• Η εποχή των Data Analysts και των μαθηματικών μοντέλων
• Το μεγαλύτερο στοίχημα είναι η κερδοφορία σε ένα ασταθές περιβάλλον
Γράφει ο Βίκτωρας Κασσιανίδης*
Ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός είναι ένα πολυσύνθετο και πολύπλοκο οικοδόμημα, που δεν προκαλεί σύγχυση μόνο στον απλό κόσμο, αλλά και στα κέντρα λήψης αποφάσεων και σε οικονομολόγους με ευρεία μάθηση.
Άρα, ξεκινώντας αυτό το άρθρο, η πρώτη απορία που μπορεί να δημιουργηθεί στον αναγνώστη είναι «τι εστί μια τράπεζα». Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, υπάρχουν ενδείξεις για διάφορες τραπεζιτικές πράξεις από την Αρχαία Βαβυλώνα μέχρι την Αναγέννηση, με την οικογένεια “Medici” που ίδρυσε τη “Medici Bank”.
Με βάση την πιο πάνω τράπεζα, δημιουργήθηκαν οι σύγχρονες τράπεζες, οι οποίες ενσωμάτωσαν διάφορες άλλες υπηρεσίες και διάφορα άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Πλέον, υπάρχουν διάφορα είδη τραπεζών, αλλά η βασικότερη υπηρεσία τους είναι η διαχείριση καταθέσεων και δανείων, π.χ. η κερδοφορία της τράπεζας βασίζεται στη διαφορά του επιτοκίου μεταξύ καταθέσεων και δανείων.
Επανάληψη λαθών
Αυτή φυσικά είναι μια απλοϊκή επεξήγηση για να καταλάβει ο αναγνώστης σε ένα βασικό επίπεδο «τι εστί μια τράπεζα». Ωστόσο, θεωρώ πως αν έχουν πανομοιότυπη εικόνα και οι υπάλληλοι του χρηματοοικονομικού τομέα της Κύπρου (π.χ. Υπουργείο Οικονομικών, τράπεζες, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κ.λπ.), τότε χωρίς να αποθαρρύνω τους αναγνώστες, κρούω τον κώδωνα του κινδύνου για νέα περιστατικά όπως κλείσιμο του Συνεργατισμού, και της Λαϊκής Τράπεζας, περιπτώσεις που θα επαναληφθούν ξανά και ξανά. Πιστεύω πως δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια σφάλματος, γιατί αν τα αφήσουμε να εξελιχθούν, θα είναι το τέλος της κυπριακής οικονομίας η οποία δεν θα είναι σε θέση να ανασυνταχθεί.
Η διατήρηση της κερδοφορίας
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, λοιπόν, που έχει να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος χρηματοπιστωτικός τομέας είναι η διατήρηση της κερδοφορίας σε ένα αφάνταστα ασταθή και απρόβλεπτο κόσμο. Η αστάθεια αυτή δημιουργεί το ρίσκο, που, με διάφορα μαθηματικά μοντέλα, ένας σωστός τραπεζίτης πρέπει να έχει την ικανότητα αλλά συγχρόνως και την εμπειρία, να διαχειριστεί. Το δε μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε στην Κύπρο είναι ότι ασχολούμαστε ακόμα με τον ισολογισμό της τράπεζας, χωρίς να έχουμε ένα σωστό μακροπρόθεσμο πλάνο, που να λαμβάνει υπόψη αυτό το ρίσκο. Ακόμα, πολλές φορές λανθασμένα, γίνονται και διάφορες πολιτικές παρεμβάσεις, που σκοπό έχουν να ικανοποιήσουν τους ψηφοφόρους των κομμάτων αλλά μακροπρόθεσμα προκαλούν μεγάλο και μη διαχειρίσιμο κακό στις τράπεζες.
Οι... σοφοί
Δυστυχώς στην Κύπρο, οι “Chartered Accountants” και οι δικηγόροι είναι οι μοναδικοί «επαΐοντες» (οι οποίοι στην πλειοψηφία τους απαρτίζουν τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών). Γι’ αυτό η κατάσταση αυτή πρέπει να αλλάξει καθώς ορισμένοι από αυτούς, πολύ δικαιολογημένα, δεν μπορούν να αντιληφθούν μαθηματικά μοντέλα για υπολογισμό του ρίσκου.
Άρα τούτο τι σημαίνει, ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν;
Πρώτιστο μέλημα είναι όπως οι υπηρεσίες διαχείρισης κινδύνου των τραπεζών επανδρωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό και βελτιώσουν τον τρόπο λειτουργίας τους, ώστε οι οργανισμοί να είναι ανταγωνιστικοί σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες πρέπει να αρχίσουν να προσλαμβάνουν “data analysts”, “quants” και γενικά επαγγελματίες με κατεύθυνση και έφεση τα μαθηματικά. Πλέον μια τράπεζα, για να είναι κερδοφόρα και ανταγωνιστική, πρέπει να έχει την ικανότητα να διαχειριστεί το ρίσκο και να κάνει τις κατάλληλες επενδύσεις σε διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα.
Το μόνο που έγινε στην Κύπρο είναι η «εξαναγκαστική» αποχώρηση τραπεζικών υπαλλήλων. Ευτυχώς, προς τη σωστή κατεύθυνση είναι η ψηφιοποίηση των τραπεζών, αλλά δυστυχώς αντί να διευκολύνει τον καταναλωτή να μειώσει το κόστος για τον ίδιο, στην πραγματικότητα έγινε το αντίθετο.
Στόχος του άρθρου δεν είναι να υποβαθμίσω την προσπάθεια που γίνεται, αλλά να επισημάνω ορισμένα αρνητικά στοιχεία που χρήζουν βελτίωσης.
Υ.Γ. Στην Κύπρο, δυστυχώς, αναμασούμε την καραμέλα της Ε.Ε. για τον οικονομικό αναλφαβητισμό ρίχνοντας το μπαλάκι των ευθυνών στον καταναλωτή. Επίσης, ένας από τους λόγους που παίρνουμε αυτή τη θέση είναι ότι ακολουθούμε τις «τάσεις της εποχής» και δεν μείναμε πίσω. Έτσι σε περίπτωση που κάτι πάει λάθος να έχουμε τη δικαιολογία ότι «φταίνε οι ξένοι».
*BSc (Hons) Economics and Finance - BSc Computer Engineering