Από την κρίση των πυραύλων στην Κούβα, στους S400

Ανάλυση Bloomberg – Και η Κύπρος μεταξύ των τεσσάρων παραπόνων του Ερντογάν από τις ΗΠΑ

By Selcan Hacaoglu
(Analysis in English, here)

(Bloomberg) - Η Τουρκία προχώρησε στην αγορά ενός ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας  προς αντίθεση των απειλούμενων κυρώσεων από τις ΗΠΑ, επειδή η εμπιστοσύνη στην Ουάσιγκτον έχει καταρρεύσει, ανέφεραν τρεις Τούρκοι αξιωματούχοι.

Η Άγκυρα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Ουάσιγκτον ενεργεί περισσότερο σαν αντίπαλος παρά σύμμαχος και ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε να παραμείνει σταθερός, δήλωσαν οι αξιωματούχοι. Η Τουρκία είναι πεπεισμένη ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να την αντικαταστήσουν στρατηγικά με έναν άλλο σύμμαχο αν προχωρήσει με την αγορά πυραύλων S-400, πρόσθεσαν.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Οι αξιωματούχοι είναι εξοικειωμένοι και άμεσα γνώστες με τις σκέψεις και τον προγραμματισμό που γίνονται γύρω από θέματα ασφάλειας και μίλησαν υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας για να συζητήσουν ευαίσθητα θέματα.

Εάν οι χώρες δεν μπορούν να καταλήξουν σε όρους, οι δεσμοί μπορεί να επηρεαστούν αμετάκλητα, καθώς τα αντιαμερικανικά και αντιτουρκικά συναισθήματα ανάβουν και στις δύο πλευρές. Οι ΗΠΑ θα κινδύνευαν να χάσουν έναν κρίσιμο εταίρο στην ασταθή Μέση Ανατολή και η Τουρκία θα κινδύνευε να χάσει τον ισχυρότερο σύμμαχό της στη Δύση και τον κύριο προμηθευτή όπλων της.

Εν τω μεταξύ, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να δει την πώληση πυραύλων ως σφήνα μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ, η Άγκυρα προχωρά προσεκτικά στους δεσμούς της με τη Μόσχα και δεν την βλέπει ως αντικαταστάτη της Ουάσιγκτον, ανέφεραν οι Τούρκοι αξιωματούχοι.

Από την οπτική του Ερντογάν, τα παράπονά του είναι μεταξύ άλλων:

  • Οι Σύριοι Κούρδοι, οι οποίοι εξοπλίζονται από το Πεντάγωνο, θεωρούνται απειλή για την Τουρκία για την εδαφική της ακεραιότητα.
  • Η Ουάσιγκτον αρνήθηκε να εκδώσει έναν Τούρκο ιερέα, τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί για το αποτυχημένο πραξικόπημα 
  • Η οικονομία της Τουρκίας κλονίζεται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ στο Ιράν, οι οποίες οδηγούν σε ανοδική πορεία τις τιμές της ενέργειας.
  • Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τους αντιπάλους της Τουρκίας στη διαμάχη για το φυσικό αέριο με την Κύπρο και σε άλλες περιφερειακές συγκρούσεις.

Διαφορετική οπτική
Η οπτική γωνία των ΗΠΑ είναι πολύ διαφορετική. Ενώ ο Πρόεδρος Donald Trump επαίνεσε τον Ερντογάν ως ισχυρό ηγέτη και σύμμαχο στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, οι ΗΠΑ λένε ότι θα πρέπει να σταματήσει την Τουρκία να αγοράσει - και να βοηθήσει στην κατασκευή – τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 αν αγοράσει ρωσικά όπλα σχεδιασμένα για να  καταρρίψουν τέτοια αεροπλάνα. Η κυβέρνηση σταθμίζει τρία πακέτα κυρώσεων, μεταξύ των οποίων ένα που θα παρακωλύσει την ήδη προβληματική τουρκική οικονομία, με πιθανές κυρώσεις ήδη από τον Ιούλιο, σύμφωνα με τους ανθρώπους που γνωρίζουν για το θέμα.

Η κυβέρνηση Trump, όπως και η ομάδα του Ομπάμα προηγουμένως, λέει ότι ο νόμος των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα επιτρέψει να εκδοθεί ο Fethullah Gulen, ο εξόριστος σύμμαχος και τώρα εχθρός του Ερντογάν, εκτός εάν η Τουρκία μπορεί να παρουσιάσει ισχυρότερα στοιχεία ότι ήταν πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος. Και οι Η.Π.Α. λένε ότι οφείλει την προστασία των Συριακών Κουρδικών μαχητών από τις απειλητικές τουρκικές επιθέσεις μετά από όλα όσα έκαναν για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.

Ερωτηθείς για να σχολιάσει την οπτική γωνία της Άγκυρας ως προς τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ χαρακτήρισε την Τουρκία μακρόχρονη σύμμαχο του ΝΑΤΟ και «κρίσιμο εταίρο» στον παγκόσμιο συνασπισμό κατά του Ισλαμικού κράτους. Όμως ο υπουργός Άμυνας Patrick Shanahan δήλωσε σε επιστολή προς τον Τούρκο ομόλογό του ότι «εκτός από την απειλή για την ασφάλεια οπλικών συστημάτων όπως το F-35, η προμήθεια των S-400 προς την Τουρκία θα εμποδίσει την ικανότητα του έθνους σας να ενισχύσει ή να διατηρήσει τη συνεργασία της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και στο ΝΑΤΟ» και «να οδηγήσει σε υπερβολική εξάρτηση της Τουρκίας σε στρατηγικό και οικονομικό επίπεδο από τη Ρωσία». 

Ο Ερντογάν σχεδιάζει να συζητήσει την αγορά S-400 με το Trump στη σύνοδο της ομάδας των 20 αυτό το μήνα. Βασίζεται στην προσωπική του συζήτηση με τον ηγέτη των Η.Π.Α. για να αποφύγει τις κυρώσεις. Η Άγκυρα εξακολουθεί να προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο λόγω έντονης αντιπολίτευσης στο Κογκρέσο, παραμένοντας όμως βέβαιη ότι κρατά ισχυρά χαρτιά, ανέφεραν αξιωματούχοι.

Προπύργιο του Ψυχρού Πολέμου 

Έχοντας χρησιμεύσει ως προπύργιο κατά της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Τουρκία εξακολουθεί να φιλοξενεί αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές στην αεροπορική βάση Incirlik και στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν οι Η.Π.Α. για να κατασκοπεύουν τη Ρωσία, σημείωσαν. Είναι επίσης το μόνο εμπόδιο που κρατά περισσότερους από 4 εκατομμύρια πρόσφυγες, οι περισσότεροι απ’ αυτοί Σύριοι, από το να πλημμυρίσουν την Ευρώπη, δήλωσαν.

Καθώς ο Ερντογάν σφυρηλατεί όλο και μια πιο ανεξάρτητη διπλωματική οδό στην περιοχή, η Τουρκία έχει θέσει νέες στρατιωτικές φιλοδοξίες που βασίζονται εν μέρει στην τεχνολογία από τη συμφωνία των Ρωσικών πυραύλων. Ελπίζει ότι μια μέρα θα είναι σε θέση να κατασκευάζει ακόμη πιο εξελιγμένους βαλλιστικούς πυραύλους και τα δικά της μαχητικά, δήλωσαν οι αξιωματούχοι.

«Είτε πρόκειται να είμαστε μια χώρα που εξαρτάται από τους άλλους, είτε θα αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες μαζί με το έθνος μας για να γίνουμε μια πλήρως ανεξάρτητη και ελεύθερη χώρα και θα συνεχίσουμε στο δρόμο μας», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλουτ Τσαβούσογλου την Παρασκευή.

Η πρόθεση της Τουρκίας ότι πρέπει «να πάρει την Άμυνα της στα χέρια της» έγινε βαθύτερη το 2015, όταν οι Η.Π.Α. απέσυραν συστήματα αεράμυνας από την Τουρκία μετά την καταστολή από πλευράς της Άγκυρας ενός κύματος βιαιοπραγιών από Κούρδους εξτρεμιστές. 

Πικρές μνήμες
Η Τουρκία θυμάται σιγά σιγά ένα απαραβίαστο εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ που επιβλήθηκε αφού η Τουρκία κατέλαβε τη βόρεια Κύπρο μετά από μια προσπάθεια για να ενωθεί το νησί με την Ελλάδα το 1974. Η απειλή των αμερικανικών κυρώσεων για τους S-400 συνέτεινε να χάσει η λίρα περισσότερο από 10% φέτος.

Οι πραγματικές κυρώσεις - συμπεριλαμβανομένου του απειλούμενου αποκλεισμού από την παραγωγή F-35 έως την 31η Ιουλίου - θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις οικονομικές δυσκολίες της χώρας και να περιπλέξουν την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές της Κωνσταντινούπολης είχαν ήδη βυθιστεί σε μια μοναδική βουτιά το περασμένο καλοκαίρι μετά που ο Τράμπ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία για να εξασφαλίσει την ελευθερία ενός Αμερικανού πάστορα.

Αν και οι ΗΠΑ το Δεκέμβριο πρότειναν να πουλήσουν το σύστημα Patriot στην Τουρκία σε μια προσπάθεια να αποσυρθεί η αγορά των S-400, δεν είναι καν σαφές ότι το Κογκρέσο θα ενέκρινε κάτι τέτοιο εξαιτίας του αντι-Τουρκικού κλίματος μεταξύ Αμερικανών Νομοθετών, είπαν οι αξιωματούχοι.

Μακροπρόθεσμη προσήλωση
Η προσήλωση της Τουρκίας στην πυραυλική άμυνα χρονολογείται εδώ και πάνω από μισό αιώνα, όταν οι Η.Π.Α. απέσυραν τους πυραύλους Jupiter από τη χώρα ως αντάλλαγμα για την απομάκρυνση σοβιετικών εκτοξευτών από την Κούβα. Αυτό βοήθησε να τερματιστεί η «πυραυλική κρίση του 1962», αλλά η Τουρκία έκτοτε παραμένει στοιχειωμένη από την αδυναμία της αεράμυνάς της.

Η πίεση των ΗΠΑ ήταν αρκετή για να αναγκάσει την Τουρκία να ακυρώσει την προηγούμενη συμφωνία της για αγορά συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας από την Κίνα το 2013, αλλά οι συνθήκες είναι διαφορετικές τώρα, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες τουρκικές απογοητεύσεις.

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Η Βάση του Incirlik, η οποία χρησιμοποιήθηκε για αεροπορικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, υπήρξε κάποτε η κύρια θέση λειτουργίας του αεροσκάφους U-2 των Η.Π.Α. τα οποία κατασκόπευαν την Ρωσία. 

Σήμερα, ως ένα σημάδι των μετατοπιζόμενων προτεραιοτήτων της Τουρκίας, μια γιγαντιαία λευκή και κόκκινη πινακίδα έχει τοποθετηθεί στην είσοδο της Βάσης. Γράφει: «Ισχυρός στρατός, ισχυρή Τουρκία».