(Γνώμη του Bloomberg) - Για τους λάτρεις της ιστορίας, η πανδημία Covid-19 πρέπει να φαίνεται απόλυτα οικεία. Πριν από σχεδόν έναν αιώνα, μία άλλη αναπνευστική νόσος εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, σκοτώνοντας εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε μήνες. Το 1918 και το 1919, η λεγόμενη ισπανική γρίπη (η οποία ξεκίνησε στην πραγματικότητα αλλού, πιθανώς στην Αυστρία ή στο Κάνσας), εξαπλώθηκε από κινήματα στρατευμάτων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σκοτώνοντας 17 εκατομμύρια έως 100 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Αυτό περιελάμβανε 675.000 θανάτους στις ΗΠΑ. Ένα ισοδύναμο μερίδιο του σημερινού πληθυσμού θα είναι περίπου 2 εκατομμύρια, κοντά στο ανώτατο όριο για τις εκτιμήσεις των πιθανών θανάτων από κορωνοϊό.

Αυτή η καταστροφή βλάπτει φυσικά την οικονομία. Η ισπανική γρίπη, σε αντίθεση με το Covid-19, έτεινε να σκοτώνει ανθρώπους στα 20 και 30 τους, τα μέγιστα παραγωγικά χρόνια τους. Επιπλέον, πολλές πόλεις ανταποκρίθηκαν στην απειλή με τον ίδιο τρόπο που τα κράτη ανταποκρίνονται σήμερα, δηλαδή με κοινωνικές αποστάσεις. Αυτά περιελάμβαναν το κλείσιμο σχολείων και εκκλησιών, την απαγόρευση μαζικών συγκεντρώσεων, την υποχρεωτική χρήση μάσκας και άλλους περιορισμούς.

>>> Bloomberg στην ελληνική  <<<

Ο συνδυασμός του φόβου από τον ιό και των κυβερνητικών παρεμβάσεων έπληξε βαθιά το λιανικό εμπόριο και άλλες επιχειρήσεις που εξαρτιόνταν από πεζούς, όπως και σήμερα. Μια έκθεση του 2007 από την Federal Reserve Bank of St. Louis τεκμηριώνει πολλές περιπτώσεις εμπόρων που έχασαν τις δραστηριότητές τους στο Little Rock, στο Αρκάνσας και στο Μέμφις του Τενεσί. Αλλά κατά κάποιο τρόπο, η χώρα κατάφερε να αποφύγει μια βαθιά ύφεση τα χρόνια αμέσως μετά την πανδημία. Η ανεργία για τα συνδικαλιστικά μέλη αυξήθηκε ελάχιστο:

Στην πραγματικότητα, η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής διατηρήθηκε καλά το 1919. Και μια ύφεση το 1920-1921, πιθανότατα προέκυψε περισσότερο από την αποστράτευση του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου παρά από τον ιό, αντιστράφηκε γρήγορα, κάνοντας μία στροφή στην επιτυχημένη δεκαετία του '20:

Γιατί η ισπανική γρίπη δεν κατέστρεψε την οικονομία των ΗΠΑ με τον τρόπο που το έχει κάνει ο κορωνοϊός; Είναι δελεαστικό να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι τα lockdown της σύγχρονης εποχής είναι απλά πιο σκληρά από τα απομακρυσμένα μέτρα του 1918. Ωστόσο, παρόλο που τα δεδομένα από την εποχή είναι ασαφή, τα ανέκδοτα στην έκθεση του St. Louis Fed υποδηλώνουν ότι οι λιανικές επιχειρήσεις υπέφεραν σε τεράστιο βαθμό, όπως και τώρα. Ο φόβος για τον ιό, όχι οι κυβερνητικοί περιορισμοί, ήταν πιθανώς ο μεγαλύτερος μοχλός των χαμένων εσόδων, όπως και σήμερα.

Ένας πιο σημαντικός παράγοντας ήταν η διαφορά στη δομή της οικονομίας. Πριν από έναν αιώνα, λιγότεροι από τους μισούς εργαζόμενους απασχολούνταν σε εμπορικούς τομείς ενώ τώρα απασχολείται περίπου το 86%. Η μεταποίηση και η γεωργία ήταν λιγότερο ευάλωτα στην πανδημία από ό,τι οι λιανικές και άλλες επιχειρήσεις που εξαρτώνται από την πολλή κίνηση των πελατών.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Ο αντίκτυπος της οικονομίας λόγω του πολέμου ήταν ένας σχετικός παράγοντας. Όπως επεσήμαναν ορισμένοι οικονομολόγοι, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος εξακολουθούσε να ασκεί τεράστια επιρροή στην παραγωγή το 1918. Η κυβέρνηση απλώς έδωσε εντολή στα εργοστάσια να παραμείνουν ανοιχτά για να καλύψουν τις ανάγκες του πολέμου. Αυτό πιθανότατα έκανε την επιδημία χειρότερη αλλά μείωσε το πλήγμα στην οικονομική παραγωγή. Μέχρι η οικονομία να επανέλθει σε ειρηνικούς ρυθμούς, η γρίπη είχε φύγει.

Ένας τρίτος παράγοντας είναι οι επικοινωνίες. Σήμερα, οι Αμερικανοί όλων των κοινωνικών τάξεων μπορούν να βρουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για τον κορωνοϊό με μερικά κλικ στα smartphones τους ή ενεργοποιώντας τις καλωδιακές ειδήσεις. Αλλά κανένα μέσο δεν υπήρχε το 1918. Και χάρη στη σκληρή λογοκρισία του πολέμου, οι εφημερίδες φοβούνταν συχνά να δημοσιεύσουν νέα σχετικά με την επιδημία, μήπως θεωρηθούν μη πατριωτικά. Στην πραγματικότητα, ο ιός ονομάζεται ισπανική γρίπη μόνο επειδή η Ισπανία ήταν μια ουδέτερη χώρα κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και έτσι επέτρεψε στις εφημερίδες να δημοσιεύσουν άρθρα για τον απαίσιο απολογισμό του ιού. Η απόκρυψη πληροφοριών στις ΗΠΑ και στις άλλες δυτικές δυνάμεις έκανε τους ανθρώπους πιο πιθανό να βγουν και να ψωνίσουν, ακόμη και με κόστος πολλές ζωές.  

Το κόστος ευκαιρίας θα μπορούσε να είναι ένας τέταρτος παράγοντας. Ο κόσμος σήμερα είναι πολύ πιο πλούσιος από αυτόν του 1918. Πολλά πράγματα, τα οποία βγαίνουμε να αγοράσουμε, αποτελούνται από μη απαραίτητα, όπως γεύματα εστιατορίου, φανταχτερά κουρέματα ή νέα ηλεκτρονικά. Ένα υψηλότερο ποσοστό των αγορών που πραγματοποιήθηκαν από Αμερικανούς πριν από έναν αιώνα αφορούσαν είδη οικιακής χρήσης και είδη παντοπωλείου, πράγματα χωρίς τα οποία οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να αποχωριστούν για μερικούς μήνες.

Τι γίνεται με το τέλος της πανδημίας; Το St. Louis Fed αναφέρει έρευνα που δείχνει ότι η ισπανική γρίπη αύξησε πραγματικά την ανάπτυξη στις πολιτείες που επλήγησαν περισσότερο, πιθανώς ωθώντας τους προς τύπους παραγωγής με υψηλότερη ένταση κεφαλαίου. Το ισοδύναμο σήμερα θα ήταν μια στροφή προς περισσότερη αυτοματοποίηση. Οι πόλεις που εφάρμοσαν γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά lockdown, στη συνέχεια επίσης ανέκαμψαν πιο γρήγορα.

>>> Bloomberg στην ελληνική  <<<

Αλλά τουλάχιστον δύο παράγοντες θα τείνουν να κάνουν την οικονομική ζημιά που επέφερε ο κορωνοϊός να διαρκέσει περισσότερο από εκείνη της ισπανικής γρίπης. Πρώτον, οι διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού χαλαρώνουν σε όλο τον κόσμο. Η πανδημία πιθανότατα θα ωθήσει τις χώρες σε λιγότερη παραγωγή στο μέλλον τώρα που γνωρίζουν τον κίνδυνο. Αυτή θα είναι μια δαπανηρή και επώδυνη μετάβαση. Δεύτερον, τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι πριν από έναν αιώνα, και ότι το χρέος μπορεί να συνδυαστεί με το οικονομικό σοκ της πανδημίας και να προκαλέσει ύφεση στον ισολογισμό με συνεπακόλουθη επιβράδυνση ή μείωση οικονομικής ανάπτυξης.

Έτσι, παρόλο που το κόστος που θα έχει ο κορωνοϊός σε ανθρώπινες ζωές πιθανότατα να καταλήξει να είναι μικρότερο από αυτό της ισπανικής γρίπης, το οικονομικό κόστος μπορεί να είναι μεγαλύτερο και να διαρκέσει περισσότερο. Η οικονομία του 2020 είναι πολύ πιο ευάλωτη σε πανδημίες απ’ ότι η οικονομία του 1918.