληγών της οικονομικής κρίσης. Θα είναι μεγάλο σφάλμα, εργαζόμενοι, εργοδότες και κράτος να αξιολογήσουν το νέο έτος ως χρονιά αυξήσεων, απαιτήσεων, σπατάλης σε αχρείαστα έργα και αφειδώλευτων επιδομάτων, αφού πιθανός εκτροχιασμός της οικονομίας, μπορεί να μπλέξει τη χώρα σε έναν νέο κύκλο αστάθειας, αβεβαιότητας και υψηλού δημοσιονομικού κινδύνου με γνωστές -πλέον- τις επιπτώσεις από ένα τέτοιο ενδεχόμενο.